Şuşa (Ermenice: Շուշի / Şuşi, Rusça: Шуша / Şuşa), Azerbaycan'nda bir şehir, Şuşa Rayonunun idarî merkezi.
1992'de Ermenistan Silahlı Kuvvetleri tarafından işgal edilmiş ve günümüzde hiçbir ülke tarafından tanınmayan Dağlık Karabağ Cumhuriyeti'nin yönetimi altındadır.Şuşa şehri 1750-51 yıllarında bağımsız Karabağ Hanlığı'nın banisi Penah Ali Han Cavanşir tarafından kurulmuştur. Kentin ilk adı, Penah Ali'nin şerefine Penahabad olmuştur.
1763 - 1806 yıllarında Penah Ali'nin oğlu İbrahim Halil Han'ın zamanında, kentin çevresinde yerleşen Şuşakent (Şuşakənd
[1]) köyü ile ilgili[kaynak belirtilmeli], Penahabad adı Şuşa olarak değiştirilmiştir. İbrahim Halil Han Şuşa'yı başkenti gibi genişletip, şehrin savunma kabiliyetini güçlendirmiştir.
1805 yılında Rusya İmparatorluğunun Karabağı ele geçirmesine kadar, Şuşa bir kaç defa Kaçarlar tarafından kuşatılmıştır. Rusya İmparatorluğu'nun yönetimi altında da Karabağ, Azerbaycan kültürünün, edebiyatının ve müziğinin merkezi olmuştur.
Şuşa'nın Azerbaycan'daki konumu.
1851'de Şuşa'nın toplam nüfusu 15.194 olup
[2], 1886'da 30.000,
[3], 1910'da 39.413
[4], 1916'da 43.869'a artmıştır.
[5] 1916'da nüfusun çoğunluğu, Ermeniler (23.396; %53) ve "Tatarlar" (Azeriler, 19.121, %44)'dan ibaretti.
[6] 1989'da kentin toplam nüfusu: 23.156 olup Azerielr (21.234, %92) ve Ermeniler (1.620, %7)
[7]'den ibaretti.
Karabağ Savaşı sırasında 8 - 9 Mayıs 1992 tarihlerinde meydana gelen Şuşa Muharebesi'nin sonucu Ermenistan Silahlı Kuvvetleri ve Dağlık Karabağ Cumhuriyeti'nin askerî birlikleri tarafından işgal edilmiş
[8] ve Şuşa kentinin nüfusunun büyük çoğunluğunu oluşturan Azeriler şehirden göç etmeye mecbur bırakılmışlardır.
[1] geonames.nga.mil
[2] Kavkazskiy kalendar, 1853, p. 128
[3] A.g.e., p. 319
[4] "Obzor Yelizavetpolskoy goubernii za 1910 g.", Tbilisi, 1912, p. 141
[5] Kavkazskiy kalendar, p. 190
[6] A.g.y.
[7] Amirbayov, Elchin. "Shusha's Pivotal Role in a Nagorno-Karabagh Settlement" in Dr. Brenda Shaffer (ed.), Policy Brief Number 6, Cambridge, MA: Caspian Studies Program, Harvard University, December 2001, [1]
[8] UN News Centre, "General Assembly calls for removal of Armenian forces from Nagorno-Karabakh". March 14, 2008 |
http://tr.wikipedia.org/wiki/%C5%9Eu%C5%9FaŞuşa'lı kız.
Şuşa_1920
*** Annemiz ŞUŞAMIZ Əsirlikdə ***
Bozkurt'un İntikamı
Canım Şuşa.Bizdən uzak düşen Şuşamız.Məkkəmiz Mədinəmiz Şuşamız.
Seni koruyabilir edemedik.
Neden biz ölmədik.Səni düşmana teslim ettik.
Anam Şuşam. Qibləm, Qibləgahım Şuşam.
Sen Azerbaycan Türkünün ismet kalesi, namus tacıdır.
Sen toprak, şehir, köy değilsin, sen evlerden, sokaklardan, varlıklardan oluşan, cansız bir kale değilsin. Sen Azerbaycan'ın en yüce zirvesi, şeref ve haysiyet timsali.
Şuşam benim, sevgimizin kutsal yeri, milletimizin ses zinyəti. Allah'ın bizim milletle iletişim taşıyacağı sesin mekanı, ilahinin millətimizlə görüş məkanı.Muğamlarımızın beşiği, ana laylamız kadar doğma Şuşamız.
Biz sensiz qalmışıq.Hər bir millet seni korumak için son adamına kadar qırılardı seni düşmana teslim etmezdi, biz ölmədik, biz Ermeni gibi iğrenç bir kuldur seni teslim edip oturup şərəfsizcəsinə yaşıyoruz.
Sensiz yaşıyoruz, müziksiz, maneviyat yaşayırıq.Əlimizi uzatıp ulaşır sana, uzatabilir bilmiyoruz,
Belki biz sana layık değiliz daha, belki o kadar keyfiyyətsizləşmişik ki, sənəin gibi müqddəs bir mekana biz sahip deyilk.
Aəzrbaycan Türkü, sen havasız yaşayabilirsin, sen ekmeksiz yaşayabilirsin, sen dinsiz, yaşayabilirsin Şuşa yaşamalı değilsin.
Sen Şuşa yaşayabilir bilmərsən. Bu öyle bir olaydır ki, bunu uyanık başla anlamak mümkün değildir.
Seni sörxoşmu edip aldılar elinden nazenin Şuşanı,
Seni yatızdırıb, karanlık rüyalara gark etdilərmi, gitti elinden zafer tacın Şuşa.
Seni bihuşmu ettiler, aldılar elinden gövher Şuşanı.
Bu karanlığın sonu olamyacaqmı, göz bebeyin Sus gidip elinden Türk yiğidi.
Ağzının tadı gidip Türk erkeği, kişiliyimiz qeyretimiz gidip, Şuşa ile birlikte.
Ayıl aç gözlerini, başına gelen felaketin acı feryadını fark et, ayıl!
Can evin sökülüp, yıllardır Şuşa kalmışsın, sen buna nasıl Dözürsen.
Yad dilde, yabancı nefeste, yabancı xislətli düşman dolaşıyor bağrında Şuşanın.
Sen bu felaketin etkileri hissediyor musun. Bu bizim canlı varlığımızdır, onu düşman elinden kurtulan etmeyin zamanı değil.
Kim kesilebilir Türk igidinin qarşısın, hangi nakes, senin namus tacını geri çevirmeye sana izin vrməz.
Kalk ayağa! Bozkurt, anan esir, Sus əsirlikdədir.Cəhənnəm olsun dünyanın bütün naz nimetleri bacın esir, bakire Sus esir.
Kalk ayağa! ya namusumuzu temizleyelim, ya da intihar edelim bir millet gibi, bundan sonra bizim yaşamak hakkımız yok Şuşa, yok anasız, yok bacı!
Shakir UlubeyliTTK.
