Türkler kurda çok eskilerden beri "böri" ya da "börü" derlerdi. Bu sözcük Anadolu'da da söylenmekte ve yaşamaktadır. Ayrıca Anadolu'da, tek başına gezen azılı kurtlara ''yalınsak'' adı verilir. Fakat Oguz Türkleri'ne yani Türkmenlere geldiğimizde ise, onların ''börü'' sözcüğü yerine daha çok ''kurt'' sözcüğünü kullandığını görüyoruz.
OGUZ TÜRKLERİ'NİN "BÖRÜ" YERİNE "KURT" KELİMESİNİ KULLANMASI
Oguzlar, bugünkü Anadolu, Kerkük, Suriye, Irak, İran Türkleri'nin, Azeri Türkleri'nin, Orta Asya'nın çeşitli bölgelerinde yaşayan bugünkü Türkmenler'in, Karakalpak Türkleri'nin doğrudan atalarıdır. Yukarıda da belirtildiği üzere, Oguz Türkleri genelde "börü" yerine "kurt" sözünü kullanırlar. Ayrıca Başkurt ve Tuba (Soyot) Türkleri de böri'yi ifade etmek üzere başka sıfat ve adlar kullanırlardı. Türkologlarca bunun nedeni şudur:
BÖRÜ YERİNE KURT SÖZCÜĞÜNÜN KULANILMASININ NEDENİ
Türkler'de büyüklere adı ile değil de bir akrabalık kelimesi ile seslenilmesi gelenektir. Mesela bir kişi Oktay adını taşıyan amcasına "Oktay" diye hitap etmez, ona amca diye seslenir. Yine, bir çocuk babasına "baba" demez de adı ile seslenirse tokatı yiyiverir. İşte kurt da Eski Türk kültüründe ata olarak kabul edildiğinden, kurt için, esas adı olan "börü" değil, "kurt" kelimesi kullanılmıştır.
KURT SÖZCÜĞÜNÜN ESAS ANLAMI
Yukarıda, "börü" yerine "kurt" kelimesinin kullanılmasının nedeni anlatıldı. Peki öyleyse, "kurt" kelimesinin esas anlamı nedir ?
Kurt sözcüğünün Türkçe'deki esas anlamı "vahşi"dir. Örnek vermek gerekirse, eski bir Türk şiirinde şunlar söylenmektedir:
Kurt kuş hepsi dirildi
Erkek dişi derildi
Bölük olup dağıldı
İnlerine giremeyecekler.
Dikkat edilirse bu eski Türk şiirinde "kurt" kelimesi, esas anlamı olan "vahşi" kavramını ifade etmekte ve "Kurt kuş" sözcükleri ile "vahşi ve yırtıcı kuşlar" anlatılmak istenmektedir.
Aşağıdaki tabloda, Türk şivelerinde kullanılan kurtla ilgili kelime ve deyimler verilmiştir:
KURT SÖZLÜĞÜ
SÖZCÜK ANLAM ŞİVE
Asena Bozkurt Eski Türkçe //Dişil
Aşına Bozkurt Eski Türkçe //Dişil
Böri Kurt Genellikle Anadolu dışında
Börteçine Bozkurt Eski Türkçe, Moğolca//Eril
Börü Kurt Genellikle Anadolu dışında
Coo Börüsü Cesur kişi Kırgız
Çine Kurt Eski Türkçe, Moğolca
Gök Börü Gök Kurt Anadolu (~)
Gök Kurt Gök Kurt Anadolu
Gök Yele Gök Yele(li) Anadolu
Gurt Kurt Azerbaycan
Kaskır Kurt Kazak, Kırgız
Kaşkır Katil kurt Anadolu
Kök Böri Gök Kurt Genellikle Anadolu dışı
Kök Börü Gök Kurt Anadolu dışı
XöX Çöno Gök Kurt Ural Bölgesi
Kök Cal Gök Yele Kazak, Kırgız
Kök Yal Gök Yele Özbek
Kurt Kurt Anadolu, Türkmen
Kuu Pörü Boz Kurt Tuva
Pörü Kurt Tuva
Yalınsak Tek gezen azılı kurt Anadolu
