Uluğ  Türkistanın    yaşadığımız  yüzyılda  iki  Kürşadın yenilmeyen ruhunu taşıyan iki  mücadele adamı  özgürlük  ve bağımsızlık demokrası  ve insan hakları mücadelesiyle dünya  ve Türk  dünyası tarihine  altın harflerle yazıldılar.bunlardan  Uygur Türk akademisyen  İlham Tohti   Çin işgalindeki  Doğu Türkistanda,Evril Turan ise  Batı Türkistanın Özbek yurdunda İnsan hakları  ve  demokrasi   mücadelesiyle göz dolduruyor.
 Çin işgali altındaki Doğu Türkistanda köle gibi yaşayan Uygur Türklerinin var olma mücadelesinin sembolü olan ve Uygurların 20. yüzyıldaki “ Mir Sultan Galiyev’i olarak tanımlanan Dr. ilham Tohti, halen Urumçi’de hükümlü olarak çile doldurmaktadır. Dr. İlham Tohti bütün bu olumsuz şartlara rağmen hak, hukuk ve özgürlük mücadelesini parmaklıklar ardında da büyük bir cesaret ve özveri ile sürdürmeye çalışıyor.Doç.Dr. İlham Tohti, Pekin’de Merkezi Milletler Üniversitesi İktisat ve Hukuk profesörü olarak çalışırken, diğer yandan. Çin Anayasası ve Sözde “Bölgesel Milli Özerklik Yasası”nın Doğu Türkistan’da uygulanması için tutuklandığı tarihe kadar yaklaşık 20 yıl boyunca amansız bir mücadele vermiştir. Yaptığı çalışmalar ve savunduğu fikir ve görüşler dolayısıyla Uygur Türkleri tarafından “Uygurların Vicdanı” olarak anılmaktadır. Tohti, 5 Ocak 2014 tarihinde Pekin’deki evinde tutuklanmış, 19-23 Eylül 2014 tarihleri arasında Urumçi’deki Çin bölgesel Mahkemesince yargılanmış ve bölücülükle suçlanarak müebbet hapis cezasına çarptırılmıştır. Şu anda Urumçi cezaevinde tek kişilik hücrede tutulmaktadır.
Mahkeme sırasında ABD Dış İşleri Bakanı Jonn Kerry, ABD Devlet Başkanı Barak Obama, Almanya Başbakanı Angela Merkel, İngiltere Başbakanı David Cameron, Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Ban Ki-moon başta bir çok devlet ve hükümet adamları, ayrıca Türkiye Dış İşleri Bakanlığı da dâhil tüm batılı ülkeler temsilcileri, Prof. Dr. İlham Tohti’nin serbest bırakılması için sürekli çağrılarda bulunmaktadır.
Dr. İlham Tohti, Pekin Milletler Üniversitesi öğretim görevlisidir. Uygurların en iyi yetişen aydınların başında gelmektedir. İlham Tohti 1991’den itibaren Doğu Türkistan ve Uygur Türkleri hakkında yaptığı akademik ve sosyal araştırmalarına ait yazılarını Çin medyasında yayınlamaya başlamıştır. İlham Tohti iktisat ve hukuk profesörü olarak, Uygurların ekonomik ve hukuki durumu araştırmalarının odak noktasında yer almaktadır. Yazar, Çin’in hızlı kalkınma sürecinde Uygurların sanayi üretimi ve şehirleşme sürecinden uzak tutularak, kırsal kesimde sıkıştırılmasından ortaya çıkan sosyal ve ekonomik sorunları incelerken, Zengin kaynaklara sahip bölgede yoksul bırakılmış, kalkınma içinde marjinalleştirilmiş, dönüşüm isterken kültürü dondurulmuş Uygur toplumunun sosyal yapısını ve gelindiği noktanın nedenlerinin köküne ve kaynağına inmeye çalışmıştır.
Dr. İlham Tohti 1990’den başlayarak, Uygur aydınlar içinde “Uygur Hukuk Hareketi”nı başlatır. İlk önce Uygurlara Çin anayasası ve Bölgesel Milli özerklik yasasını maddeler halinde anlatır, Sonrasında ise, Çin yönetiminden temel hak ve özgürlükler ile özerklik haklarını vaat eden yasaları raftan indirmeye davet eder ve zorlar. Çin devletinden her hangi bir olumlu yanıt alamayan Tohti, 2005 Tarihinde “Uygurbiz = Uygurline ” adında Çince ve Uygurca internet sitesi kurarak bu internet portalı kanalı ile Çin ve Uygur toplumunu aydınlatmak için büyük çabalar harcar. Çin yönetiminden yanıt gelir. Ancak, bu yanıt Çin İstihbarat Örgütü’nün sert uyarı ve çoklu müdahaleleri olmuştur. Çin’in başkenti Pekin’de ikamet etmenin avantajını ve başkentin şartlarını iyi değerlendirip kullanan Dr. Tohti bu kez Uygur Türklerinin maruz kaldıkları baskı ve zulmü dış basına anlatmaya başlar. Çin yönetimini ise, kendi yaptığı yasaları uygulamamasının anayasal suç olduğunu haykırır.Dr. İlham Tohti 2008 Pekin Olimpiyatları öncesinde tutuklanır ve hapishaneye konulur. Yönettiği “Uygurbiz” internet portalı da kapatılır. “05 Temmuz 2009 Urumçi” olayından hemen sonra “Uygurbiz”internet portalı son kez kapatılır ve bir daha açılmasına izin verilmez.
Dr. İlham Tohti Urumçi olaylarından sorumlu tutularak uzun bir süre ev hapsinde tutulur. Dr.İlham Tohti artık Uygur Türkleri tarafından “Uygurların Sesi, Vicdanı ve Özgürlük Lideri” olarak anılmaya başlar. Bu tarihten sonra Dr. İlham Tohti, Çin istihbarat ajanlar ile uluslar arası medya mensupları arasında köşe kapmaca oynamaktan bir türlü kurtulamaz.Bu arada Doğu Türkistan’da Çin’in baskı, şiddet ve aşırı güç içeren baskısı dayanılmaz boyutlara ulaşır. Devlet şiddetine karşı, Uygur Türkleri de aynı şekilde karşılık vermeye başlarlar. Şiddet olayları gün geçtikçe alevlenir ve tüm bölgeyi sarar. Çin yönetimi telaşa kapılmıştır. Dr. İlham Tohti, Doğu Türkistan’daki şiddet olaylarının yatışıp sona ermesi ve barışın sağlanması için tek bir şartı ileri sürer; “Çin yönetimi, 60 yıl önce Halk Kurultayı’ndan( Parlamento’dan) çıkardığı “Bölgesel Özerklik ve Milli Azınlıklar Yasası”nda belirlenen hakların Uygurlara iade edilmesini talep eder. Dr. Tohti’ye göre Yasa devletin namusudur. Kendi yasasını çiğneyen devlet, kendi evladına tecavüz eden bir Babadan farksızdır.” diye haykırır. Bunun üzerine Çin yönetimi çileden çıkar.
15 Ocak 2014’te Pekin’deki evinde eşi ve küçük çocuklarının gözü önünde kendisine tartaklayarak yere yatırır ve el ve ayaklarına kelepçe takarak gözaltına alır. Bir süre sonra eşine kendisini Urumçi’ye götürüldüğünü haberi verilir. 23 Eylül 2014’te başlayan ve 2 gün süren gizli yargılamada “Ülkenin Birliğini Bozmak ve Bölücülük Yapmak” suçlaması ile müebbet hapis cezasına çarptırılır. Onun destekleyen ve yanında bulunan biri Moğol 8’si Uygur Türkü toplam 7 öğrencisini de çeşitli ağır hapis cezalarına çarptırır. Halen bu öğrenciler de ceza evinde tutulmaktadır.
Dr. İlham Tohti’nin 18-23 Eylül 2014 günlerinde Urumçi’de duruşması devam ederken, ABD ve AB Ülkeleri başta 10’dan fazla ülkenin Pekin’deki Büyükelçilik mensupları ile onlarca uluslar arası medya organlarının temsilcileri mahkemeyi izlemek için Urumçi’ye gelir. Ancak, Çin yönetimi bunların yargılama sürecini izlemelerine izin vermez. Gizli yapılan yargılama sonucunda Dr. Tohti müebbet hapis cezasına çarptırıldığı açıklanır.
23 Eylül 2014’te ABD Dış İşler Bakanı Jhon Kerry bir açıklama yaparak, Çin’in Dr. İlham Tohti’yi derhal serbest bırakmasını talep eder. O açıklamasında şöyle dedi; “Ben bir süre önce Çin Liderleri ile görüştüğümde Dr.İlham Tohti meselesini ortaya koydum. Daha önce ABD-Çin stratejik ve ekonomik iş birliği formunda da bunu defalarca tekrarladım. Şu an Urumçi’de ziyarette bulunan ABD Büyükelçisi de Dr. İlham Tohti ve öğrencilerinin serbest bırakılması konusunu tekrar dile getirdi. Biz ABD yönetimi olarak bir kez daha Çin hükümetine çağrıda bulunuyoruz; Dr. İlham Tohti ve öğrencileri derhal serbest bırakılmalı. Diyalog ve barışçıl yolları kullanan insanları cezalandırmak, terörle savaşmak değildir.” Aynı gün AB Brüksel’de bir açıklama yaparak Çin yönetiminin Dr.İlham Tohi’yi müebbet hapis cezasına çarptırmasını sert bir dille kınadı.
Amerika Devlet Başkanı Barak Obama, Almanya Başbakanı Angela Merkel, Birleşmiş milletler örgütü ve Batı ülkelerinin birçok parlamentosu İlham Tohti’yi ateşli bir şekilde savundu.
Türkiye Cumhuriyeti dış İşler Bakanlığı sözcüsü Tanju Bilgiç bir açıklama yaptı ve Dr. Tohti’nin mahkûm edilmesi ile ilgili Türkiye’nin kaygı ve üzüntüsünü ifade etti.Dr. İlham Tohti 5 Mayıs 2014’te merkezi New York’ta bulunan PEN Uluslar arası Gazeteciler tarafından 2014 _ Barbara Goldsmith Özgürlük ödülü verildi.
01 Kasım 2014’te Türkiye’nin Bartın şehrinde toplanan Türkçe konuşan Ülkeler Uluslararası Gazeteciler Derneği tarafından İsmail Gaspıralı Bey Türk Dünyası Gazetecilik ve Özgürlük ödülü ile taltif edildi.
21 Şubat 2015’te Merkezi New York’ta bulunan Çin Demokrat Partisi tarafından düzenlenen bir törenle Dr.Tohti’ye “Liu Şaobo Vicdan ve Şiddete Karşı Direnme “ ödülüne layık görüldü.
İlham  Tohti  ( Uluslararası Martin Annal )İnsan  hakları ödülüne  aday  gösterildi..Bu ödüllü  alması halinde  Özgürlüğüne  kavuşacağını  umuyoruz,bu yüzden sosyal medyada, Tohtinin bu ödüllü almasını  destekleyelim.
 Davan davamızdır.Hep yanındayız,Hepimiz Uygur,hepimiz İlham Tohtiyiz
Evril  Turan
 Evril Turan (asıl adı Mehmetali Mahmutov) gününümzde Türkistan'da yaşayan Türkçülerin başında gelmektedir. lise eğitimini Rusya'da teknik okulda yapmış, 1972’de Taşkent'te üniversiteye girmiş, gazetecilik bölümünü tamamlamıştır. Üniversiteden sonra Özbekistan yazarlar birliğinde çalışmıştır. Uzun süre Özbek yönetimine muhalif olduğu için cezaevinde kaldı..şimdi özgür fakat Çok ağır hasta  yurt dışına çıkış yasağı bulunuyor.
 
Evril Turan (asıl adı Mehmetali Mahmutov) Kimdir?
Evril Turan (asıl adı Mehmetali Mahmutov) gününümzde Türkistan'da yaşayan Türkçülerin başında gelmektedir. lise eğitimini Rusya'da teknik okulda yapmış, 1972’de Taşkent'te üniversiteye girmiş, gazetecilik bölümünü tamamlamıştır. universiteden sonra Özbekistan yazarlar birliğinde çalışmıştır. Bugün Özbekistanın diktatörü Kerimovun zindanında tutsaktır.Evril Turan.Evril Turana Özgürlük..!Mehmetali Mahmut adını ilk kez "Boğdan Kurdu" adlı romanıyla tüm dünyaya duyurmuştur. 1980’lerde yayımladığı bu romanın konusu 1918 yılında Türkistan'ı işgal eden Rus ve Ermeni birliklerine karşı vatanını müdafa eden basmacılar'dır. Sovyetler birliğinde basmacılar capulcu, eşkiya olarak gösterildiği için bu roman sadece Özbekistan'da değil tüm SSCB'de yankılanmıştır. yıllardır basmacıları eşkiya olarak tanıtan SSCB, idaresi bu romanla Mehmetali Mahmut'u göz hapsine almıştır. ancak cesur yazar kendisine karşı yapılan tüm saldırıları göğüslemiş ve ardından ikinci romanı "ölmes kayalar "ı yayımlamıştır. bu romanda da yine Türkistan da gençliğe atalarının birer kahraman olduğunu SSCB idaresinin yalan söylediğini vurgulamış ve Özbekistan'da Türkçülük ateşini körüklemiştir. bu romanın yayımlandığı "Şark yuldızı "dergisinin idarecileri merkezden gelen emirle degiştirilmiş ve Mehmetali Mahmut üzerindeki baskılar artmıştır. roman komünist partinin yoğun eleştirilerine tabi tutulmuş ve Evril Turan'dan romanda yazdıklarını inkar etmesi istenmiştir. Bu arada defalarca KGB tarafından sorgulanmış, tehdit edilmiştir. Mehmetali Mahmut "ölmes kayalar"ı 1990 yılında tekrar başka bir adla"bu taglar ","ulu taglar" adıyla tekrar yayımlamış ve bu kitabı ile birlikte Evril Turan takma adını kullanmaya başlamıştır. birleş, ayaklan Turan anlamına gelen bu mahlası ile tanınmıştır.Bozbori( Bozkurt) romanıTürkistan  Türklerinin Özgürlük mücadelesini  anlatan önemli bir romanıdır.Türkistan  Türklerinin,  Türk düşmanlarına karşı verdiği Efsane mücadeleleri  ve efsane  Türk kahramanlarını   Bozkurtları  anlatır.
Yazarın  yazdığı  Romanların  Özbek Türkçesinden, Türkiye Türkçesine çevrilip  Türkiye’de basılması için yaptığımız çalışmalara  Türk  milliyetçiliğini savunduğunu iddia eden ne  Türk ocakları,ne Aydınlar ocağı, ne  de     Milliyetçi yayın-evleri müspet bir cevap vermediler,  kitaplarını Türkiye’ de basarak  ömrünü Turan birliğine adamış  yazar  onura edilebilirdi, fakat  Türkiye’ de  milliyetçi geçinen STK’ların dağınıklığı ve güçsüzlüğü buna imkan vermedi.
Türk dünyası  değerlerine sahip çıkarsa güçlü olur,dağınıklık ancak  düşmanlarımızın işine yarar unutmayalım!
http://www.uyghurnet.org/35562-2/