ANKARA SAVAŞI ÖNCESİ TİMUR İLE YILDIRIM BAYEZİD’İN MEKTUPLAŞMALARI
 Dr.Abdurrahman DAŞ, Fırat Üniversitesi, İlâhiyat Fakültesi, Araştırma Görevlisi

 Giriş

 Ankara Savaşı 1402’de vuku bulmadan önce, Timur’la Yıldırım Bayezid arasında mektuplaşmaların olduğunu tarihî kaynaklar ittifakla bildirmektedirler. Çoğu tarihî kaynak, bu mektupların metinlerini hiç vermeden savaşın gidişatını anlatmış, bazıları da   bir mektuptan birer  paragraf alarak vermekle yetinmişlerdir.  Bu mektuplardan dördünü bir  arada  bulunduran Osmanlı  tarihî kaynakları tespit edilememişti. Yapılan araştırmayla, Timur’un üç mektubu ile Yıldırım’ın ona yazdığı cevapları Arapça olarak   Feridun   Ahmed   Bey’in Münşeât’ında¹  ve  bu  mektupların  Türkçe  suretlerinin  ise  Hoca  Sadeddin’e  ait olduğu belirtilen el yazması Münşeât Mecmuasında oldukları tespit edilmiştir². Timur ve Bayezid’e ait Arapça yazılmış mektupları eserine alan Feridun Ahmed Bey için tarihçi Yınanç; “...Münşaat (I, 120 vd.)’ında ve Timur’a nisbet edilen arapça  tehdit  mektubu  ile  Sultan  Bayezid’e  izafe  olunan  gene  Arapça  tahkir mektubu tamamiyle uydurmadır. Bu iki mektup İbn ‘Arabşâh’ın eserinde(s. 126 vd.) meâlleri  zikredilen  muhârebelere istinaden  uydurulmuş ve  hatta  ibâreler, baştan başa müsecca olan bu eserin, o bahsinden aynıyla iktibas edilmiştir...”³ kanaatini  beyan  etmiştir.  Aynı  araştırmacı  yukarıda zikredilen makalesinde; Ankara Savaş’ı  ile  ilgili  verdiği  bilgilerde,  Timur’un  mektupları  ile  Yıldırım Bayezid’in   yazdığı   cevaplar, bizim burada  transkripsiyonunu  verdiğimiz mektupların  içerikleriyle  benzerlik  göstermektedir.  Öyle  anlaşılıyor  ki  Türkçe olarak  yazılmış  olan  Hoca  Sadeddin  Efendi’nin  bu  münşeâtında  yer  alan mektuplar,   Feridun   Ahmed   Bey’in Münşeât’ından iktibas edilmemişlerdir. Dolayısıyla bu mektuplar, belge olarak güvenilir belgeler   olarak değerlendirilecektir.

 Bazı  Osmanlı  tarihî  kaynaklarında, Timur ile Yıldırım Bayezid arasında karşılıklı  yazıldığı  kaydedilen  mektuplardan  Türkçeye  tercüme  edilmiş  yalnız bir mektubun  metni  bulunurken⁴   bir  kısmında  ise  üç  mektubun  Türkçesine rastlamaktayız⁵.  Ancak  yaptığımız  araştırmalarda,  Timur  ile  Yıldırım  Bayezid arasında  vuku  bulan  yazışmaya  ait  Türkçe  dört  mektubun  tercümelerini  tespit etmiş bulunmaktayız⁶. Ayrıca bu mektupların günümüz Türkçesine transkripsiyonunun yapılmamış olduğu da anlaşılmıştır. Mektuplara ait metinleri  vermeden  önce  her  iki  tarafla  ilgili  dönemin  genel  siyasî  durumunu belirtmemiz yerinde olacaktır. Zira hiçbir savaş sebepsiz meydana gelmemiştir. Yani her savaşın bir nedeni bulunmaktadır. Ankara Savaşı Sonrasında Timur’un Semerkand’a gönderdiği   Fetih-nâme   ve   yakınlarına   gönderdiği   mektuplar üzerine muhtelif araştırmaların yapıldığını görmekteyiz⁷.

a. DÖNEMİN GENEL SİYASÎ DURUMU

 Anadolu  Selçuklu  Devletinin,  Moğolların  hakimiyeti  altına  girmesi  ve sükûtu  ile  beraber,  Anadolu'daki  Türk  beylikleri  kendi  hakimiyetlerini sahip oldukları  bölgede  ilân  etmişlerdi.  Bu  beylikler,  şer’i  hukuka  göre  Selçuklu Devletine  tâbi  olduklarını  kabul  ediyorlardı.  Hakimiyet  alâmeti  olarak  hil’at, menşûr,  sancak ve  gazilik unvanı  alıyorlardı⁸.  Moğollar  Anadolu’ya  geldikten sonra  bu  beylikleri  kendi  itaati  altına  aldı  ve  belli  oranda  kendisine  vergi ödemeye  tâbi  tuttu.  Daha  sonra  Türk  beylikleri  arasında  yapılan  mücadeleler sonrasında,  Osmanlı  Beyliğinin  kısmen  sağladığı  siyasî  birlik  ve  hakimiyet, Yıldırım  Bayezid  zamanına  kadar  gelmiştir.  Geçen  bu  sürede  Türk  beylikleri arasında  en  uzun  mücadele  Osmanlı  Beyliği  ile  Karaman  Beyliği  arasında meydana gelmiştir⁹. Osmanlı Beyliği diğer beylikleri kendi idaresi altına almayı başarmış ve batıda Bizans’a karşı, Doğu’da ise Timur’a karşı siyasî hakimiyet tavrını  sürdürmeye  çalışmıştır.  Bizans  Devleti  bu  sırada  en  kötü  ve  zayıf dönemini   yaşıyordu.   Mısır’da   Memlûk   Devleti,   Azerbaycan   ve   civarında Karakoyunlu Sultanı Kara Yusuf, Bağdad’ta ise Sultan Ahmed Celâyir iktidarda bulunuyordu.

Timur(1360/69-1405), kendisini her zaman   meşgul   eden   ve   fırsat bulduklarında   onun   hakimiyeti   altındaki   yerleşim   merkezlerine¹⁰    saldırılar düzenleyen,   Müslümanların   yollarını   kesen,   hacıları   soyan   ve   mallarını yağmalayan,  tahribata  sebep  olan  Karakoyunlu  Beyi  Kara  Yusuf  ile  Bağdat Sultanı Ahmed Celâyir’i ortadan kaldırmaya karar verdiği için, batı  cephesine yönelerek   hem   güveni   sağlamayı,   hem   de   topraklarını   genişleterek   gelir kaynaklarını artırmayı planlamıştır¹¹. Nitekim Timur, Ankara Savaşından sonra Bursa’ya  gelmiş,  buradan  haraket  ederek  İstanbul’un  fethedilmesi  için  bazı planlar  üzerinde  çalışmıştır.  Bizans’ın  asırlarca  biriktirdiği  zengin  hazineleri, şehrin  diğer  tüm  zenginlikleri,  Timur’un  İstanbul’u  ele  geçirme  kararına  etki eden  en  önemli  faktör  olmuştur.  Onun  İstanbul’u  fethetme  düşüncesi  Farsça yazdığı hatıratında kaydettiği bildirilmiştir¹².

Ankara   savaşından önce; kuzeyde Altınordu, güneyde Mısır Memlûkluları  Timur’a  mağlup  olmuş,  Osmanlı  devleti  tek  başına  kalacak duruma düşürülmüştür. Timur, Osmanlı-Memlûk işbirliğini önleyici üçüncü batı seferine  Eylül  1399’da  çıkarak,  Gürcistan,  Ermenistan  ve  Azerbaycan’ı  ele geçirirken,   Kara   Yusuf   ile   Sultan Ahmed Celâyir   kendilerini Timur’un hışmından koruması için Yıldırım Bayezid’e iltica etmişlerdi. Timur, Osmanlı iktidarını    içeriden    zayıflatarak,    isyan    etmeleri   için    Akkoyunlu    hakimi Karayölük  Osman  Bey  ile  Erzincan  Emiri  olan  Mutahharten’i  kendi  tarafına almış,  onlara  bazı  siyasî  vaatlerde  bulunmuştur¹³.  Timur  Temmuz  1400’de Anadolu’nun  doğu  illeri  Erzurum  ve  Erzincanı  geçerek  Sivas’a  kadar  geldi. Buradan güneye yönelerek Antep ve Halep’i almış, hemen sonrasında Memlûk ordusunu yenerek Şam’ı ele geçirdi¹⁴. Daha sonra oradan Bağdad’a geri döndü. Timur’un  bu  askerî  faaliyetleri,  olası  yeni  bir  Osmanlı-Memlûk  işbirliğini önlemiştir.

Timur’u,   Osmanlı   devleti  üzerine   yürümeye   teşvik  edenler   arasında Erzincan  Emiri  Mutaharten,  Akkoyunlu  Beyi  Karayölük,  Osmanlı  karşısında topraklarını   kaybeden   diğer   Türk   beylikleri,   özellikle   de   Karaman   beyi zikretmek gerekir¹⁵.

Ayrıca Ceneviz, Fransa, Bizans ve Kastilya gibi Osmanlı karşıtları da, bu savaşın olması yönünde Timur’la yakın ilişki içerisinde bulunmuşlardır¹⁶.  Emir Timur’a   sağlanan   bu   işbirliği   sonrasında   Osmanlı   sultanına   karşı   Ankara Savaşını kazanması, İstanbul’un fethini elli yıl geciktirdiği düşünülmektedir¹⁷.

Osmanlı    tarihî    kaynakları    Ankara   savaşı    sebeplerini    zikrederken; Karaman beyine bağlı bazı kimseler, Osmanlı elçilerinin Timur’a götürdükleri sulh  yapmayı  bildiren  mektubu  ele  geçirdikleri  ve  bunu  değiştirerek  sulhu erteleyecek    mahiyette    ifadelerin    yazıldığı    bir    başka    mektubu    Timur’a gönderdikleri, Osmanlı elçilerini öldürerek olması muhtemel bir barışı böylece engellediğinden bahsetmemektedir. Yine aynı Osmanlı tarihî kaynakları, Mısır Sultanı  Baybars’ın,  Timur’un  elçisi  olarak  giden  Şeyh  Bahaddin  Savcı’yı öldürtmüş  olduğunu  yazmamaktadır¹⁸.  Önemli  bir  başka  mesele  de,  Ankara Savaşından   önce   Yıldırım   Bayezid’in   hastalığını   Timur’un   ona   yazdığı mektubunda belirtmesidir. Yıldırım Bayezid’in (8 Mart 1403) ölümü hakkında farklı   rivâyetler   bulunmaktadır¹⁹. Timur’a   ait   olan   bir   mektupda   Sultan Yıldırım’ın  hasta  olduğu  dikkate  alındığında,  onun  intihar  etmediği,  boğmaca hastalığına  yakalanarak  öldüğü  iddiası  akla  uygun  düşmektedir.  Hatta  Timur, Yıldırım Bayezid’in tedavisi için kendi özel hekimi İzzeddin Mes’ûd Şirâzî ve Celâleddin  Arab’ı  bizzat  gönderdiği  bildirilmektedir²⁰.  Yukarıdaki  hususlara ilâve  olarak  daha  başka  önemli  konular  da  mektuplarda  dile  getirilmiştir. Timur’un isteklerinde ve Yıldırım Bayezid’in  ona  verdiği  cevaplarda  yer alan önemli kısımları özet halinde sadeleştirerek değerlendirmeyi uygun görmekteyiz.

 Yıldırım  Bayezid;  “...Zamanın  cihan  sultanı  olan  Timur-i   Köregen²², Sivas’a   gelip   yerleşmeyi,   bizim   Tebrîz’e   yöneldiğimize   benzeterek   tuhaf kıyaslamada  bulunmuşsun.  Kaldı  ki  biz,  Kefe’den  Şirvan’a   varıp,   o  ülkeye
asker  çıkarsak,  kim  mani  olabilir?   Kıpçak  halkı  sizden  bıkıp  usandığı  için bizimle beraber olmayı tercih etmektedir.
Malatya   ve   Sinop   hususundaki   iddianız   da   doğru   değildir.   Bazı sebeplerden dolayı muhasaradan vazgeçilmiştir. Yoksa bizim askerimizin azlığı veya sizin askerinizin çokluğundan dolayı olmamıştır. Kastamonu ve Karaman
hakimlerinin inatları ve o sırada fırsat bulup, bazı vilâyetlerimize saldırmaları, bizim   Malatya   ve   Sinop’taki   muhasarayı   kaldırmamızı   zaruri   kılmıştır...” dedikten  sonra  mektubuna  devamla;  “...İyi  bil  ki,  atam  Ertuğrul  Han  üç  yüz kadar  gazisiyle  beraber,  Hülâgû  Tatar’ından  onbin  Tatar’a  vurup,  Alâeddin Keykubât’a  galip  gelenleri  mağlup  etmiştir.  Bundan  sonra  devlet  idâre  etme şerefine nâil olmuş, hil‘at kendisine verilerek, Allâh’ın lutfu ile Âl-i Selçûk’un yerine idareyi elde tutması isyân ve baş kaldırma ile olmamıştır. Osman Bey’in ilk  culûsundan  itibaren,  dört  tarafında  bulunan  kâfirlerle  gece-gündüz  iki yüzbinden fazla askeriyle cihat etmiştir. Bu saltanat yıldızımız bugün dördüncü tabakaya  erişmiş  ve  şimdiye  kadar  fethettiğimiz  kale  ve  kasabaların  sayısıgeçmiş sultanların  hayalinden  geçmesi  dahi  mümkün olmamıştır...”  sözleriyle Osmanlı saltanatının tarihî seyrini açıkladıktan sonra, Osmanlının iktidar amacını  şu  ifadelerle  duyurmaya  çalışmıştır;“...Bizim  nazarımızda;  dünya ve içindekilerin kıymeti, Allah yolunda   cihat etmenin yanında saman çöpü kadar
değeri   yoktur.   Osmanlı   askerine   Abdullâh   oğlu   demekten   fazlasıyla   zevk duyarız. Çünkü bütün sahâbe-i kirâmın ataları  kâfir iken, kendileri müslüman oldular. Böyle müslüman olanlar, insafı olmayan müslüman-zâdelerden çok çok üstündürler...” şeklinde dinî kanaatini ifade etmiştir. Timur’un istila ettiği İslam ülkelerinde  yaptıklarını  tasvip  etmeyerek;  “...Siz  Sivas’ı  harap  idüp,  ehl-i İslâm’ın  ırzını  pâyimâl  etdükten  sonra   ne  denile  bilir  ki!  Siz,  ilk  suçlamayı kendinizden gidermeye uğraşıyorsunuz. Arapça ve Farsça gelen mektuplarınızda sertlik, kabalık, kibir ve gururdan başka bir nesne yoktu. Âl-i Osman,  hile  ile  ülkeleri  kendisine  mülk  edinmemiştir.  Mektuplarımız  akıllı devlet   erkânımızla   yapılan   istişâreler sonrası yazılmıştır...”   tepkisini göstermiştir.

 Görüldüğü gibi Yıldırım Bayezid, Timur’dan gelen ikinci mektuba, iltifat gösteren  diplomatik  bir  üslûpla  cevap  vermiştir.  Timur’un  İslâm  âleminin liderliğini  temsil  edemeyeceğini  belirtirken,  Osmanlı  Sultanları,  liyâkat  ve meşru  yollarla  iktidarı  elinde  bulundurdukları  ve  tek  gayeleri,  Allâh  yolunda cihat  etmek  olduğu,  mal  ve  arazi  elde  etmek  gibi  dünyevî  emeller  peşinde koşmak  olmadığını  özellikle  belirtmiştir.  Ayrıca  Osmanlı  ordusu,  fethettiğiülkelerde Timur’un yaptığı gibi yıkıp yakarak harap etmediklerini de söyleyerek onu,  Osmanlı  idaresi  altındaki  yerlere  saldırıda  bulunma  düşüncesinden  vaz geçirmeye çalışmıştır.

 Timur’a  yazılan  ilk  cevap  niteliğindeki  mektupta,  Yıldırım  Bayezid’in ağır  ifadeler  kullanmaya,  onun  ilk  mektubundaki  sert  ve  kaba  sözlerinin  yol açtığını  izah  ederken,  ikinci  cevap  niteliğindeki  mektupta  Yıldırım  Bayezid yumuşak  bir  ifade  ile  meseleyi  hal  etmeye  çalıştığı  anlaşılmaktadır.  Çünkü Timur, Anadolu’ya bu seferden önce geldiğinde verdiği zararı Yıldırım Bayezid çok  iyi  bilmektedir.  Timur’u  engellemek  için  onun  psikolojisini  bozmak  ve vazgeçirmek niyetinde olduğu açıktır. Ancak, Bayezid’in yazdığı ağır ifadeler, ona karşı duyduğu öfkenin mektuba yansımasıdır. Zira, Sivas’ın ilk defa Timur tarafından tahrip edilmesi ve Yıldırım Bayezid’in oğlu Ertuğrul’un öldürülmesi sonrasında, Bayezid’in “Çal çoban çal, Ertuğrul gibi oğlun mu öldü, Sivas gibi kalen  mi  yıkıldı.” ²³    dizelerini  söylemiş  olması,  onu  ne  derece  üzdüğünü göstermektedir.

IV. Mektup ve Cevabında

 Karşılıklı yazılan mektupların en sonuncusunda Timur’un, Osmanlı idaresinden birkaç kale ve şehrin kendisine teslim edilmesi gibi kabulü mümkün olmayacak  yeni  şartları  da  ilave  ederek,  savaş  niyetini  daha  açıkça  belirttiği görülmektedir. Hatta mektuplarda geçmeyen, ancak bazı tarih araştırmalarında rastladığımız “Timur, Yıldırım Bayezid’den oğullarından birini kendisine rehin bırakması” isteğinde de bulunduğunu kaydetmişlerdir.

 Timur;  “...Şimdiye  kadar  sulh  için  çalıştım  ve  nihayet  Sivas’a  gelmem söz  konusu  oldu.  Kâfire  fırsat  vermemek,  İslam  diyarlarını  harap  etmekten endişe  edip,  Şam  tarafına  giderek  Mısır  azizinden  intikamımızı  aldık.  Sizin hasta   olduğunuz  hususu  ağızlarda  dolaşırken,  biz  bunu  fırsat  bilip  dikkate almadık.  Ancak  siz  fırsat  bulunca  bize  bağlı  olan  Erzincan’a  gelip  valimizi rencide ettiniz. Adamımız olan Taharten(Muttaharten) sulhu sağlamak için sizin pişman  olduğunuzu  bize  yazmıştır.  Biz  de  güvendik  ve  sulh  için  antlaşmaya varılacağı umuduyla birkaç kez mektuplar gönderdik. Ama siz gittikçe artan bir katı tutum içerisinde oldunuz. Tâ ki biz ve askerimiz için kâfir ve kâfirden daha eşed  kâfirlerdir  demeniz  sözü  her  yerde  söylenir  olmaya  başladı.  Elçileriniz olan Sungur ve Ahmed adamlarınız uzun süredir yanımızdadırlar. İslamlığımızı
ve inancımızı biliyorlar. Hedefimiz Kefe ve Kırım yönüne iken, Şirvan’dan geri dönüp tekrar Erzincan’dan o tarafa varmak icap etti. Semerkand’da   bulunan oğlum  Muîneddin  Muhammed  Sultan  Bahadır  da  askeri  ile  birlikte  bana katılacaktır.    İsteğimiz Erzincan’a varmadan ve askerimiz şehirlerinize girmeden   önce   Sivas, Malatya, Elbistan, Erzincan ve Kemâh’ın bize bırakıldığını sağlam bir ahit-nâme ile bildirmenizdir. Sulha muhalif değilim ve bağlıyım.  Bu  sulhun  bir  sûretini  Mekke-i  Mükerreme’de  Bâbü’l-Harâm’da kapalı  muhafaza  olunsun  ki,  kimin  bu  sulha  uyup  uymadığı  ortaya  çıksın.  Bu mektup Sungur, Ahmed ve Hacı Bayezid ile gönderildi.”

Yıldırım  Bayezid;  savaşın olmaması  için Timur’u  ikna  edebilecek bazı durumları açıklamayı uygun görmüş, antlaşmaya razı olduğu, belki de bazı ön şartlarını  kabul  edebileceği  intibaını  vermek  isteyerek;  “...Timûr-i  köregen hazretleri,  ilgi  uyandıran  antlaşmaya  dair  mektubunuz,  ben  Sivas’a  geldikten sonra  ulaştı.  Ben  bu  sırada  antlaşma  hazırlığı  içerisinde  bulunuyordum  ki; Nâgâh(vakitsiz  saatte)  sulha  muhalif  bir  başka  mektup  Karaman  fesatları elinden orduyu humâyûnumuza erişti ve antlaşmanın gecikmesine sebep oldu. Devlet  erkânımızdan  akıllı  kişiler  bu  durumu  şöyle  değerlendirdiler. İkinci   mektup   ilk   karışık   dönem   sürecinde   yazılarak   elçi   ile   gönderildi. Karaman  topluluğu  ki  eskiden  beri  ocağımızın  düşmanı  olmuşlardır,  bunlar elçimizi   öldürüp,   fitne   iyice   ayyuka   çıkıncaya   kadar   mektubu   sakladılar. Musâlaha olacağı ihtimâlini görünce, bu kez bazı rezilleri üzerimize gönderip bizi  şüpheye  düşürmüşlerdir.  Rezillerin  eline  düşen  mektubun  gecikmesinin sebebi  dahi  biz  olmadığımız  hususu  malumunuzdur.  Bu  durumu  yaltaklanma olarak  görürseniz  hayır,  asla  düşmandan  yüz  çevirmek  âdetimizden  değildir. Sulh ve cengin cezası ve mükâfatı buna sebep olan tarafa aittir. Eğer bir kimse fitneye sebep olursa, Allah’u Teâlâ onun cezasını versin...”

Sonuç

 Osmanlı  tarihi  içerisinde  önemli  tarihî  bir  olay  sayılan  Ankara  Savaşı öncesinde,  taraflar  arasında  yapılan  diplomatik  yazışmalara  ait  mektuplar, dönemin tarih çalışmaları için oldukça önemli belgelerdir. Mektupların, Farsça ve  Arapça  olarak  yazıldıkları  yine  bu  mektupların  içerisinde  belirtilmektedir. Bu mektuplar, Osmanlı Türkçesi el yazısı ve matbu olarak basıldığı daha önce izah  edilmiş  idi.  Ancak,  transkripsiyonlu  yayınına  yaptığımız  araştırmalarda rastlanmamıştır.  Bu  araştırma  ile  Timur  ve  Yıldırım  Bayezid’e  ait  dörder mektup tespit edilmiş ve transkripsiyonu yapılmıştır.

 Mektuplar    kronolojik    sıraya    göre    incelendiğinde;    Timur,    yazdığı mektuplarda  istek  ve  şartlarına  her  defasında   yenilerini  ilâve  ederek  durumu imkansız hale getirmiş ve Yıldırım Bayezıt’ı savaşı tercihe mecbur etmiştir.

Ankara   Savaşı   sonrası   galip   gelen   Emir   Timur’un   Anadolu’daki faaliyetleri, İstanbul’u fetih planı ve esir düşen Sultan Yıldırım’ın durumu, eceli ile   vefatı   veya   intihar   ettiği,   Timur’un   Semerkand’a   yazdığı   Fetihnâme hususları   üzerine   bir hayli araştırmalar yapıldığı için, burada zikredilen konulara yer verilmemiştir²⁵.

 Araştırmamızı,  Ankara  Savaşı  olmadan  önce  bu  savaşın  eşiğine  getiren sebeplerin  neler  olduğu,  hangi  teklifler  ileri  atılmış  olduğu,  ne  gibi  önerilerin Osmanlı Sultanı tarafından kabul edilmediği gibi hususlarla sınırlı tuttuk. Zira çoğu  tarih  kitaplarında  bu  hususların  neler  olduğu  tam  olarak  zikredilmemiş veya bazı tarih araştırmalarında gördüğümüz gibi sebeplerin bir kısmı sayılarak yetinilmiştir.

 Timur ve Yıldırım’a ait olan mektup sûretleri, dönemlerinde vuku bulan bu  tarihî  olaya  ışık  tutan  en  önemli  belgeler  olduğu  aşikârdır.  Çünkü  olayın aktörleri,  kendi  düşüncelerini  karşı  tarafa  duyurmak  için  ayrıntılarına  kadar inerek mektuplarında anlatmaya çalışmışlardır.

Bu mektupların verdiği bilgiler, hem Timur’un iktidar olduğu coğrafyayı tanıtmış,   ona   dost   ve   düşman   olan   zamanın   komşu   devletlerin   hangileri olduğunu göstermesi yanında Osmanlı devletinin   durumunu, dost   ve muhaliflerini,   siyasî   problemlerini,   fetih   hedeflerini   ve   cihat   anlayışlarını göstermesi bakımından da oldukça kıymetlidir.

 Timur’un  mektupları  içerisinde  vurgulanmak  istenen  bir  diğer  önemli husus ise İslam âleminin hakimi kendisi olduğudur. Çünkü Timur adına hutbe okunduğu, sikke bastırıldığı, kendisine her gittiği yerde itaat ve bağlılık ahdinin verildiği,  kendisine  vergilerin  ödendiği  anlatılmıştır.  Bütün  bu  ve  benzeri durumlardan   dolayıdır   ki,   Timur   ikinci   mektubunda   kendisinin   ûlu’l-emr olduğunu Yıldırım Bayezid’e yazmış²⁶  ve onun dediklerini yapmasını istemiştir. Abbâsi Halifesi, Moğolların Bağdat’a gelmesinden sonra Mısır’a  gitmiş olması, Timur’un kendisini ûlu’l-Emr görmesine ve Memlûk Sultanını mağlup etmesi, onu bu fikre götürmüş olabileceği de dikkate alınmalıdır.

 Timur ve Yıldırım Bayezid’in yazdıkları mektuplar diplomatik bakımdan incelendiğinde;  Yıldırım  Bayezid’in  ilk  başta  öfke  ile  cevap  verdiği,  daha sonraki  sonucun  bir  savaşa  kadar  gitmesini  istemeyen  bir  endişe  üslûbu  ile mektuplarını kaleme aldığı görülüyor.

 Yıldırım   Bayezid’i   sulha   zorlayan   bazı   iç   ve   dış   sebepler   olduğu mektuplarında belirtilmektedir. Örneğin, Karaman beyleri ile barışık olmadığı, hatta   onların   kendilerine   sürekli   düşmanlık   yaptıkları,   kendisinin   barışa hazırlandığı   bir   sırada   Timur’a   giden   elçilerini   ele   geçirerek   mektupların içeriğini   değiştirmek   suretiyle   başka   bir   mektubu   Timur’a   gönderdikleri, böylece  savaşa  yol  açtıkları  açıkça  yazılmıştır.  Yine  Kastamonu  hakimi  ile Osmanlı    idaresinin   mücadele   içerisinde   bulunduğu,   Sinop   ve   Malatya muhasaralarını kaldırma sebepleri içerisinde gösterilmiştir²⁷.

Ankara savaşını hiç bu yönden incelememişdim.Güzel bir aktarım olduğuna inandığım için hem okudum hemde hafızamda hıfz etmeye çalışdım.Emeğin için sağol kandaşım.

          Teşekkür ederim Türk-Kan kandaşım... Bu önemli bir meseleydi , bize bu bilgiyi sağladığın için sağol.

        T.T.K.!