Waffen SS Gazileri Yardımlaşma Derneği'nin(HIAG) resmi yayın organı olan Der Freiwillige dergisinde yayınlanan Roland Pfeiffer imzalı yazıdan bire bir tercümedir.
2. Dünya Savaşı'ndaki Türk SS Birliği: Der Ostturkischer Waffen-Verband der SS
Savaş süresince birliğin geçirdiği isim değişiklikleri:
00.11.1943 - 01.10.1944 Ostmuselmanische SS-Division (Doğu Müslümanları SS Tümeni)
Turkmuselmanische Division (Müslüman-Türk Tümeni)
00.05.1944 - 01.10.1944 Muselmanische SS-Division"Neu-Turkistan" (Müslüman SS Tümeni "Yeni Türkistan"
01.10.1944 - 09.05.1945 OstTürkischer Waffen-Verband der SS (Doğu Türkleri SS Birliği)
2. Dünya Savaşı'nda Wehrmacht, (Alman Silahlı Kuvvetleri) müttefikleri( Macaristan, Romanya, İtalya, Slovakya) ile yanyana savaşırken, 1942 yılından itibaren işgal edilen Sovyet bölgelerinden de bir çok gönüllüyü de silahlandırmıştı. Bunların arasında en çok bilinen 53 000 Kazak (Kos. Kavallerie-Korps-Kazak Süvari Kolordusu) dışında 310 000 Rus, 250 000 Ukraynalı, 5 000 Kalmuk, 180 000 Türkistanlı, 110 000 Kafkasyalı, 40 000 Volga Tatarı ayrıca 20 000 Kırım Tatarı vardı. Yani toplam 968 000 kişi. (1)
Bu "Ostlegionen" (Doğulu Lejyonlar) olarak adlandırılan birlikler çoğunlukla Wehrmacht tarafından alınırken, ilk defa 1943 yılında Waffen SS( SS'in silahlı kolu) tarafından doğulu halklardan oluşan birlikler kurulmaya başlandı.
Halihazırda 1941 yılından beri Estonya, Letonya ve Litvanya halklarından "Schutzmannschafts Bataillone" adı altında yardımcı polis taburları kurulmaktaydı. Bunlar 1943 yılından itibaren ileride kurulacak olan Estonyalı ve Letonyalı SS lejyonları(En son halleri 15. ve 19. Waffen-Grenadier Division der SS (Letonyalı SS piyade tümenleri (No.1 ve No.2) ve 20. Waffen-Grenadier Division der SS (Estonyalı SS Piyade Tümeni) şeklinde teşkilatlanacaktı.) için Waffen SS tarafından alınmaya başladılar.
1943 yılı Kasım ayında Orient-Völker(Doğu Halkları) olarak adlandırılan milletlerden gönüllü birliklerin teşekkülü gündeme geldi. Bu halklar Rus ve Slav ırkına dahil olmayan, Kırım'dan itibaren Kafkasya'yı da içine alarak Orta Asya'ya kadar olan topraklar üzerinde yaşayan halklardı. Bu topluluğun çok büyük bir kısmı(1939 sayımlarına göre 22 milyon) İslam dinine mensuptu. Bu bölgede ayrıca Türk kökenli olmayan Gürcüler ve Ermeniler de bulunmaktaydı. Ancak tabiri kolaylaştırmak için bu bölgede yaşayan halkların hepsine birden Turkvölker(Türk halkları) deniliyordu. (2)
Kafkasyalı gönüllülere mensup (1944'deki durum itibariyle) 48 600 kişi lejyonlarda ve taburlarda görev yapıyordu. (3) Ayrıca 21 595 kişi istihkam ve levazım birliklerinde, 25 000 kişi de 7000'i Waffen SS'de olmak üzere Luftwaffe (Alman Hava Kuvvetler) gibi Alman birliklerinde görev yapıyorlardı.
Türk Halklarına mensup askerlerden bir birlik kurma görevi ise Heeres-Turk-Bataillon 450 (450. Türk Taburu) kumandanı Binbaşı Meyer-Mader'e verilmişti.(4)
Reichsführer-SS (Ulusal SS Şefi Heinrich Himmler) tarafından 1943 Kasım ayının ilk yarısında, doğulu müslümanlardan bir tümen kurulması ve başına Binbaşı Meyer-Mader'in getirilmesi emredilmişti. Ayrıca Himmler, Binbaşı'nın Türkistanlı, Azeri ve Tatarlardan kurulacak olan bu tümeni hava yoluyla Orta Asya'ya intikal ettirip orada bir ayaklanma başlatmaları fikrini de desteklemişti. (5)
Bu birliğin kurulmasında 1941/42 yılında SS İdari Merkezi ve Reich Güvenlik Merkezi tarafından hazırlanan plan uygulanacaktı. SD (Sicherheit Dienst-Güvenlik Örgütü) kontrolündeki Einsatzgruppe D (Mobil Görev Grubu) hazırlıklara 1942 Ocak ayında başlamış ve Kırım Tatarlarını yardımcı polis kuvvetlerinde ve sonra da taburlarda organize etmeye başlamıştı. (6)
Binbaşı Meyer-Mader önerisini 1943 Aralık ayında SS İdare Merkezi'ne yaptıktan sonra, SS-Obergruppenführer und General der Waffen-SS(Korgeneral) Gottlob Berger, bu öneriyi Kudüs Müftüsü Hacı Emin El Hüseyin'e gönderdi ve ondan destek istedi.
Berlin'de 14 Aralık 1943 yılında Müftü, Binbaşı Meyer-Mader ve 450. Türk Taburu'nda görevli 3 Türkistanlı subay arasında yapılan toplantıda taraflar tümenin kurulmasına ve Bolşevizme karşı savaşmasına tam destek verdiler ve fikri desteklediler. (7)
4 Ocak 1944 yılında Berlin'de yapılan bir başka görüşmede SS İdari Merkezi'nin temsilcisi SS Binbaşısı Schulte, 450. Türk Taburu'nun ve subaylarının, 1 Ocak 1944 tarihinden itibaren geçerli olmak kaydıyla, SS kadrosuna alındığını, Binbaşı Meyer-Mader'in rütbesinin SS-Obersturmbannführer (Yarbay) yapıldığını bildirmişti. Lublin'in güneybatısındaki Poniatova SS Kampı, tümenin kurulacağı yer olarak seçilmişti. Tümenin ismi ise yaza kadar çeşitli değişikliklere uğrayacaktı. Ostmuselmanische SS-Division (Doğu Müslümanları SS Tümeni),
Turkmuselmanische Division (Müslüman-Türk Tümeni), Muselmanische SS-Division"Neu-Turkistan" (Müslüman SS Tümeni "Yeni Türkistan") isimleri arasında kararsız kalınmıştı. Hazırlık için kampa 450. Türk Taburu ve I/94. Türk Taburu getirilmişti. Ayrıca Heer(Alman Kara Kuvvetleri) saflarından Alman personel de getirilmişti.
Tümenin Poniatova'da kurulan ilk birliği, 3 tabura sahip 1. Ostmuselmanische SS Regiment(1. Doğu Müslümanları SS Alayı) oldu. 450. (Lağvedilme tarihi 18 Aralık 1943), 480. ve I/94 (Lağvedilme tarihi 6 Aralık 1943) Türk Taburları'na mensup askerler, gönüllü eski savaş esirleri ve cephe gerisinde çalıştırılan işçilerin de eğitime alınmasıyla 3000 asker elde edilmişti.
Eğitim yeri olarak Trawniki'de bulunan SS Birlik Eğitim Kampı seçilmişti. Ekipman yönünden tam bir yokluk hüküm sürmekteydi. Özellikle yeterli üniforma ve çizme bulunamıyordu. Bu birliğin fotoğraflarında göze çarpan Heer ve Waffen SS üniformaları ve ekipman çeşitliliğinin sebebi budur. (9)
1944 yılı Şubat ayında alay ileri eğitim alırken aynı zamanda Beyaz Rusya'da, Minsk'de örgütlenen partizanlara karşı yapılan güvenlik operasyonlarına da katılıyordu. Minsk'in güneydoğusundaki Yuratishki kasabası civarında 1944 yılı Mart ayı boyunca farklı anti-partizan operasyonlarında görev almışlardı. (10)
Bu sırada alay komutasında da değişiklikler yapılmıştı. Binbaşı Meyer-Mader alay komutasını bırakmıştı. Bu değişikliğin sebebi konusunda çeşitli rivayetler mevcuttur. Bunlardan birine göre, Binbaşı, anti-partizan operasyonlarından birinde, bir düşman keskin nişancı ateşiyle öldürülmüştü.(11) Başka bir rivayete göre de, 1944 yılının Mart ayında alayda çıkan bir isyan sırasında ölmüştü. (12) Ancak büyük bir ihtimalle, Wehrmacht'a haber vermeden yeni Türk birliği için kara kuvvetlerinin diğer birliklerinden asker toplamaya çıktığı için kendisi askeri mahkemeye çıkarılmış ve firar suçundan yargılanmıştı. Rütbesi binbaşılıktan indirilmiş ve 1944 yılının Mart ayında SS-Sonderregiment Dirlewanger'e (Dirlewanger Ceza Alayı) gönderilmişti. 2 Mayıs 1944'de de çatışma sırasında öldürülmüştü. (13)
28 Mart 1944'de Yuratishki'de, eski bir ordu yüzbaşısı olan ve 5 Şubat 1944'de Waffen SS yüzbaşısı rütbesiyle görev yapan SS-Hauptsturmführer Billig tarafından alay komutası devralındı. Bu dönemlerde bazı düzensizlikler yaşanmış olmalı ki, Yüzbaşı Billig 78 isyancıyı kurşuna dizdirtmişti. Bu olay yüzünden ve alkol sorunu yüzünden, 6 Nisan 1944'de Billig komutadan alındı. Onun ardından SS-Hauptsturmführer(Yüzbaşı) Hermann 27 Nisan 1944'de alay komutasını devraldı. Bu komuta boşluğunda alaydaki isyankar davranışlar kontrol altına alınmış ve alay tekrar düzene sokulmuştu. Bu huzursuz dönemde alayda yüksek miktarda firar yaşanmış fakat bunların çoğu 7-12 Nisan tarihleri arasında alayın hareketinde tekrardan gönüllü olarak alaya teslim olmuşlardı. Yüzbaşı Hermann'ın 2 Mayıs 1944'de alay komutasını fiilen devralmasına kadar neden alay kadrosunun yerlerinden ayrılmadıkları ve yeni komutanın gelmesini bekledikleri ise bilinmemekte. (14)
Görünen o ki, bu olayın sebebi, alay mensuplarının Dr. Oskar Dirlewanger komutası altında oluşlarıydı. SS İdare Merkezi ile önceden yaptığı görüşme sonucu SS özel birlikleri (SS Sonderverbände) komutanı Dirlewanger, Mayıs 1944'de aralarında 1. Doğu Müslümanları Türk SS Alayı da dahil olmak üzere diğer düşman ülke halklarından oluşan birliklerin taktik komutasınını kendi sorumluluğuna alacaktı.
20 Mayıs 1944'de kendisine bilgi verilen Dirlewanger, Minsk'deki SS komuta merkezine şöyle bildiriyordu: " SS Yüzbaşısı Hermann komutasındaki sadece 800 Müslüman Türkten oluşan alay mevcudunun altında bir tabur var. 3 veya 4 hafta içerisinde Norveç SS İdari Merkezi tarafından gönderilen 600 kişilik bir Müslüman Türk birliği ulaştığında Yüzbaşı Hermann görevini bırakacak. O birliğin gelişinden sonra elimizde 2 taburluk bir kuvvet olacak. Birleşen Türkmenler, bölgede görevde olanlar da dahil olmak üzere, direkt olmayan bir güzergahla kuzey-batıdaki Usda'da toplanacak ve hazırlıklarını yapacaklar. SS İdare Merkezi başkanının isteğiyle Yüzbaşı Hermann'ı Berlin'e gönderilmesi için bölgede hareket halindeki tüm Türkmenlerin Usda'da bulunmaları gerekmektedir.
23 Mart sabahına buradan Usda'ya gidip Yüzbaşı Hermann ile görüşmem ve sonra geri gelmem için bir uçak talep ediyorum.
SS İdare Merkezi şefinin benden direkt emri, Müslümanları kendi komutam altımda topladıktan sonra, Yüzbaşı Hermann'ın Berlin'e gitmesini sağlamamdır." (15)
Mayıs 1944'den Temmuz 1944'e kadar Doğu Türkleri Birliği'nin faaliyetleri hakkında bir bilgi mevcut değil. 30 Haziran 1944'de ise 1. Doğu Türkleri SS Birliği, taktik olarak SS Sondergruppe Dirlewanger (Dirlewanger Özel Grubu) komutasına girmişti.
Temmuz 1944'de ise alay, Minsk SS komuta merkezi bölgesinden alınıp, 22 Haziran 1944'de çökmüş olan Heeresgruppe Mitte'nin (Merkez Ordular Grubu) savaş bölgesinden, önce Lomza'ya oradan da Bialystock istikametine yollandı. 3 Ağustos 1944'de Ulusal SS Şefi Himmler, Posen'deki bölgesel parti şefliğinde şöyle söylemişti: " Bu alay sözü geçen çöküş (Merkez Ordular Grubu'nun çöküşü) sırasında büyük güçlükle Rus birliklerinin arasından 1000'i Türkmen olan 1200 kişi ile geçip geldi ha;...aynen geri dönecekler... "
Eski alay komutanı Yüzbaşı Hermann 11 Temmuz 1944'de öldüğü halde, yine de alayın daha büyük çatışmalara girmediği görülüyor. (16)
Birlik Ağustos 1944'de Kaposvar, Macaristan'da tekrar düzene girmek ve düzenlenmek için toplanacaktı. Ancak 1 Ağustos 1944'de başlayan Varşova Ayaklanması'nı bastırmak üzere birlik 5 Ağustos 1944'de Dirlewanger'in alayına katılmak üzere yola çıktı.
Dirlewanger'in birliğinin ilk kısmı Doğu Prusya'daki Lyck'den yola çıkarak 4 Ağustos 1944'de Varşovaya vardı. Geri kalanların da ertesi günün akşamı bölgeye geldikleri bilinmekte. Ancak Doğu Müslümanları SS Alayı hakkında bir bilgi yok.
Alayın ilk grubunun 5 Ağustos 1944'de geldiğine dair bir bilgi yok. Alayın adı ilk kez, SS Korgenerali Heinz Reinefarth'ın liderliğindeki, Von der Bach kolordu grubuna bağlı savaşan "Reinefarth Muharebe Grubu" nun 20 Ağustos 1944 tarihli harp ceridesinde geçmekte. Şehre yapılan hücumda Doğu Müslümanları SS Alayı (yaklaşık 555 kişilik III. taburu eksik olduğu halde), Dirlewanger grubuna (19 subay, 1306 astsubay ve er) dahil görünüyor.
Ayrıca I/111 Azerbaycan taburunun bir kısmı (yaklaşık 200 kişi) ile birlikte yine Azerilerden oluşan II. Tabur "Bergamnn" da bu grubun içinde savaşmıştı.
26 Ağustos 1944'de Doğu Müslümanları SS Alayı (III. Taburu eksik olduğu halde) 9. Ordu'nun emrine alındı. Bu tarihte tekrar Von der Bach'ın kolordu grubuna dahil oldu.
Dış mahallelerdeki çatışmalar 27 Ağustos 1944'e kadar sürmüştü. Sonuç olarak Weichselviertel'deki çatışmalar 3-10 Eylül arasında, Mokotow'daki çaışmalar 11-23 Eylül arasında, Zoliborz'daki çatışmalar da 29 Eylül-2 Ekim 1944 tarihleri arasında sürmüştü.
15 Eylül 1944'de, alaya, Radom bölgesi üst SS şefliği ve polis şefliği komuta etmişti. 24 Eylül 1944'de Alayın bazı kısımlarıyla, Albay Lang Muharebe Grubu'na bağlı 3. Panzer Grenadier (Mekanize piyade) Taburu bünyesindeki Staufer Muharebe Grubu yer değiştirdi. 29 Eylül 1944'de 9.Ordu'nun komutasında olan bölgeye "Varşova Muharebe Bölgesi" adı verildi. Bölgede Dirlewanger Alayı'nın yanı sıra, Polis Taburu "Brückhardt", Polis Taburu "Krabbe" ve Müslüman SS Taburu "Kalus" bulunmaktaydı. Bunun dışında Doğu Müslümanları Alayı'ndan bahsedilmiyor. 3 Ekim'de Polonya Anavatan Ordusu teslim oldu. Bu sırada alayın herhangi bir kısmının görev alıp almadığını, belge yetersizliği yüzünden bilmiyoruz. (17)
Alayın komutasını üstlenen subaylar:
(Ekim 1944'ün sonuna kadar)
Binbaşı Andreas Meyer Mader 24.03.42 - 18.12.43
SS Yarbayı Andreas Meyer Mader 00.01.44 - 00.03.44
(*25.10.1891 doğumlu. SS No: 475802 Orduda göreve başladı. Ekim 1941'de Tatar savaş esirlerinden oluşan bir birliğe komuta etti. 1942 yılı başlarında Güney Ordular Grubu'na bağlı 450. Türkistan Taburu'nun komutanı oldu. 1944 Ocak ayında SS Yarbayı oldu ve birliği Waffen SS bünyesine alındı. Genelkurmay'a haber vermeden sadece Waffen SS'in emriyle yerinden ayrıldığı için firar suçundan yargılandı ve Mart 1944'de Dirlewanger'in birliğine katıldı. 2 Mayıs 1944'de öldü)
SS Yüzbaşısı Billig 28.03.44 - 05.04.44
(Hakkında bilgi mevcut değil)
SS Yüzbaşısı Hermann 27.04.44 - 02.05.44
(11 Temmuz 1944?de öldü)
SS Binbaşısı d.R. Franz Liebermann 00.06.44 - 11.07.44
(12.04.1898 doğumlu. )
1944'ün Temmuz ayında birliği yöneten kişi bilinmiyor. Bu şahıs aynı ay içinde görevden ayrılmış.
SS Binbaşısı d.R. Franz Liebermann 29.07.44 - 30.08.44
SS Binbaşısı Dr. Reiner Olzscha 00.09.44 - 00.10.44
ALINTIDIR
