CENGİZ TOPEL
Şehit Pilot Yüzbaşı (1955-19)
İzmit 1934 - Kıbrıs 1964
Cengiz TOPEL Trabzonlu Tekel tütün eksperi Hakkı Bey'in oğludur.Babasının görevli olduğu İzmit'te 2 Eylül 1934 tarihinde doğdu.Annesi Mebuse Hanım'dır. Ailede dört kardeşin üçüncüsüdür.
İlkokula Bandırma II. İlkokul'unda başladı, babasının Gönen'e tayini ile Ömer Seyfettin İlkokulu'nda öğrenimine devam etti. 1934 yılında babasını kaybettikten bir süre sonra İstanbul Kadıköy'e yerleştiler. Kadıköy Yeldeğirmeni Okulu'nda ilk ve orta öğrenimini tamamladı. Lise öğrenimini, Haydarpaşa Lisesi'nde başlayıp Kuleli Askeri lisesi'ne devam ederek 1953 yılında bitirdi. 1955 yılında Kara Harp Okulu'nu bitirip asteğmen olarak ordu saflarına katıldı.
Küçük yaşlardan beri havacılığa olan merakı sonucu hava sınıfına ayrıldı. Pilotaj eğitimi için Kanada'ya gönderildi. Kanada'daki eğitimini başarıyla tamamlayarak 1957 yılında yurda dönüp Merzifon Hava Üssü'nde göreve başladı. 1961 yılında Eskişehir I. Ana Jet Üssü'ne atandı. 1963 yılında yüzbaşılığa terfi etti.
8 Ağustos 1964 yılında Rumlar'ı Türk Halkı'na karşı işledikleri insanlık dışı eylemlerden caydırmak için Eskişehir'den Kıbrıs'a, 4'lü Kol Komutanı olarak gönderildi. Uçuş esnasında uçağı yerden isabet alarak düşürüldü. Paraşütle atlamayı başardı, fakat Rumlar tarafından esir edilerek barbarca yapılan işkenceler sonucu şehit edildi. Kıbrıs'ta ilk hava harp şehidimiz olan Cengiz TOPEL'in hastanede öldüğü açıklandı, ancak cenazesi israrlı girişimler sonucu 12 Ağustos 1964 tarihinde Rumlar'dan alınabildi.
Kıbrıs'ta, Adana'da, Ankara ve İstanbul'da yapılan törenlerden sonra 14 Ağustos 1964 tarihinde Edirnekapı'daki Sakızağacı Hava Şehitliği'nde toprağa verildi.
Örnek bir insan, mükemmel bir asker olan Cengiz TOPEL'in manevi varlığı önünde Türk Milleti ve Türk Havacılığı şükran ve saygıyla eğilir.
__________________
7-8 AĞUSTOS 1964 HAVA HAREKATI7 Ağustos Cuma günü, ESKİŞEHİR'e yaklaşmakta olan bir C-54 uçağından Meydan Nöbetçi Subaylığına mesaj geldi. Mesajda; Hava Kuvvetleri komutanı Orgeneral İrfan TANSEL 'Muhsin Paşa kuleye gelsin konuşacağım' diyordu. Mesaj hemen kendisine iletildi. Tümg. Muhsin BATUR ile Orgeneral İrfan TANSEL yaklaşık olarak bir saat pist başında motorları çalışır bekleyen uçağın içinde konuştular. Bu konuşma sırasında, İrfan TANSEL ''Kıbrıs'taki karışık durum nedeniyle İSTANBUL'dan ANKARA'ya çağrıldığını ve hemen gideceğini fakat kendisi ile görüşmek istediği için ESKİŞEHİR'e indiğini'' belirttikten sonra "Hükümetin muhtemelen KIBRIS'a uyarı uçuşu kararı alacağını bunun için silahlı bir dörtlü kolun hazır olarak beklemesini" bildirip hükümet toplantısına katılmak için ANKARA'ya hareket eder. Tümg. Muhsin BATUR ise 1 nci üsse dönerek, Üs kilit personelini toplantıya çağırır. Bu arada liderliğini
1 numara Yzb. Necmi SOYUPAK�ın yaptığı ve
2 numara Ütğm. Şevket YAVUZ,
3 numara Yzb. Osman KAYADİBİNLİ,
4 numara Ütğm. Ethem SANCAR'dan meydana getirilen bir dörtlü kol, makinalı top yüklü olarak beklemeye bırakılır. Saat 19.00'da, başta Tümg. Muhsin BATUR olmak üzere 1nci üs komutanı Tuğg.Semih ALAYBAYOĞLU, Uçuş Grup Komutanı Yb.Tarık GÖKERİ ve Uçuş Grup Komutanı Yb. Necdet HORASAN olduğu halde üsse gelerek, hazır bekleyen kolu brifinge alırlar. Bizzat Tümg. Muhsin BATUR tarafından verilen birifing emri ile, ki bu emir, uyarı uçuşu ve gözle temas sağlanan hedeflere makinalı top ile taarruz edilmesi, idi. Kol saat 19.35 de kalkış yapar. Hızlı bir uçuş ile 40 dakika sonra saat 20.17 de hedef olan ERENKÖY üzerinde olunur. İlk önceliğe sahip olan Rum hucumbotlarının bölgeden ayrılması nedeni ile Rum mevzilerine makinalı top taaruzu yapılarak geri dönülür.
Yapılan bu uyarı uçuşu, ERENKÖY'de üç gündür direnen ve Anavatandan yardım bekleyenler için umut ışığı olmuştur.
8 Ağustos 1964 gününe gelindiğinde istihbarat raporlarından Rum hucumbotlarının ERENKÖY ve GEMİKONAĞI Limanı civarında toplandığı öğrenilir. Bu hucumbotlar ERENKÖY'ü denizden top ateşine tutuyorlardı. Türkler çok zor durumda idiler. Çünkü savunma durumunda olan Türkler sırtlarını güvenli buldukları denize vermişlerdi. Ama denizden gelen top mermileri onları ateş arasında bırakıyordu. 8 Ağustos günü yine bizzat Tümg. Muhsin BATUR tarafından verilen brifing ve emir ile; bir F-100 F ve iki adet F-100 D uçağından oluşan keşif kolu hazırlandı. Bu keşif kolu yine Yzb. Necmi SOYUPAK liderliğinde, iki numara Yzb. Osman GÜLSES olarak havalandı. F-100 F�de Yzb. Necmi SOYUPAK�la birlikte Ütğm. Uluer ECERAL da bulunuyordu. Görevleri ise:
ERENKÖY bölgesine kadar kol halinde uçtuktan sonra bölgeye varıldığında kol ikiye ayrılacaktı. İki adet F-100 D uçağı Yzb. Osman GÜLSES liderliğinde bölgede kalarak keşif ve Rum mevzilerine taarruz görevini yerine getirirken; Yzb. Necmi SOYUPAK ve Ütğm. Uluer ECERAL komutasındaki F-100 F uçağı GEMİKONAĞI Limanına keşfe gidecekti.
Yzb. Necmi SOYUPAK ve Ütğm. Uluer ECERAL komutası altındaki F-100 F, GEMİKONAĞI Limanına ulaştığı zaman hücumbotların bölgede olduklarını tespit etti. Daha önceden kararlaştırılan bir şifre ile kendisinden sonra kalkan
1 numara Yzb. Hüseyin ÇAPAOĞLU liderliğinde ve
2 numara Ütğm. Ethem SANCAR
3 numara Yzb. Vahdet GÜNDÜZ
4 numara Ütğm. Mustafa KÖSEOĞLU� ndan oluşan dörtlü kola bildirecekti. Hücumbotların GEMİKONAĞI olduğu Limanında tesbitinden sonra; �Hava yerinde güzel� parolası ile hücumbotların bölgede olduklarını bildirerek, kolun hedef arayarak zaman kaybetmesi önlenmiş oluyordu
Yzb. Hüseyin ÇAPAOĞLU liderliğindeki dörtlü kol, hedef bölgesine ulaşarak Rum gemilerine roket ve makineli top taaruzuna geçtiler.
KIBRIS semalarında bu faaliyetler olurken TÜRKİYE�deki faaliyetler de olanca hızıyla devam etmekteydi. MALATYA�dan ADANA�ya intikal eden 113 ncü Filo, Bnb. H.Basri YURDAKUL liderliğinde kalkan bir dörtlü kol ise ERENKÖY�e doğru uçmaya hazırlanıyordu. Hedef ; ERENKÖY�de bulunan Rum birlikleri idi.
ESKİŞEHİR 112 nci Filoda ise pilotlar kamelyada kendilerine sıra gelmesini bekliyorlardı. Yzb. Cengiz TOPEL ise kamelya içerisinde dolaşıyordu. Derken 1 nci Hava Kuvveti Komutanı Tümg. Muhsin BATUR, Kurmay Başkanı Tuğg. Hulusi KAYMAKLI, Üs Komutanı Tuğg. Samih ALAYBAYOĞLU, Grıp Komutanı Yb. Necdet HORASAN gelerek hücumbotlara yapılacak ikinci dalga taaruz için dört asil ve bir yedek pilot seçtiler.
Seçilen bu dörtlü kol, öğleden sonra geç vakitlerde brifinge alındı. Brifing yine 1 nci Hava Kuvveti Komutanı Tümg. Muhsin BATUR tarafından veriliyordu. ( Saatin tam olarak belirlenememesine rağmen 16.30 civarında brifinge girmeleri kuvvetle muhtemeldir.) Teşkil edilen dörtlü kolda;
Lider, Yzb. Cengiz TOPEL F-100D 55-2766
2 numara Ütğm. İzzet ÖZTARHAN
3 numara Yzb. Mehmet KONEDRALI
4 numara Ütğm. Ethem SANCAR bulunmaktaydı. Ayrıca 5 numara olarak Ütğm. Şevket YAVUZ brifinge katılmıştı. Kalkış esnasında koldan herhangi bir numaranın bir numaranın arıza yapması durumunda arıza yapan uçağın yerine kalkacaktı.
Brifingte hedef bölgesi olarak GEMİKONAĞI Limanı bölgesinde olan hücumbotlara ikinci dalga olarak taaruz edileceği bildirildi. Silah yükü olarak uçaklara bomba ve makinalı top mermisi yüklenmişti. Yapılan brifing sırasında ki Cengiz TOPEL�i Şevket YAVUZ şöyle anlatıyor;
''Brifinge girdiğimiz zaman, Cengiz'i ilk defa olarak bu kadar sessiz gördüm. Brifing boyunca hiç konuşmadı. Soru dahi sormadı. Sadece verilen emri aldı ve 'Hadi arkadaşlar gidelim' dedi.''
Cengiz TOPEL liderliğindeki kol, takriben 17.00-18.00 civarında ESKİŞEHİR'den kalkış yaptı. Koldaki tüm uçakların başarıyla havalanmasından sonra, beş numara olarak piste giren Ütğm. Şevket YAVUZ ise geriye döndü.
SON UÇUŞUANTALYA'ya kadar yapılan yüksek irtifa uçuşundan sonra kol, AKDENİZ üzerinde alçalarak, alçak uçuşa başladı. Alçak uçuş yapmalarının nedeni, İngilizlerin KIBRIS�a kurdukları radara yakalanmamaktı. Böylece DİKELYA Üssünden kalkacak İngiliz av uçaklarının önlemesine de maruz kalmayacaklardı. (Harekat boyunca İngiliz radarı tesbit ettiği Türk uçaklarına karşı önleme uçakları kaldırdı. Ancak bu uçaklar hiçbir şekilde hasmane bir davranışta bulunmadılar.)
Kol ANTALYA'yı geçip AKDENİZ�in mavi suları üzerinde uçmaya başladığı zaman telsiz kulaklıklarından bilinen bir ses duyuldu: ''Tık tık''. Bu ses GEMİKONAĞI Limanındaki görevini bitirip ESKİŞEHİR�e dönmekte olan Yzb. Hüseyin ÇAPAOĞLU liderliğindeki kolun başarı dileklerini iletiyordu. Bu dileğe Cengiz TOPEL tarafından yine aynı şekilde cevap verildi. Aynı saatlerde ADANA�ya intikal etmiş olan 113ncü Filodan Bnb.H.Basri YURDAKUL liderliğinde bir dörtlü kol ERENKÖY�deki Rum mevzilerini bombalamak için havalanıyordu.
Sinirler gerilmişti yıllardır barış şartları içinde savaş için hazırlananlar artık savaşın içindeydiler. Ölümü göze alarak öldürmeye gidiyorlardı. Herşeyden önemlli olan tek bir şey vardı: Görevin yapılması. Bu sayede insanlık onuru ve KIBRIS Türk�ünün yaşam hakları korunmuş olacaktı.
Kol, akşam alaca karanlık vaktinde hedef bölgesine ulaştı. Ortalık tam anlamıyla mahşer gününe dönmüştü. Her yerde patlayan uçaksavar mermilerinin kara dumanları, yanan gemilerin siyah bulutlarına karışıyordu. Pilotların hiç görmedikleri büyüklükte muazzam bir uçaksavar ateşi vardı. Rumlar, GEMİKONAĞI Limanını olası bir Türk çıkarma bölgesi olarak gördükleri için büyük ölçüde silahlandırmışlar ve çok sayıda da uçaksavar ile desteklemişlerdi.
Kol hedefleri olan hücumbotlar görülür görülmez, bir atış paterni teşkil etti. Limanın hemen arkasında denize paralel uzanan yüksek dağlar nedeniyle denizden karaya doğru bir atış paterni kurulamadığı için, karaya paralel ve dalış anında güneş arkada kalacak şekilde bir atış paterni kuruldu. Artık taarruzlar başlamıştı. Denizdeki hücumbotlar kaçmaya uçaklar ise onları hedef almaya çalışıyordu. Bu uğraşma içerisinde, Cengiz TOPEL ilk dalışını yaptı. Hücumbot hedef göstergesinde hızla büyürken, bombasını attı ve yükseldi. Fakat küçük geminin son anda yaptığı bir manevra bombanın on metre geriye düşmesine neden oldu. Bu durumu yadırgamamak gerekir. Çünkü o zamana kadar hareketli hedeflere özellikle de deniz hedeflerine karşı atış eğitimi yapılmıyordu.
İlk dalışlardan sonra kol, tekrar paterne girerek ikinci bir dalış için hazırlandı. İşte herşey o zaman oldu...
Uçağın İsabet Alması Ve Şehadeti
AKDENİZ üzerinde, ERENKÖY'e gitmekte olan, Bnb.H.Basri YURDAKUL kolunun telsizlerinden şu sözler yankılanır:
- Cengiz Yüzbaşım uçağından dumanlar çıkıyor atla! (Ütğm.İ.ÖZTARHAN)
- ...
- Yüzbaşım!...Cayır cayır yanıyorsun atla! (Ütğm.İ.ÖZTARHAN)
- Tamam atladı.(Muhtemelen Yzb.M.KONEDRALI)
- Paraşütü açıldı.(Muhtemelen Ütğm.İ.ÖZTARHAN)
ATLADIKTAN SONRASICengiz TOPEL�in uçağı yara almış ve kendisi paraşüt ile atlamak zorunda kalmıştır. Uçağının yara alması ile ilgili olarak iki varsayım öne sürülmektedir.
(1) Birinci varsayıma görre Cengiz TOPEL hedef şeçtiği hücumbota, ikinci dalışı esnasında emniyetli irtifanın altına inmiş veya bombayı bıraktıktan sonra bombasının gidişatını takip etmek suretiyle emniyetli irtifanın altına inmiştir. Bu durumda da attığı bombanın parça tesiri ile uçağının yara almasına neden olmuştur. Eğer Cengiz TOPEL, emniyetli irtifanın altına inmiş ise de bu hedef aldığı gemiyi kaçırmak istememe düşüncesinden kaynaklanmaktadır.
(2) İkinci varsayımda ise; dalış, bombayı bırakış ve yükseliş anında hücumbotlardan veya karadan açılan uçaksavar ateşi ile vurulduğudur. Bu konuda yerden açılan uçaksavar ateşi ile vurulduğu varsayımı daha fazla kişi tarafından ifade edilmiştir . Ayrıca harekat boyunca görev alan pilotların belirttikleri gibi bölgede yoğun bir uçaksavar ateşinin bulunması ikinci varsayımı doğrular niteliktedir.
Cengiz TOPEL paraşütle atladıktan sonra; LEFKE, GAZİVEREN; ELYE ve ÇAMLIKÖY Türk yerleşim birimleri arasında bulunan, PERİSTERONORİ Rum köyünün yakınından geçen bir asfalt yola inmiştir. Yere indiği zaman bir ayağının kırıldığı ve çene kemiğinin zedelendiği söyleniyor olmasına rağmen bunun doğruluk derecesini belirtir bir kanıt yoktur. Bu konuda Şevket YAVUZ
1974 yılından sonra Kıbrıs'a gittiğim zaman Cengiz'in olayına tanık olan mücahitler ile tanıştım. Bana Cengiz'in yere indikten sonra cebinden birşeyler çıkartıp yaktığını söylediler. Bunlar muhtemelen, bir gün önce hazırlanan hedef bilgileri ve haritalardı yani Cengiz yere indiği zaman sağlam ve doğruyu ayırt edecek kadar kendinde idi.
Cengiz TOPEL'in yere indikten sonra haritasından LEFKE yönünü tespit ederek o yöne koşmaya başladığı ancak kısa bir süre sonra, arkasından bir jiple gelen üç Rum tarafından yakalandığı belirtilmektedir. Ayrıca mermisinin bitimine kadar kendisini koruduğu ve yanına hiç kimseyi yaklaştırmadığı söylenenler arasındadır.
Buraya kadar anlatılanlardan anlaşılacağı gibi, Cengiz TOPEL�in uçağının yara alışından şehit olmasına kadar geçen olayların tam bir kanıtı olmamakta söylenenler genellikle varsayımlara ve tanıklara dayanmaktadır.
Cengiz TOPEL'in yakalandıktan sonra başına gelenler konusunda da bir çok varsayımlar ortaya atılmıştır.En fazla anlatılanlar şunlardır:
İlk varsayıma göre; Cengiz TOPEL'in PERİSTERONORİ Rum köyü yakınlarında yakalandıktan sonra GÜZELYURT'a götürülür. Fakat tam şehrin girişinde, 500 kadar Rum askeri ve Grivas'ın (EOKA LİDERİ) adamları tarafından araba durdurulmak suretiyle aşağıya indirilir. Elleri kelepçeli olduğu halde, hemen oracıkta konuşturulmak istenilir. Cengiz TOPEL�in suskunluğu attıkları dipçik darbeleri ile çözemeyince, sinirlenirler ve arkadan üç el ateş ederek O�nu yaralarlar. Ancak Cengiz TOPEL�den daha çok bilgi almak isteyen Rum liderlerinin olaya el atmaları ile LEFKOŞE Rum Hastahanesine kaldırılarak ameliyat edilir.
İkinci bir varsayıma göre ise, Cengiz TOPEL, yakalandıktan sonra ilk olarak GÜZELYURT Rum Hastahanesi�ne götürülerek müşahade altına alınır. (Bu hastaneye daha sonra Cengiz TOPEL adı verilecektir.) Burada B.M. kontenjanına ait olan bir Amerikalı doktor Cengiz TOPEL�in başına gelecekleri tahmin ederek onu korumaya çalışır; ama Rum çapulcu sürüsü karşısında başarılı olması beklenemez. Daha sonra buradan alınarak GÜZELYURT Rum Manastırı�na götürülür. (Bugün kışla olarak kullanılan manastırın işkence yapılan odası, bir müze haline getirilmiş ve yapılan işkenceler odanın duvarlarına yazılmıştır.) Burada kendisine bilgi vermesi ve radyodan TÜRKİYE aleyhinde konuşma yapması yolundaki istekleri reddeder. Her zaman Türklüğünün değerini bilen ve emsalsiz bir vatan sevgisine sahip olan bu genç Türk konuşması yolundaki istekleri geri çevirirken bir an olsun düşünmemiştir. Sonuç ise dünyanın en adi ve en canice ikna etme metodu: İşkence.
Bir başka tez ise, Cengiz TOPEL'in işkence görerek öldüğü fakat ölümünden sonra da vücudunda tahribat yapıldığı yolundadır.
İster işkence görerek şehit edilmiş olsun ki bu durum gerçeğe en yakın olanıdır. İsterse şehadetinden sonra vücudunda tahribat yapılmış olsun, yapılanlar; İnsanlık ölçülerine sığmamaktadır. Bu ancak yüzyıllardır bastırılmış, her an her dakika körüklenerek alevlendirilmiş temelsiz bir kinin; savunmasız bir insan üzerine kusulmasıdır.
Bütün bunlardan sonra Cengiz TOPEL, Lefkoşe Rum hastanesine götürüldü. Rumların açıklamalarına göre 9 Ağustos günü ölmüştü. Bir başka kaynak ise Cengiz TOPEL'in 12 Ağustos günü öldüğünü belirtmektedir.
Cengiz TOPEL'in düşmesinden sonra TÜRKİYE hemen devreye girerek pilotunun geri verilmesini istedi. Eğer pilotu verilmezse intikam taarruzları yapılacaktı. Bu intikam taarruzlarına hedef olarak başta Makarios'un evi olmak üzere birçok askeri hedef seçilmişti. Ayrıca 9 Ağustos günü B.M.Barış Gücü Komutanı General THİMAYYA Türkiye'ye bir mesaj çekerek, kendisinin, Türk pilotu ziyarete gideceğini, bir isteklerinin olup olmadığını soruyordu. Türk Genelkurmayından cevap olarak bir isteğimizin olmadığı, ama pilotumuzun sağlık durumu konusunda bilgi verilirse mutlu olacağımız bildiriyordu. General THİMAYYA, Cengiz TOPEL'i hastanede ziyaret ettimi bilmiyoruz; ama Rumlar Cengiz TOPEL'in öldüğünü radyo aracılığı ile aynı gün dünyaya duyurdular. Bu haber saat 23.00 civarında Türk Genelkurmayına ulaştı ve bomba etkisi yaptı.
Cengiz TOPEL korunabilir miydi? Bu soruyu o zamanın şartları içinde ele almak gerekir. Harekat ani olarak planlandığı için hazırlanmış bir kurtarma operasyonu planı yoktu. TOPEL yere indiğinde Rum mevzilerinin tam üzerine düşmüştü. Mücahitler, Cengiz TOPEL'i kurtarmak için hemen harekete geçmelerine rağmen, Rumların yoğun ateşi nedeniyle mevzilerine dönmek zorunda kaldılar. Bu onu kurtarmak için yapılan ilk ve tek girişim idi. Bundan sonra götürüldüğü yerlerden, kaçırma girişiminde bulunulabilirdi; ama bu da gerçekleştirilemedi. Olayı yaşayan mücahitlere sorulan ''O sizi kurtarmak için gelmişti, neden kurtarmadınız'' sorusuna, mücahitler: ''Düşünemedik. Çok büyük gaflettir.'' Diye cevap vereceklerdi.
__________________
