Anav Batı Türkistan'da Aşkabad'ın (Türkmenistan) yakınında bulunan küçük bir kenttir. Anav Kültürü adını bu küçük Anav kentinden alır.

Anav'da yapılan kazılarda MÖ 4500 yıllarına değin uzanan kalıntılar bulunmuştur. Orta Asya'nın en eski kültürü Anav Kültürü'dür.

Anav'da gün ışığına çıkarılan kalıntılar bu bölgenin çok önemli bir uygarlık kaynağı olduğunu göstermektedir. Bu dönem insanlarının tarım ve hayvancılıkla uğraştıkları dokuma seramik madenden araçlar ve süs eşyaları yaptıkları anlaşılmıştır.

Anav'da çıkan kalıntılar içinde Türkmen dokumalarında görülen işlemelerle bezenmiş seramik parçaları ve süs eşyaları ilgi çekicidir. Kalıntılardan anlaşıldığına göre Anav insanları kerpiç evlerde oturmakta tarım ve hayvancılıkla geçinmekteydiler; kumaş dokumayı toprak ve bakır eşya yapmayı biliyorlardı. Anav insanları koyun keçi sığır deve köpek gibi hayvanları da besliyorlardı.


Anav Orta Asya'nın en eski kültürü olma özelliğini yeni birçok buluntuya karşın bugün de korumaktadır. Güneşte kurutulmuş tuğlalardan yapılan dört köşe evleri tahıl taneleri sığır ve koyun gibi hayvanlara ait kemik kalıntıları ile yerleşik ve tarımcı bir kültüre sahiptir. Öteki Orta Asya kültürlerini incelerken onları Anav katları ile karşılaştırmak Türkbilimciler arasında bir gelenek durumuna gelmiştir.

Anav Kültürü kimi Türkbilimciler tarafından Proto Türk (Ön Türkler İlk Türkler) kültürü ile ilişkili olarak kabul edilir. Bu kültürün Türkler'in ataları ile ilgisinin ne ölçüde olduğu kesin biçimde ortaya konulamamış olmakla birlikte çok sonraki dönemlerde bu bölgelerde yaşayan Türk topluluklarının sanatlarında eski Anav Kültürü'nün izlerinin görülmesi ilginçtir.



Anav'da iki ayrı mezarda dört kültür katı saptanmıştır. 1. Kat MÖ 4. binde başlamakta 4. kat ise MÖ 1. bine değin inmektedir.
1. Kültür katmanında buğday ve arpa yetiştiriciliğine ilişkin izler öküz at koyun gibi evcil hayvanların kalıntıları boyalı çanak çömlekler bulunmuştur.
2. kültür katmanında çok renkli keramik yanında yukarıda sayılan hayvanlara ek olarak keçi köpek deve ve boynuzsuz koyun kalıntıları bulunmuştur.
3. kültür katmanından itibaren çanak çömlek çarkla yapılmağa başlanmış,
4. kültür katmanından itibaren de -öteki katmanlarda bakır ile kurşun bulunmasına karşılık- demire rastlanmıştır. Hayvanlarla ilgili kalıntılar yerleşik yaşam biçiminin yanında avcılık ile hayvancılığın da söz konusu olduğunu göstermektedir.

Anav o çağlardaki Ön Asya (Sümer Elam) ve Güney Asya'da (Hindistan'ın Mohenjo-daro ve Harappa kültür merkezleri) ve Uzak Doğu'da eserleri ortaya çıkarılan uygarlıklar arasında bir aracı ya da onların ilk başlangıç merkezi olmuştur.

Anav kalıntılarında ele geçen yakılmış cesetlerin kafataslarının brakisefal (yuvarlak) olmasını da -Anav'ın Proto Türkler'le olan ilgisi bakımından- belirtmek gerekir.