Sn Börü Budun
Çalışmalarınızın güzelliğini takdir etmemek mümkün değil. Ama açıkça söylemem gerekir ki, RAP hakkında söyledikleriniz ve yapmaya çalıştıklarınız (Türk Kültürüne yamama çalışmanız) beni ciddi anlamda rahatsız etti. RAP denilen uydurma müziği geplemek kelimesine bağlamanız şaşırtıcı. Türkmence Türkçesinde bulunan "geplemek" ve "gürlemek" ifadeleri sizin kullandığınız anlamda kullanılmamaktadır.
"Geplemek" konuşmak anlamında olup, Türkçe Konuşuyormusun anlamının eşdeğeri konuşma ifadesini verir. Gürlemek ise aynı anlamda kullanılsa da daha çok aralarında konuşmak, bir duruma söz söylemek anlamlarını içermektedir.
"Gep"lemek tabiri Türklerin ortak kültürü değildir. Türkmen Türkçesinde mevcuttur. Halbuki müzik Türklerin ortak kültürüdür ve dediğiniz doğru olsa diğer Türk Dil ve lehçelerinde de benzer ifadelerin bulunması gerekir. Böyle birşey yoktur.
Manileşme karşılığı bir ifadeden bahsediyorsanız, bu kültür bizimle birlikte Anadoluya gelmiştir ve aşık atışmalarında müzikli, ortamlarda müziksiz hali mevcuttur. Sizin Türk'leştirmeye çalıştığınız RAP her ikisine de uymamaktadır. Maniler sadece dörtlüklerden oluşan şiirli ifadelerdir ve bir olaya söylenir. Bir amaca değil. Müziği yoktur ve bu hali ile manileşmeyi, RAP'e uyduramazsınız. Atışma ise genellikle enstrümanı saz olan, (eskiden kopuz)müzik eşliğinde yapılır. Ama yine RAP le alakası yoktur. Zira doğaçlamadır ve karşı tarafın söylediklerine anında cevap vermeye dayanır. Bir olayı ve amacı baştan tasarlayarak anlatmaz.
Yapmaya çalıştığınız "gepleşme" tabirini eğer islamiyet öncesi Türk Halk Müziği kategorisine sokmaya çalışmak ise bu konuda da ciddi yanılgılar içindesiniz demektir.
Türk boylarının tarih sahnesinde göründüğü Orta Asya’da ilk medeniyet izleri arasında, kopuz ve onun kullanılması ile, halkın yaşayışının ifade edildiği ezgilerin varlığı bilinmektedir.
Türkler İslamiyet’i kabul etmeden önce Şamanizm’in etkisinde kalarak (bazı Türk boylarında, Gök Tanrı inancı, Maniheizm ve Budizm inancıda vardır.) dini görüşlerini yönlendirmişler, dini ayinlerinde müziği kullanmışlardır. Yuğ törenlerinde (yas günleri, ölülerinin arkasından yaptıkları törenler), toy ve şölenlerinde (yılın belli dönemlerinde hayvanları yedikleri törenler), müziği bir etkileme gücü, ruhsal boşalımın bir aracı, eğlencelerinin bir parçası olarak kabul etmişlerdir. Ayrıca, devlet, millet birliğini oluşturan; savaşta orduya duygu veren, yürüyüş ve hareketini düzenleyen de ses ve ritm dir.
Elimizde pek fazla kaynak bulunmamasına rağmen Dede Korkut hikayelerinden, Orhun Anıtlarından Türklerin halk müziğinin günlük yaşamın içersine girdiğini bilmekteyiz. Özellikle Dede Korkut’un günümüze kadar ulaşan hikayeleri bu konudaki en değerli hazine gibidir. Dede Korkut’un kitabında tasavvuf ve mistiklik aramak, hem güç ve hem de doğru değildir. Bununla beraber, İslamiyet’ten ve her türlü yabancı dinden arınmış, en eski Türk mitolojisinin bir çok mith ve mythos’larını görmek ve duymak da mümkündür. Dede Korkut’a Türkmenler ve Orta Asya Türk’leri tarafından Korkut- Ata denmektedir. Kazakların kopuz ve tanbure, dombra gibi sazlarını bulan da Korkut Ata’dır.
Türk’lerin karşılıklı konuşmalarını bile kopuz yardımıyla yaptıklarına en güzel örnek, Dede Korkut’un “Salur Kazan’ı oğlu Uruz’un tutsaklıktan çıkardığı destan” da geçen şu şoylama olacaktır.
Ökçesin ökçesine kakdı. Kaburgasın karnına kavşurdı. Uyanın çekdi, ağzın ayırdı. Kafiri öldürdi, çökdi üzerine oturdı. Aydur: Mere kafirler kopuzum getürün, sizi ögeyin didi. Vardılar, kopuzı getürdiler. Eline alup burada soylamış görelüm hanum ne şoylamış;
Aydur:
Bin bin erdenerden yağı gördüm-ise öyünüm didüm
Yigirmi bin er yağı gördüm-ise yıylamadum
Evet burada karşılıklı konuşmadan bahsediyoruz. Ama önemli bir farklılıkla. "GEPLEME" değil, "ŞOYLAMA" ya da "SOYLAMA"
Bunun dışında bu döneme ait en eski Türk karekteri taşıyan eser, Ural dağlarının doğusunda aranmış ve Çingiz Han’ın oğlu Cöçi’nin ölümüne neden olan “aksak kulan” veya “aksak yaban eşeği” adlı eser, en eski kög (yırlamak, Brockelmann’a göre melodi. “er kögledi”: adam kendi kendine yırladı) kabul edilmiştir. Kazak Türk’lerinin ağıtlarından “kör kızın şarkısı” yani “sokır kız eni” adlı bir yarı ağıt da çok eski karakterde bulunmuştur. Bu ağıtlar, her yeni ölen kişi için, sözleri biraz değiştirilerek söylenirse de, müzik sistemi ve melodileri çok eskilere dayanmaktadır. Eski Türk hakanlarının otağlarında ve ordugahlarında “9 kök” denilen bir müziğin, müzik takımlarınca her gün çalındığı ortaya çıkartılmıştır.
Gördüğünüz gibi "CIRLAMAK" ifadesi de mevcuttur. Ama "GEPLEMEK" yine yok.
Diğer içinde konşma geçen halk müziğimizin yapıtlarından olan destan müziği ve destan müziğinin en önemli eseri Manas destanıdır. Manasçı denilen halk sanatçılarınca ve kerem ile okunan destan, halk müziğini bozulmadan koruyan, özü ve sözü ile zamanımıza getiren bir direktir. Köklerini ve konularını, tarihin derinliklerinden alan tarihi epik (historical epic) tipinde bir destandır. Destanın eski karakterlerini yaşatan söyleyişler, özellikle Kuzey-batı Asya’da yaygın görülür. Müzikal-şiir (musical-poetic art) sanatının en eski örnekleri ise Kırgız-Türk kültür çevresinde bulunmaktadır.
Önemli bir diğer konu da kısıtlı sayıdaki kaynaklardan elde edilen bilgiler ışığında, müziğin günlük yaşantının vazgeçilmez unsuru olduğu ortaya çıkmaktadır. Ancak, bu dönemdeki müziğin yazıya dökülmemiş olması, hem nota ve hem de sözlerin günümüze kadar ulaşamamasına neden olmuştur.
Türk’ler kavimler göçüyle, gittikleri yerlere müziklerini taşımışlardır. Gök tanrıya yakarış, kahramanlık, savaş ve döğüşme, doğa bu dönemde işlenen en belirgin konulardır.
Üzülerek belirtmem gerekir ki, öz kültürümüz olan halk müziği, SSCB dönemindeki asimile etme çabaları sonucunda, biraz da olsa zarar görmüş, yapay politik sınırlarla, Türk’lerin ilk zamanlarından beri oluşan kültürümüz ve bu kültürün oluştuğu çevre bölünmeye çalışılmıştır. Bir de buna sizin gibi zorlama Amerikan tarzları eklenince, iş iyice içinden çıkılmaz hal almaktadır. Yine de iddia ediyorum ki gerek Ortaasya ve gerekse Anadolu'da halk dilinde söylenegelen hiçbir parça RAPe benzemez. Türk kültüründe benzerini bulamadığınız bir müziği Türkleştirme çabanızdan gerçekten şaşkınlığa düşmüş durumdayım.
RAP 1970'lerin getto Amerika'sına dayanmaktadır. Amerika'nın varoş bazı eyaletlerindeki çetelerin birbirlerini islah amaçla buldukları hip-hop kültürünün müzik koludur.
Rap, müziğin temposuna uyarlanarak söylenen kafiyeli sözlerdir. Hiphop kültürünün içindeki başlıca dört elementden biridir. Ve diger elementler DJ'lik, breakdance ve graffitidir. Bunların benzerlerini bana kültürümüz içinde göstermeniz mümkün değildir.
Rap'in Türkçedeki tam karşılığını 'Sert dille eleştirmek.' olarak kabul edebiliriz. Zaten Rap'in altında bulunduğu çatı Hiphop da böyle sebeplerden doğmuştur. Bu anlamı gösterecek bir Türk Kültürü parçasını bana yine gösteremezsiniz. Mc'lik Türk kültürüne uygun bir yapı değildir.
Kısaca;
Türk Halk Müziği “Türk milletinin esasını oluşturan büyük halk kitlesinin, tarih boyunca ve her medeniyet dairesinde kendi kendine yarattığı, içinde eski müzik geleneklerini devam ettirdiği, anonim bir karakter taşıyan halk sanat türü”dür. Halil Beddi YÖNETKEN’e göre “folklorik, anonim bir değer taşıyan, vücuda getiricisi belli olmayan, Türk köylüsünün, Türk aşiretinin, Türk aşıklarının müziği”dir.
Bu sanat; köy, küçük kasaba halkının öz müzik kültürünü teşkil eder. Türk Halk Müziği kendi özel metrik ve model bünyesi içinde, kendine has müzik aletleri, vokal ve enstrümantal müzik türleri ile, orijinal bir içerik taşır.
Kısaca ritme kafiyeli sözler söylenen sadece 30-35 yıllık tutmamış bir yapıyı binlerce yıllık bir geçmişi olan Türk Halk Müziği içinde tutundurma çabanızdan vazgeçmenizi ve ne yapmaya çalıştığınızı açıkça otağımıza beyanınızı sabırsızlıkla bekliyorum.
