Gönderen Konu: TÜRK MİTOLOJİ SÖZLÜĞÜ  (Okunma sayısı 16820 defa)

0 Üye ve 1 Ziyaretçi konuyu incelemekte.

Çevrimdışı Üçoklu Börü Kam

  • Otağ Yöneticisi
  • Türkçü-Turancı
  • *****
  • İleti: 2234
Ynt: TÜRK MİTOLOJİ SÖZLÜĞÜ
« Yanıtla #20 : 09 Aralık 2014 »
-S-

Saç: Özellikle büyü gücünü temsil etmesi bakımından saçlı olmak çok önemliydi. İnsanın “can”ının kan ve gözlerde olduğu gibi saçta da olacağına inanılırdı. Bu yüzden saç kesmek törensel özellikler taşırdı. Kesilen saç, kötü ruhların eline geçmemesi için yakılır ya da saklanırdı. Aksi halde saçı kesilen kişinin hastalanacağı düşünülürdü.

Sağ-Sol: Mitolojik sistemlerde başlıca zıtlıklardan biridir. Sağ, olumlu ve doğru, sol ise olumsuz özellikler ile özdeşleştirilmiştir. Sağ-sol zıtlığı, ilk çağlarda siyah-beyaz renk sembolleri ile gösterilmekteydi.

Sah: Yakutlarda en ulu güçlerden birinin adı. Saka Türklerinde Sah kelimesi “Tanrı” anlamına gelmekteydi fakat zamanla bu anlamı unutulmuştur.

Sahab: Sahip, iye. Her evde olduğuna inanılan peri. Ev temiz tutulmazsa ev halkını cezalandırıp, evin tüm bereketini kaçırırılardı.

Sarı Ene-Sarı Eney: Ulu Ana’ya verilen isimlerden biri. Umay Ene’nin değişime uğramış şeklidir.

Sarı Kız: Orta Asya Türklerine göre derelerde ve sulak yerlerde yaşayan, kutsallık ve evliyalık taşıyan mitolojik bir karakter. Rivayete göre Sarı Kız’ın saçını alan birisi ona da sahip olmuş sayılırdı. Sarı Gız, Sarıçaç ve Dağ İyesi Sarı Kız gibi isimlerle de anılırdı. Sarı Kız’ın mezarının Kaz Dağında olduğu söylenir.

Sarıkan: Şamanizme göre bir ayağı diğerinden kısa olarak tasvir edilen bir putun adı. Eski Türkçede ejderha anlamına geldiği düşünülmektedir.

Saya: Hayvancılıkla uğraşanları koruyan ruhun adı.

Sazakan: Gökyüzünde dolaştığına inanılan şeytani bir varlık. Sazakan’ın ortaya çıkması, çok yağmur yağacağına ve bol mahsül olacağına işaret ederdi. Ejderha benzeri kocaman bir yaratık gibi tasvir edilir.

Semender: Efsanelere göre bedeni ufak, gagası büyük mitolojik bir kuş. Büyülü bir sese sahip bu kuş, Anka, Gegenus, Simurg veya Feniks olarak da adlandırılırdı.

Semeni: Üreme ve verimliliğin kutsal sembolü. Gece ve gündüzün eşit olduğu gün Semeni Töreni yapılırdı. Bereket sembolü olduğundan çöpe atılmaz, akarsuya bırakılırdı. Semeni’yi bayram yemeği olarak hazırlama işi sadece kadınlara verilirdi. Semeni pişirilirken kadınlar kazanın çevresinde dans edip şarkı söylerdi.

Simurg: Kaf Dağında yaşayan efsanevi kuşa verilen isimlerden biri. Kelime anlamı olarak kara kuş ya da otuz kuş şeklinde farklı açıklamalar mevcuttur. Semürk, Anka, Feniks gibi değişik isimlere de sahiptir.

Son Çarşamba: Kış mevsiminin ve yılın son ayına denk gelen son Çarşamba. Bu günde mezar ziyaretleri yapılıp, ölülerin ruhuna dua okunurdu. Bu günün gecesinde ise ateş yakılır ve üzerinden yedi defa atlanırdı. Bu törenin amacı, geçmiş yılın dertlerinden kurtulup, yeni yıla sağsalim girebilmek ve belalardan kurtulmaktı. Ahır Çarşamba diye de bilinir.

Soyha: Ölen birinin ardından yas tutulurken, ölünün kıyafetleri ortaya yığılırdı. Bu kıyafet yığınına soyha denirdi.

Su: Yaratılışın başlıca unsuru olarak görülür. Su, ilk kaosu temsil ederdi.

Sulukun: Yaratılmış ilk insanın, iki oğlundan biri olarak bilinir. Kısa boylu ve kaşsız olarak tasvir edilir, sualtının hükümdarıdır.

Sut Katın: Kadın görünümünde betimlenen, geceleri köylerin çevresinde dolaşan bir orman ruhu.

Suyla: Güneşin kırıntılarından oluştuğu düşünülen, insanlara yardım eden bir ruh. Ülgen’e hizmet eder.

Süt Gölü: Gökyüzünün üçüncü katında olan ve tüm hayatın kaynağı sayılan göl. Umay Ana’nın da orada bulunduğuna inanılır.

Kaynak: TÜRK MİTOLOJİ SÖZLÜĞÜ
Türk Soyunun Gizli Gücüne İNAN ve GÜVEN!

Çevrimdışı Üçoklu Börü Kam

  • Otağ Yöneticisi
  • Türkçü-Turancı
  • *****
  • İleti: 2234
Ynt: TÜRK MİTOLOJİ SÖZLÜĞÜ
« Yanıtla #21 : 09 Aralık 2014 »
-Ş-

Şalık: Avcıları koruyan, avın iyi geçmesine yardım eden ruhlardan biri. Ülgen’in insanları kötü ruhlardan korumak için onu gönderdiği söylenirdi.

Şaman: İki dünya arasında aracılık etmek, ölüleri diriltmek ve ruhları çağırmak gibi olağanüstü şeyler yapabilen ,ruhlar dünyası ile insanlar arasında temsilcilik görevi gören kimse. Şamanlar liderlik vasfına sahiplerdi. Gelecekten haber vererek kahin, hastaları iyileştirerek tabip ünvanlarını da almışlardı.

Şaştı Aziz: Nogay kahramanlarının ata cet ruhu. En güçlü Kazak evliyalarından sayılırdı.

Şer Vakti: Akşam karanlığının çökmeye başladığı zaman dilimi. Bu saatlerde uyumak hayra yorulmazdı. Güneşin doğuşu ve batışını izlemenin iyi şeyler getirmeyeceği zannedilirdi.

Şeşe: Sadece geceleri uçan ve erkek çocuklara  zarar veren, şeytani bir kuş. Bu kuşun girdiği evdeki bebeğin öleceğine inanılırdı.

Şimiltey: Altay efsanelerine göre yeraltının sahibi, yer altı alemine bağlı tüm kadın şamanların lideridir.

Şulbus-Sulmus: Tek gözlü, küçük burunlu kötü ruhlar. Şekil değiştirip kılıktan kılığa girer ve mağaralarda yaşarlardı.

Şurele: Tek gözlü, tek ayaklı, tek kollu bir şeytan adı. Kötü huylu bir orman ruhudur.

Şülen: Kurban ziyafeti ve kurban yemeğinin adı.
Türk Soyunun Gizli Gücüne İNAN ve GÜVEN!

Çevrimdışı Üçoklu Börü Kam

  • Otağ Yöneticisi
  • Türkçü-Turancı
  • *****
  • İleti: 2234
Ynt: TÜRK MİTOLOJİ SÖZLÜĞÜ
« Yanıtla #22 : 09 Aralık 2014 »
-T-

Tapdık: Şeytani varlıkları temizlemek için gökten yere indiğine inanılan efsane kahramanlarından biri.

Targitay: Sakların ulu atası, Papay’ın oğlu. İlk insan.

Tarı: Tanrı adının kullanılan değişik şekillerinden biri.

Taskıl: Dağ isimleri ile kullanılan bir kelime. Tanrılar yurdu anlamında da kullanılır.

Taşkın: Felaket sembolü, dünyanın sonunu bildiren işaret.

Taz Kaan: Ulu Yer Ana’nın mecazlarından biridir. Bir inanışa göre Ülgen’in karısı, başka bir inanışa göre ise annesidir.

Tengri Han: Hunlar’a ait olduğu düşünülen bir tapınak. Tapınağın içinde aynı ada sahip bir put olduğundan bahsedilir. Kumuklar da kutsal saydıkları ağaca aynı ismi vermişlerdir.

Tepegöz: Yeraltı alemiyle bağlantılı, şeytani bir ruh. Jalgızgöz ve Kellegöz gibi değişik söylenişleri vardır. İnsan eti yiyerek beslenirler.

Teyran: Tek ayaklı ve tek elli şeytani bir varlık.

Tılsım: Gagauzlara göre, hem canlı hem de cansız varlıklar şeklinde görünebilen hayali varlıklar. Tılsımlardan korunabilmek için kurban kesilirdi.

Tın: Ruh, can, nefes.

Toybodım: Öbür dünyada var olduğuna inanılan ırmak. Bu ırmağın kenarında su ejderhalarının yaşadığı düşünülürdü.

Tös-Töz: Altay inanışına göre, evreni yöneten ruhlar ikiye ayrılırdı. Töz bu ruhlardan biridir. Kelime anlamı olarak köken başlangıç anlamına gelir. Töz, ataların göstergesi olan bir varlıktır.

Tura: En yüce güç, tek ulu varlık. Tengri sözcüğünün başka bir şeklidir.

Tüşimel: Oğuz Kağan destanında adı geçen, gaipten haberler verip, rüya tabiri yapan bilgiç. Geleceği gören, gelecekten haber veren.
Türk Soyunun Gizli Gücüne İNAN ve GÜVEN!

Çevrimdışı Üçoklu Börü Kam

  • Otağ Yöneticisi
  • Türkçü-Turancı
  • *****
  • İleti: 2234
Ynt: TÜRK MİTOLOJİ SÖZLÜĞÜ
« Yanıtla #23 : 09 Aralık 2014 »
-U-

Ubay Ene: Umay’a verilen isimlerden biri.

Ucubılık: Rivayete göre normal insanların boyu Ucubılık’ın topuğuna kadar ancak gelirmiş. Azrail’in bile gücü onun canını almaya yetmezmiş.

Uçmak: Şamanizme göre cennete verilen isim. Ruhun bedeni terk ederken kuş şekline büründüğü söylenir.

Uçuh: Özel olarak verilen kurban. Örneğin bir hastalığı tedavi etmek için belli bir hayvan seçilir ve kurban edilirdi.

Uçuk: Bir insanın ağzını şeytan yaladığı zaman uçuk çıktığına inanılırdı. Uçuğun ruhların küsmesi sonucu oluştuğu düşünülürdü. Ateş ya da su ile tedavi edilirdi.

Ugan-Uğan: Her şeye kadir, her şeye gücü yeten. Tanrı.

Uğur: Yola çıkılırken çağırılan, yolculuğun güvenli geçmesi için yardım istenen yol iyesi.

Uğuzlar: Eski inanışlara göre, boyları normal insanlardan çok uzun olan, iri cüsseli azman varlıklar.

Ulu Ana: Bolluk ve bereketin koruyucusu, yaratıcısı. Yeryüzündeki her şeye hayat veren mitolojik varlık.

Uluk Türük: Şaman ruhu ve atalar ruhu olarak bilinen varlık. En büyük koruyucu ruhlardan biridir. Ulu Türk.

Uluu Toyon: Bir takım görüşlere göre, gök ruhlarının lideri ve şamanların koruyucusu olan varlık. Gökyüzünün yedinci katında yaşardı.

Umay: Umay Ana, Humay, Yer İlahesi, Ulu Ana.


-Ü-

Üç Müstü Bay Onı: Küçük çocukları kötü ruhlardan koruyan ilahe. Üç Boynuzlu Umay Ana olarak çevrilebilir.

Ülgen: Işıklı, ak ve semavi gibi vasıfları olan, ışıklı ruhların lideri ve yaratıcısı. Dini-mitolojik inanışlardaki en ulu ruhlardan biridir.

Ürüng Ayıı Toyon: Yakutlarda, Gök Tanrı anlayışına yakın anlam ifade eden varlık. Gökler aleminde yaşayan “ayıı” adı verilen varlıkların lideridir. Eşinin adı Kün Kubey Hatun’dur.

Üzüt: Ölmüş birinin ruhu, kötü ruh, şeytan şeklinde açıklanabilir.
Türk Soyunun Gizli Gücüne İNAN ve GÜVEN!

Çevrimdışı Üçoklu Börü Kam

  • Otağ Yöneticisi
  • Türkçü-Turancı
  • *****
  • İleti: 2234
Ynt: TÜRK MİTOLOJİ SÖZLÜĞÜ
« Yanıtla #24 : 09 Aralık 2014 »
-V-

Vergi: Şamanizme göre, istemekle ya da öğrenmekle şaman olunmazdı. Şamanlık sadece vergiyle kazanılırdı. Vergi ata şamanlar ya da ruhlar tarafından seçilmiş olanlara verilirdi.

Vurgun: Azerbaycan Türklerine göre, ateşten yaratılmış bir ruh. Ağaç altlarında, su kenarlarında ve köprü altlarında yaşar.
Türk Soyunun Gizli Gücüne İNAN ve GÜVEN!

Çevrimdışı Üçoklu Börü Kam

  • Otağ Yöneticisi
  • Türkçü-Turancı
  • *****
  • İleti: 2234
Ynt: TÜRK MİTOLOJİ SÖZLÜĞÜ
« Yanıtla #25 : 09 Aralık 2014 »
-Y-

Yada Taşı: İnanışa göre kurtların karnından çıkan şifali bir taş. Yada Taşı ile iklim üzerinde değişiklik yapılıp, yağmur yağdırılabilirdi. Bu taşın yeni doğmuş çocukları da kötülüklerden koruduğuna inanılırdı.

Yallı: Özellikle Azerbaycan halk sanatında geniş yer tutan bir oyun.

Yarımtık: Kelime anlamı olarak eksik vücutlu demektir. Bir gözü ve bir ayağı olan şeytani bir varlık.

Yayacı: Yaratan, yaratıcı, Tanrı anlamına gelir. Yayucı şeklinde de kullanılır.

Yayık-D’ayık: Adının anlam ve işlevi bakımından Umay’a çok yakındır. En saf ruhlardan biri sayılır. Bazı kaynaklarda Ülgen’in oğlu, bazılarında ise kızı olarak geçer.

Yeg: Kötü ruh, şeytandan gelen hastalık ya da zarar verme şeklinde açıklanır. Yek veya yik diye de kullanılır.

Yel Baba: Azerbaycan Türklerine göre tüm fırtınaların yöneticisi. Harman savurmak isteyen çiftçiler Yel Baba’ya seslenirdi.

Yelbis: Şeytani tabiata sahip Albıs, Alvız, Almas adının değişik söylenişlerinden biridir. Sadece ruh ya da su ruhu olarak da tercüme edildiği kaynaklar mevcuttur. Yelbiz şekliyle de söylenir.

Yel-Yil: Cin, kötü ruh, cin çarpması. Türk boylarının bir çoğunda zarar verici ruh anlamında kullanılmıştır.

Yer Ana: Doğanın başlangıcını sembolize eden, yeri yaratan, hayat veren toprak iyesi. Ulu Ana, İlahi Ana.

Yıldırım: Tanrının başlıca silahı ve göstergesiydi. Yakutlar, yıldırım çarpmış şamanı en güçlü ve kudretli şaman sayarlardı.

Yilbegen: Altay efsanelerinde geçen devlere verilen isimlerden biri. Çok korkunç olurlardı ve insan eti yerlerdi.

Yuğ: Yas töreni. Ölen yiğitlerin ardından yapına yas tutma törenlerinde okunan ağıtlara da yuğ denirdi. Yuğ törenlerindeki matem giysisi beyazdı. Şimdiki Türkçede kullanılan ağı sözcüğünün kökeni yuğ’dan gelmektedir. Bazı kaynaklarda sagu şeklinde de kullanılır.

Yula: İnsan bedeninden geçici bir süre ayrılabilen canın aslı, cevheri şeklinde tanımlanabilir. Yula’nın özellikler hastalık zamanlarında bedeni terk ettiği düşünülür ve yula’yı bedene geri çağırmak için şamanlardan yardım istenirdi.

Yumuş Oğlanı: Yumuş sözcüğünün asıl anlamı, kolluk, elçilik ya da sipariştir. Mecazi anlamıyla Azrail’i işaret eder. Yumuş Oğlanı, emir kulu, buyruk kulu şeklinde de açıklanabilir.

Yum-Yom: Sözle yapılan sihir, hayır duası, ozan duası.
Türk Soyunun Gizli Gücüne İNAN ve GÜVEN!

Çevrimdışı Üçoklu Börü Kam

  • Otağ Yöneticisi
  • Türkçü-Turancı
  • *****
  • İleti: 2234
Ynt: TÜRK MİTOLOJİ SÖZLÜĞÜ
« Yanıtla #26 : 09 Aralık 2014 »
-Z-

Zengi Baba: Evliya tipli koruyucu ruhlardan biri. Zengi Baba’nın ruhuna tapınmak için törenler düzenlenirdi. Törene mutlaka bir molla davet edilirdi. Molla, yeni doğan bebekleri sıhhatli ve uğurlu olması için Zengi Baba’ya dua ederdi.
Türk Soyunun Gizli Gücüne İNAN ve GÜVEN!

Çevrimdışı Üçoklu Börü Kam

  • Otağ Yöneticisi
  • Türkçü-Turancı
  • *****
  • İleti: 2234
Ynt: TÜRK MİTOLOJİ SÖZLÜĞÜ
« Yanıtla #27 : 09 Aralık 2014 »
Bu başlık altında Otağımıza eklenen TÜRK MİTOLOJİ SÖZLÜĞÜ, Otağımız aracılığıyla bu  önemli bilgilerin daha çok kişiye ulaştırılması düşüncesiyle/amacıyla koktengri.org ilişiminde yer alan sanal ağelinden alınmıştır.
Bu güzel sanal ağelini var eden ve emek veren kandaşlarımız sağolsunlar.

TTK.

Kaynak: TÜRK MİTOLOJİ SÖZLÜĞÜ
Türk Soyunun Gizli Gücüne İNAN ve GÜVEN!