İran Azerbaycanı’nın Jeopolitik Konumu
İran Azerbaycan’ı kuzeyde Azerbaycan ve Ermenistan, doğuda Hazar Denizi, güneyde İran’ın güney kesimi ve batıda Türkiye ile çevrilidir.
İran Azerbaycan’ı doğudan batıya Türkiye ile Orta Asya, kuzeyden güneye ise Kafkaslar ile Basra Körfezi arasında bir geçiş koridorudur.
İran’da bazıları İran Azerbaycan’ının İran’a yük olduğunu söyleseler de aslında İran merkezi hükümeti İran Azerbaycan’ına yük olmaktadır.1925 yılından önce Osmanlı ve Kafkaslarla kurulan ciddi bir ticaret şebekesi vardı.Ayrıca veliahtlar Tebriz’de yetiştirilir sonra Tahran’a giderlerdi.1925 yılında İran’da yönetimin Farslara geçmesinden sonra İran Azerbaycan’ının kentleri hızla gerileme dönemine girmişlerdir.Bu tarihten sonra İran Azerbaycan’ı ekonomik ve siyasi merkez olma gücünü yitirmiştir.
Hazar Havzası’nın petrol ve doğalgaz güzergahları, 21.yüzyılın jeopolitiğini belirleyecektir (Oğan, S., 2004, s. 1). Dünyanın zengin enerji kaynaklarına sahip olan Orta Asya ve Hazar Bölgesinin petrol ve doğalgazı şu an BTC ile Dünya’ya pazarlanmaktadır. BTC ile bu taşıma işlemi gerçekleşmesine rağmen burada geçiş güzergahı olarak kullanılan Gürcistan ileriye dönük güven vermemektedir. Gürcistan günümüzde ABD kontrolünde bir hükümet ile yönetilmekte olup Rusya Gürcistan’da bağımsızlık isteyen ayrılıkçı Abazya’yı destekleyerek bu şekilde Gürcistan’ı tehdit etmektedir. İlerdeki süreçte Gürcistan’ın tekrar Rusya destekli bir yönetim altına girdiğini düşünelim.Bu olay gerçekleştiği taktirde ipler tekrar Rusya’nın eline geçecek ve doğu-batı enerji koridoru tehlikeye girecektir.
İran Azerbaycan’ı Orta Asya ve Azerbaycan petrollerinin Türkiye üzerinden dünya pazarlarına açılması açısından en kısa ve güvenli yoldur.
İran Azerbaycan’ı jeopolitiğine sahip olan Orta Asya ve Kafkaslara sahip olacaktır.
www.arazdergisi.org
