Dünyada iki Moğolistan var: Başkenti Ulanbatur olan bağımsız Moğolistan’ın nüfusu zorlama bir rakamla 2,9 milyonken, Çin’deki “İç Moğolistan” eyaletinde yaşayan Moğolların nüfusu Moğolistan’dan daha fazla ve 4,2 milyon.
Rusya’nın yardımıyla Çin’den aldıkları bağımsızlıkları için Ruslara oldukça yakınlar. Moğolistan Kiril abecesini kullanıyor. Ama Çin’dekiler geleneksel abecelerini daha yoğun kullanıyor. Çin Hükümeti’nin Moğol kültürüne verdiği destek sanki, Moğolistan’dan daha fazla. Moğolistan’dakiler uzun yıllar Rus hâkimiyeti altında kaldıklarından ötürü Ruslaşmış gibiler. Çin’de yaşayan Moğollar da haliyle Han kültürü altındalar. Her iki Moğol birbirlerini Moğol olmayıp Çinleşmiş ya da Ruslaşmış diye tanımlıyor edip ve kendisinin daha Moğol olduğunu iddia edebiliyor.
Moğolistan artık gelişme yolunda ciddi başarı gösteren ülkeler arasında. Çünkü ülkedeki yeraltı kaynakları artık rantabl. Küresel ısınmadan dolayı da kışın -44’lerde yaşayan halkın daha ılıman bir iklime kavuşacağı ve toprakların verimliliğinin artacağı da söyleniyor.
Uzun yıllardan beri aralarına sıkıştığı için Rusya ve Çin’e az güven duyuluyor. Japonlar Moğollar için “bizim atalarımız” diyor ve ilişkiler oldukça iyi. Yine Güney Kore’yi de eklemek lazım. Ayrıca Almanya, Kanada ve son zamanlarda Hindistan gibi ülkelerin de Moğolistan ile ilişkileri oldukça sıkı. Hindistan, maden tahsisi karşılığında ülkenin ilk çelik fabrikasını kurmayı Moğolistan’a önerdi. ABD, Japonya, Rusya ve Çin dünyanın en büyük kok kömürü rezervlerinden biri olan Tavan Tolgoi madenleri için savaş halinde. Japonya, Moğolistan ile ilk imzayı atan ülke ve buradaki yataklar Japonya’nın yıllık ithalinin 30 katından fazla.
Tavan Tolgoi’den geçecek olan demiryolunun yapımı için Rusya ve Çin yarış içindeler. Zengin doğal kaynaklarından ötürü “Asya’nın Katar”ı denilen Moğolistan’da sadece kömür yok; ülkenin güneyi dünyanın en büyük bakır madeni rezervinden biri. Fransa, Japonlarla birlikte uranyum arıyor. Geçen ekim ayında Almanya az bulunan değerli madenleri araştırmak için çalışmalara başladı. Çin’in gözü altın madenlerinde. Çin ülkedeki yabancı yatırımın yüzde 60’ını yapan ülke ve sadece başkentte 10 binlerce Çinli yaşıyor.
Dünyanın zenginleri Cengiz Han’ın memleketine hücum etmiş durumda. “Ülkede yönetim zaafları olmazsa kalkınır” deniliyor ama rüşvet en büyük belalardan biri.
Levent Uluçer - Yurt Gazetesi.