KÖL TİGİN BEÑGÜ TAŞI... 2. yüz. (DOĞU YÜZÜ) 40 dizi...
KÖL TİGİN BEÑGÜ TAŞI... 2. yüz. (DOĞU YÜZÜ) 40 dizi...
:ILGO:isik:AR:nik:ADqJLIK:ry:ZGY:ARS:irHt:kök:eZü1
:ILGO:İŞİK:ARa:NİKi:ADKUDNıLIK:ReY:ZıGaY:ARSa:İRÑeT:KÖK:EZÜ
Üstte kök Teñri aşağıda yağız yer yaratıldığında ikisi arasında kişi oğlu
:imtsi:NGK:NMUB:MAP:miç:EZü:AJILGO:isik:sMNLIK
:İMeTSİ:NaGaK:NıMUB:MAPa:MİÇe:EZÜ:ADNıLGO:İŞİK:ŞıMNıLIK
kılınmış. Kişi oğlunun da üstüne atam, babam Bumın Kağan, İstemi
:ATUT:nisürüt:nili:HNDUB:Xrüt:NPRLO:şmRLO:NGK
:ATUT:NİSÜRÖT:NİLİ:ÑıNuDOB:KÜRÜT:NaPıRuLO:ŞıMRuLO:NaGaK
Kağan oturmuş. Oturunca Türk bodununun ilini, töresini düzenleyi
:smrib:iti:smrib
:ŞiMRİB:İTİ:ŞiMRİB
vermiş, edi vermiş.
:IKDHLOB:tröt:nplüs:üs:smr:IGY:POK:HLOB:tröt2
:IKaDÑuLOB:TRÖT:NePiLÜS:ÜS:ŞiMRe:IGaY:POK:ÑıLOB:TRÖT
Dört yan hep yağı imiş. Ordu salınca dört yandaki
:gglZit:smrJXy:GGLŞB:smLıK:ZB:POK:smL:POK:GNDOB
:GiGiLZİT:ŞiMRüDNüKÜY:GıGıLŞaB:ŞıMLIK:ZaB:POK:ŞıMLa:KOP:GıNuDOB
bodunu hep almış, hep buyruğunda kılmış. Başlıyı eğdirmiş, dizliyi
:igt:AKGPKRMt:ürik:igt:AKŞIy:NKRDK:ürgli:smrüküs
:İGeT:AKGıPaKRiMeT:ÜRİK:İGeT:AKŞİY:NaKRıDaK:ÜReGLİ:ŞiMRÜKÖS
çöktürmüş. Doğu'da Kadırkan ormanına kadar, Batı'da Demirkapı'ya kadar
:...AR:nik:smRJOq
:...ARa:NİKi:ŞıMRuDNOK
kondurmuş. İkisinin arasına...
:PL:smr:NGK:eglib:smr:RURLO:AC:Xrüt:köX:ZSKO:idi3
:PLa:ŞiMRe:NaGaK:EGLİB:ŞiMRe:RURuLO:AÇNa:KÜRÜT:KÖK:ZuSKO:İDİ
iyice düzensiz gök Türk öylece oturur imiş. Bilge kağan imiş. Alp
:irlgb:Cr:smr:PL:Cr:smr:eglib:amy:ıqRYUB:smr:NGK
:İReLGeB:ÇNiRe:ŞiMRe:PLa:ÇNiRe:ŞiMRe:EGLİB:EMiY:IKURYUB:ŞiMRe:NaGaK
kağan imiş. Buyruğu bile bilge imiş beliğ, alp imiş beliğ. Beğleri
:Cr:smTUT:AC:gli:nüçü:IN:smr:Züt:emy:INDUB:emy
:ÇNiRe:ŞıMTUT:AÇNa:GiLİ:NÜÇÜ:INa:ŞiMRe:ZÜT:EMiY:INuDOB:EMiY
bile, bodunu bile düz imiş. Onun için ili öyle tutmuş beliğ.
:AC:iZö:smti:gürüt:PTUT:gli
:AÇNa:İZÖ:ŞiMTİ:GÜRÖT:PıTUT:GiLİ
İli tutup töre düzenlemiş. Kendisi öylece
:içküb:IDKSGUT:nüX:irHü:IÇTGIs:IÇGUY:smLOB:kgrk4
:İLKÖB:ADKıSGOT:NÜK:ERÑÖ:IÇTıGIS:IÇGOY:ŞıMLOB:KeGReK
ölümü bulmuş. Yasçı, ağlayıcı, Doğu'da, gün doğusunda Böklü
:RTTZTU:NKIRUqçü:ZKRIQ:MRUP:RP:tüpüt:ÇGBT:lglüç
:RaTaTZuTO:NaKIRUKÇÜ:ZıKRIK:MuRUP:RaPa:TÜPÜT:ÇaGBaT:LiGüLÖÇ
Çül'lü İl, Çin, Tibet, Apar, Rum, Kırgız, Üç Kurıkan, Otuz Tatar,
:glük:GJ:smaLGUY:smaTGIS:nplk:NDOB:ACUB:IBTT:FTIQ
:GüLÜK:GaTNa:ŞıMALGOY:ŞıMATGIS:NePİLeK:NoDUB:AÇNUB:IBaTaT:NYaTIK
Kıtayn, Tatabı, bunca bodun gelerek ağlamış, yaslanmış. Öyle ünlü
:NGK:isini:ersik:AJ:smr:NGK
:NaGaK:İSİNİ:ERSİK:ADNa:ŞiMRe:NaGAK
kağan imiş. Ondan sonra kardeşi kağan
:nisiç:isini:ersik:AJ:Cr:smLoB:NGK:ITILGO:Cr:smLOB5
:NİSİÇe:İSİNİ:ERSİK:ADNa:ÇNiRe:ŞıMLOB:NaGaK:ITILGO:ÇNiRe:ŞıMLOB
olmuş beliğ. Oğulları kağan olmuş beliğ. Ondan sonra kardeşi, ağabeyi
:NGK:Zisglib:Cr:qDmNLIK:gt:niHK:ILGO:Cr:qDmNLIK:gt
:NaGaK:ZİSGiLİB:ÇNiRe:KUDaMNıLIK:GeT:NIÑaK:ILGO:ÇNiRe:KUDaMNıLIK:GeT
gibi kılınmadığından, oğlu babası gibi kılınmadığından, bilgisiz kağan
:Cr:Zsglib:emy:IqKYUB:Cr:smRLO:NGK:KLBY:Cr:smRLO
:ÇNiRe:ZiSGiLİB:EMiY:IKURYUB:ÇNiRe:ŞıMRuLO:NaGaK:KaLBaY:ÇNiRe:ŞıMRuLO
oturmuş beliğ. Kötü kağan oturmuş beliğ. Buyruğu yine bilgisiz(miş) beliğ,
:Cr:smr:KLBY
:ÇNiRe:ŞiMRe:KaLBaY
kötü imiş beliğ.
:glrük:niglbt:NDOB:ÇGBT:nüçü:ZsZüt:INDOB:irlgb6
:GüLRÜK:NİGiLBeT:NuDOB:ÇaGBaT:NÜÇÜ:ZüSZÜT:INuDOB:İReLGeB
Beğleri, bodunu eğri (olduğu) için, Çin bodunu alcı, kandırıcı (olduğu)
:nüçü:niXtrüsHik:iliç:ilni:nüçü:nisiçKmR:nüçü
:NÜÇÜ:NİKÜTRÜŞÑİK:İLİÇe:İLiNİ:NÜÇÜ:NISIÇKaMRa:NÜÇÜ
için, aldatıcı (olduğu) için, kardeşi ağabeye düşürdüğü için,
:Xdlli:NDOB:Xrüt:nÜÇÜ:niqTRUŞHOY:GILNDOB:ilgb
:KÜDeLLİ:NuDOB:KÜRÜT:NÜÇÜ:NIKUTRUŞÑOY:GILNuDOB:İLGeB
beğle bodunu çekiştirdiği için, Türk bodunu, illediği
:smDı:UNGÇI:nili
:ŞıMDI:UNıGÇI:NİLİ
ilini elden çıkarmış,
:IRU:klgb:AKNDOB:ÇGBT:sMDI:ürtiy:NINGK:qDLNGK7
:IRU:KiLGeB:AKNuDOB:ÇaGBaT:ŞıMDI:ÜRüTİY:NINaGaK:KUDaLNaGaK
kağanladığı kağanını yitiri vermiş. Çin bodununa beğlik er
:rlgb:Xrüt:IVUB:Hök:nLGu:ZıQ:klis:IVUB:LUK:niLGU
:ReLGeB:KÜRÜT:IDLOB:ÑÜK:NıLGO:ZIK:KiLİŞi:IDLOB:LUK:NILGO
oğlanı kul oldu, kadınlık kız oğlanı odalık oldu. Türk beğleri
:ÇGBT:NPTUT:nıTa:ÇGBT:rlgb:IGÇGBT:ITI:nıTa:Xrüt
:ÇaGBaT:NaPuTUT:NITA:ÇaGBaT:ReLGeB:IGÇaGBaT:ITI:NITA:KÜRÜT
Türk adını attı. Çinli beğlercesine Çin adını tutarak, Çin
:AKNGK
:AKNaGaK
kağanına
:ADKSGOT:nüX:ürgli:smrib:gçük:gsi:Lıy:gl:sMrük8
:ADKuSGOT:NÜK:ÜReGLİ:ŞiMRİB:GiÇÜK:GiŞİ:LIY:GiLe:ŞiMRÖK
kapılmış. Elli yıl işini gücünü vermiş. Doğu'da, gün doğusunda
:igt:AKGPKrmt:URGRUq:smrib:üylüs:igt:AKNGK:ilküb
:İGeT:AKGıPaKRiMeT:URaGıRUK:ŞiMRİB:ÜYeLÜS:İGeT:AKNaGaK:İLKÖB
Bökli kağana kadar ordulayı vermiş. Batı'da Demirkapı'ya kadar
:smrib:IL:nisürüt:nili:AKNGK:ÇGBT:smrib:üylüs
:ŞiMRİB:ILa:NİSÜRÖT:NİLİ:AKNaGaK:ÇaGBaT:ŞiMRİB:ÜYeLÜS
ordulayı vermiş. Çin kağanına ilini, töresini alı vermiş.
:GMK:ARK:Xrüt
:GaMaK:ARaK:KÜRÜT
Türk’ün bütün kara
:ekmk:INK:ITM:mli:mtr:NDOB:glli:smit:aC:NDOB9
:EKMiK:INaK:ITMı:MiLİ:MiTRe:NuDOB:GiLLİ:ŞiMİT:AÇNa:NuDOB
bodunu şöyle demiş:"İlli bodun idim. İlim şimdi hani? Kime
:INK:MNGK:mtr:NDOB:GLNGK:smr:rit:nmRUNGZK:gli
:INaK:MıNaGaK:MiTRe:NuDOB:GıLNaGaK:ŞiMRe:RİT:NeMRUNaGZaK:GiLİ
ili kazanırım" der imiş. "Kağanlı bodun idim. Kağanım hani?
:ÇGBT:pit:AC:smr:rit:nmrürib:gçük:gsi:AKNGK:en
:ÇaGBaT:PİT:AÇNa:ŞiMRe:RİT:NeMRÜREB:GüÇÜK:GiŞİ:AKNaGaK:EN
Ne kağana işi gücü veririm." der imiş. Böyle deyip Çin
:sMLOB:IGY:AKNGK
:ŞıMLOB:IGaY:AKNaGaK
kağanına yağı olmuş.
:gçük:gsi:aCuB:smkçi:NY:qDMU:UNUTRY:ünti:PLUB:IGY10
:GüÇÜK:GiŞİ:AÇNUB:ŞiMKiÇİ:ANaY:KUDaMU:UNUTaRaY:ÜNiTİ:PuLOB:IGaY
Yağı olup, kendini derleyip toparlamadığından yine tutsaklaşmış. Bunca işi güçü
:rit:niYTRSGRO:niyrülü:NDOB:Xrüt:ITMNKS:ürgXtrib
:RİT:NIYaTaRıSGuRU:NİYeRÜLÖ:NuDOB:KÜRÜT:ITaMNıKaS:ÜReGKÜTRİB
verdiğini düşünmeden Türk bodununu öldüreyim, kazıyayım der
:iriy:qDı:XRÜt:ısırHt:Xrüt:eZü:smr:RIRB:UDKUY:smr
:İRİY:KUDI:KÜRÜT:İSİRÑeT:KÜRÜT:EZÜ:ŞiMRe:RIRaB:UDaKUY:ŞiMRe
imiş. Yok olmaya varır imiş. Üstte Türk Teñrisi, Türk kutlu yerini,
:NDUB:nyit:NUZMLUB:qoY:NDOB:Xrüt:smt:AC:IBUS11
:NuDOB:NiYİT:NUZaMLOB:KOY:NuDOB:KÜRÜT:ŞiMTi:AÇNa:IBUS
suyunu öyle düzenlemiş. Türk bodunu yok olmasın diye, bodun olsun
:GNUTK:eglibli:mgü:GNGK:srtli:MHK:nyit:NUÇLUB
:GıNUTaK:EGLİBLİ:MüGÖ:GıNaGaK:ŞiReTLİ:MıÑaK:NiYİT:NUÇLOB
diye babam İlteriş Kağan'ı, anam İlbilge Kadın'ı
:NGK:MHK:Cr:smrütük:ürgüy:PTUT:eJispöt:irHt
:NaGaK:MıÑaK:ÇNiRe:ŞiMRÜTÖK:ÜReGÜY:PuTUT:EDNİSüPÖT:İRÑeT
göğün tepesinde tutup yukarı kaldırmış beliğ. Babam kağan
:ARŞT:smkşT:nr:imrgyitiy
:ARŞaT:ŞıMKıŞaT:NiRe:İMRiGiYİTİY
onyedi erle dışarılamış. "Dışarı
:plrit:smni:IKDGT:smQGT:IKDQLB:pds:ük:nyit:RUYRUY12
:PiLiRİT:ŞiMNİ:IkaDGaT:ŞıMKIGaT:IKaDKILaB:PiDiŞe:ÜK:NiYİT:ROYuROY
yürüyor" diye söz işitip kentteki dışarılamış, dağdakı inmiş. Dirilip
:isüs:NGK:MHK:nçü:Xtrib:çüX:irHt:smLoB:r:smty
:İSÜS:NaGaK:MıÑaK:NiÇÜ:KÜTRİB:ÇÜK:İRÑeT:ŞıMLOB:Re:ŞiMTeY
yetmiş er olmuş. Teñri güç verdiği için babam kağanın çerisi
:plüs:URGRUq:ürgli:smr:gt:Foq:ısıGY:smr:gt:iröb
:PeLÜS:URaGıRUK:ÜReGLİ:ŞiMRe:GeT:NYOK:ISIGaY:ŞiMRe:GeT:İRÖB
börü gibi imiş, yağısı koyun gibi imiş. Doğu'yu Batı'yı çerileyip
:IGMK:ŞMTRBOK:Şmrit
:IGaMaK:ŞıMTaRBUK:ŞiMRİT
derlemiş toparlamış. Hepsi
:GNDOB:smRSNGk:smrsl:PLOB:r:Zyity:smLoB:r:Zyity13
:GıNuDOB:ŞıMaRıSNaGaK:ŞiMeRiSLi:PıLOB:Re:ZüYİTeY:ŞıMLOB:Re:ZüYİTeY
yediyüz er olmuş. Yediyüz er olunca ilsizleşmiş, kağansızlaşmış bodunu,
:GNDOB:smNGçı:nüsürüt:Xrüt:GNDOB:sMDLOq:smdHük
:GıNuDOB:ŞıMNıGÇI:NÜSÜRÖT:KÜRÜT:GıNuDOB:ŞıMDaLUK:ŞiMDeÑÜK
odalıklaşmış, kullaşmış bodunu, Türk Töresi'ni bırakmış bodunu
:ŞUDRT:silüt:smRUGŞUB:smTRY:eCisürüt:mep:müç
:ŞUDRaT:SİLÖT:ŞıMRUGŞOB:ŞıMTaRaY:EÇNİSÜRÖT:MAPa:MÜÇe
atam, babam töresince yaratmış, yerleştirmiş. Tölis Tarduş
:smt:AJ:GNDOB
:ŞiMTi:ADNa:GıNuDOB
bodununu orada, düzeltmiş.
:AYRIy:smr:IGY:NDOB:ÇGBT:eyrb:smrb:AJ:GDŞ:GUGBY14
:AYıRIY:ŞiMRe:IGaY:NuDOB:ÇaGBaT:EyiRiB:ŞiMRiB:ADNa:GıDaŞ:GUGBaY
Yabguyu, şadı orada vermiş. Güney'de Çin bodunu yağı imiş. Kuzey'de
:NKIRUq:ZKRIQ:smr:IGY:NUDUB:ZGUZUqT:NGK:ZB
NaKIRUK:ZıKRIK:ŞiMRe:IGaY:NUDOB:ZuGOZUKOT:NaGaK:ZaB
Baz Kağan, Dokuz Oğuz bodunu yağı imiş. Kırgız, Kurıkan,
:...ACUB:NGK:MHK:smr:IGY:Puq:IBTT:FTIQ:RTTZTU
:...AÇNUB:NaGaK:MıÑaK:ŞiMRe:IGaY:POK:IBaTaT:NYaTIK:RaTaTZuTO
Otuz Tatar, Kıtayn, Tatabı hep yağı imiş. Babam kağan bunca...
:irHt:smsHüs:sHüs:imrgy:smlüs:ILOY:ity:IqTR:KRIQ15
:İRÑeT:ŞiMŞüÑÜS:ŞüÑÜS:İMRiGiY:ŞiMeLÜS:ILOY:İTeY:IKUTRa:KRIK
Kırkyedi yol ordu salmış, yirmi savaş savaşmış. Teñri
:ZB:GIGY:smTRSNGK:GGLNGK:smtrsl:gglli:müçü:qDKLRY
:ZaB:GIGaY:ŞıMTaRıSNaGaK:GıGıLNaGaK:ŞiMTeRiSLi:GiGiLLİ:NÜÇÜ:KUDaKıLRaY
istediği için illiyi ilsizleştirmiş, kağanlıyı kağansızlaştırmış, yağıyı buyruğuna
:gli:AC:NGK:MHK:smrüJküy:GGLŞB:smrüküs:gglZit:smlık
:GiLİ:AÇNa:NaGaK:MıÑaK:ŞiMRÜDNüKÜY:GıGıLŞaB:ŞiMRÜKÖS:GiGiLZİT:ŞiMLİK
kelmiş. Dizliye diz çöktürmüş, başlıya baş eğdirmiş. Babam kağan onca ili
:GNGK:ZB:UYLŞB:AKNGK:MHK:smRB:AÇU:PNGZK:gürüt16
:GıNaGaK:ZaB:UYaLŞaB:AKNaGaK:MıÑaK:ŞıMRaB:AÇU:PıNaGZaK:GÜRÖT
töreyi kazanıp ölü vermiş. Babam kağana ilkin Baz kağanı
:NGK:miç:ITRLO:NGK:miç:eZü:edürüt:LO:smkit:LBLB
:NaGaK:MİÇe:ITRuLO:NaGaK:MİÇe:EZÜ:EDÜRÖT:LO:ŞiMKİT:LaBLaB
balbal dikmiş. Töreye göre üste amcam kağan oturdu. Amcam kağan
:GIZ:IVQ:YB:GFGIÇ:itgi:idti:eçiy:GNDOB:Xrüt:NPRLO
:GIZa:IDLIK:YaB:GıYNaGIÇ:İTiGİ:İDTİ:EÇİY:GıNuDOB:KÜRÜT:NaPıRuLO
oturunca Türk bodununu yine düzenledi, doyurdu. Yoksulu bay kıldı. Azı
:IVQ:ŞÜX
:IDLIK:ŞÜKÖ
çok kıldı.
:mtr:DŞ:eZü:NDOB:ŞUDRT:MZü:ADqTRLO:NGK:miç17
:MiTRe:DaŞ:EZÜ:NuDOB:ŞUDRaT:MüZÖ:ADKUTRuLO:NaGaK:MİÇe
Amcam kağan oturduğunda Tarduş bodunu üzerine şad idim.
:igt:AKIZY:HUJŞ:Zgü:LŞY:ürgli:elrib:NGK:miç
:İGeT:AKIZaY:ÑUTNaŞ:ZüGÖ:LıŞaY:ÜReGLİ:ELRİB:NaGaK:MİÇe
Amcam kağan ile Doğu'da Yeşil Irmak, Şantuñ yazısına kadar
:aş:nmgük:Zmdlüs:igt:AKGPK:rmt:URGRUq:Zmdlüs
:AŞa:NeMGöK:ZiMiDeLÜS:İGeT:AKGıPaK:RiMeT:URaGıRUK:ZiMiDeLÜS
ordu saldık. Batı'da Demirkapı'ya kadar ordu saldık. Kögmen'den aşıp
:Zmdlüs:igt:eHiriy:ZKRIQ
:ZiMiDeLÜS:İGeT:EÑİRİY:ZıKRIK
Kırgız yerine kadar ordu saldık.
:gglli:ZmdşHüs:imrgyçü:Zmdlüs:ZTUşib:IGMK18
:GiGiLLİ:ZiMüDŞüÑÜS:İMRiGiYÇÜ:ZiMiDeLÜS:ZuTOŞİB:IGaMaK
Topluca yirmibeş (yol) ordu saldık. Onüç (yol) savaştık. İlliyi
:GGLŞB:Zmtrküs:gglZit:ZmDTRSNGK:GGLNGK:Zmdtrsli
:GıGıLŞaB:ZiMüTRüKÖS:GiGiLZİT:ZıMıDTaRıSNaGaK:GıGıLNaGaK:ZiMiDTeRiSLİ
ilsizleştirdik. Kağanlıyı kağansızlaştırdık. Dizliye diz çökerttik. Başlıya
:itr:ZMINDOB:ZmXrüt:NGK:sgrüt:ZmtrJüXy
:İTRe:ZıMINuDUB:ZiMüKÜRÜT:NaGAK:ŞiGRÜT:ZiMüTRüDNÜKÜY
baş eğdirttik. Türgiş kağanı Türk'ümüz, bodunumuz idi.
:nküdmlib:
:NiKÜDeMLİB
Bilemediği
:irlgb:IqRYUB:itlö:INGK:nüçü:nIqDLHY:eHZib:nüçü19
:İReLGeB:IKURYUB:İTLÖ:INaGaK:NÜÇÜ:NIKUDLıÑaY:EÑiZİB:NÜÇÜ
için, bize karşı yanıldığı için kağanı öldü. Buyruğu, beğleri
:smTUT:ZMAP:Zmüç:itrök:kgm:NDOB:q:NO:itlö:emy
:ŞıMTUT:ZıMAPa:ZiMÜÇe:İTRÖK:KeGMe:NuDOB:KO:NO:İTLÖ:EMiY
yine öldü. On Ok bodunu eziklik gördü. Atalarımızın tuttuğu
:.....:PTRY:pti:GNDOB:Z:nyit:NUZMLOB:Zsdi:BUS:riy
:.....:PıTaRaY:PiTİ:GıNuDOB:Za:NiYİT:NUZaMLOB:ZiSiDİ:BUS:RİY
yerler, sular ıssız olmasın diye Az bodununu eğitip, düzenleyip .....
:GUYCoq:mlHis:Zmtrib:Zib:AJOB:T:NGK:itr:gb:SRB20
:GUYuÇNOK:MiLiÑİS:ZiMiTRİB:ZİB:ADNUB:Ta:NaGaK:İTRe:GeB:SRaB
Bars Beğ idi. Kağan adını burada biz verdik. Kız kardeşim eceyi
:IVOB:Luq:Hük:INDOB:itlö:INGK:IVHY:iZö:Zmtrib
:IDLOB:LUK:ÑÜK:INuDOB:İTLÖ:INaGaK:IDLıÑaY:İZÖ:ZiMiTRİB
verdik. Kendisi yanıldı. Kağanı öldü. Bodunu odalık, kul oldu.
:GNDOB:ZKRIK:Z:nyit:NUZMLK:Zsdi:BUS:riy:nmgük
:GıNuDOB:ZıKRIK:Za:NiYİT:NUZaMLaK:ZiSiDİ:BUS:RİY:NeMGÖK
Kögmen yeri, suyu ıssız kalmasın diye Az, Kırgız budununu
:nili:.....:ZmdşHüs:Zmtlk:PTRY
:NİLİ:.....:ZüMüDŞüÑÜS:ZiMiTLeK:PıTaRaY
düzenleyip geldik. Savaştık. ..... ilini
:AC:GNDOB:AŞ:Gşy:NKRDK:ürgl:Zmtrib:ANY21
:AÇNa:GıNuDOB:AŞa:GıŞıY:NaKRıDaK:ÜReGLi:ZiMiTRİB:ANaY
yine verdik. Doğu'da Kadırkan ormanını aşıp bodunu öyle
:Xrüt:igt:AKNMRT:üHk:URGRUq:Zmdti:AC:ZMTRUJUq
:KÜRÜT:İGeT:AKNaMRaT:ÜÑeK:URaGıRUK:ZiMiDTİ:AÇNa:ZıMuTRUDNOK
düzenledik, öyle eğittik. Batı'da Keñü Tarman'a kadar Türk
:GLLUq:Luq:ekdö:Lo:Zmdt:AC:ZMTRJOq:AC:GNDOB
:GuLLUK:LUK:EKDÖ:LO:ZiMiDTi:AÇNa:ZıMuTRuDNOK:AÇNa:GıNuDOB
bodununu öyle kondurduk, öyle düzenledik. O çağda kul kullu
:Zmlib:nisiç:isini:itr:smLuB:GlHük:Hük:itr:smLuB
:ZeMLİB:NİSİÇe:İSİNİ:İTRe:ŞıMLOB:GiLÑÜK:ÑÜK:İTRe:ŞıMLOB
olmuş idi, odalık odalıklı olmuş idi. Kardeşi ağabeyini bilmez
:itr:Zmlib:niHK:ILGO:itr
:İTRe:ZeMLİB:NIÑaK:ILGO:İTRe
idi. Oğlu babasını bilmez idi.
:ZGO:Xrüt:itr:Zmürüt:Zml:smti:smNGZK:AC22
:ZuGO:KÜRÜT:İTRe:ZiMÜRÖT:ZiMiLİ:ŞiMTİ:ŞıMNaGZaK:AÇNa
Öyle kazanılmış, edilmiş ilimiz, töremiz vardı. Türk Oğuz
:rsmnlt:riy:ARS:RSMSB:irHt:eZü:Hds:NDOB:irlgb
:ReSeMNiLeT:RİY:ARSa:RaSaMSaB:İRÑeT:EZÜ:ÑiDiŞe:NuDOB:İReLGeB
beğleri, bodun, işitin:Üstte Teñri basmazsa, aşağıda yer delinmezse
:Xrüt:itr:IÇADU:ITTR:mk:nHürüt:nHl:NDOB:Xrüt
:KÜRÜT:İTRe:IÇADU:ITaTRa:MiK:NiÑÜRÖT:NiÑiLi:NuDOB:KÜRÜT
Türk bodunu, ilini, töreni kim bozabilir, yıkabilir? Türk
:ntr:NDOB
:NiTRe:NuDOB
bodunu, ürper,
:smRB:smr:AHNGK:eglib:smdgi:nüçü:nHügrük:nükü23
:ŞıMRaB:ŞiMRe:AÑıNaGaK:EGLİB:ŞiMDiGİ:NÜÇÜ:NiÑÜGeRÜK:NÜKÖ
uyan. Dik başlılığından, eğiten bilgili kağanına, bağımsız, bunsuz
:AFY:plk:NJK:GLKRY:gtrügik:KLBY:GVHY:üJk:eHl:ügd
:AYNaY:PiLeK:NıDNaK:GıLKaRaY:GüTRÜGİK:KaLBaY:GıDLıÑaY:ÜTNeK:EÑiLi:ÜGDe
iyi iline kendin yanıldın. Kötülük ettin. Pusatlı nereden gelip (seni) dağıtıp
:NDOB:ŞIY:nXtü:qDI:idtl:erüs:nplk:NJK:glgHÜs:idtl
:NuDOB:ŞIY:NeKÜTÖ:KUDI:İDTLi:ERÜS:NePiLeK:NıDNaK:GüLGüÑÜS:İDTLi
gönderdi. Süngülü nereden gelerek sürüp gönderdi. Kutlu Ötüken ormanının bodunu
:AMGIRB:ürgli:GDRB
:AMGIRaB:ÜReGLİ:GıDRaB
gitti. Doğu'ya gidenin
:Cr:LO:gügd:edriy:qDRB:GDRB:AMGIRB:URGIKUq:GDRB24
:ÇNiRe:LO:GÜGDe:EDRİY:KUDRaB:GıDRaB:AMGIRaB:URaGIRUK:GıDRaB
gitti. Batı'ya gidenin gitti. Gittiğin yerde iyiliğin oydu beliğ.
:Luq:HLGO:IRU:klgb:IDTY:AÇGT:HüXHüs:itrgüy:AÇBUS:GNK
:LUK:ÑuLGO:IRU:KiLGeB:IDTaY:AÇGaT:ÑÜKÜÑÜS:İTRüGÜY:AÇBUS:NıNaK
Kanın suca aktı. Kemiğin dağca yığıldı. Beğlik erkek oğlun kul
:NHIKLBY:nüçü:Xdmlib:IVOB:Hük:HLGO:ZIK:kls:IVOB
:NıÑIKaLBaY:NÜÇÜ:KÜDeMLİB:ILDOB:ÑÜK:ÑuLGO:ZIK:KiLiŞi:IDLOB
oldu. Kadınlık kız oğlun odalık oldu. Bilmediğin için, kötülük (ettiğin)
:IDRB:AÇU:NGK:miç:nüçü
:IDRaB:AÇU:NaGaK:MİÇe:NÜÇÜ
için amcam kağan ölüme vardı.
:isük:IT:GNDOB:Xrüt:mdkit:LBLB:GNGK:ZKRIQ:UYLŞB25
:İSÜK:ITa:GuNuDOB:KÜRÜT:MiDKİT:LaBLaB:GıNaGaK:ZıKRIK:UyaLŞaB
İlkin Kırgız kağanını balbal diktim. Türk bodununun adı sanı
:şmrtük:GNUTK:mgö:GNGK:MHK:nyit:nUZMLOB:qY
:ŞüMRüTÖK:GuNUTaK:MüGÖ:GıNaGaK:MıÑaK:NiYİT:NUZaMLOB:KOY
yok olmasın diye babam kağanı, anam katunu yücelten
:nUZMLOB:qY:isük:IT:NDOB:Xrüt:irHt:emgrib:li:irHt
:NUZaMLOB:KOY:İSÜK:ITa:NuDOB:KÜRÜT:İRÑeT:EMGiRİB:Lİ:İRÑeT
Teñri, il veren Teñri, Türk bodununun adı, sanı yok olmasın
:irHt:LO:nMZü:nyit
:İRÑeT:LO:NüMüZÖ:NiYİT
diye, beni o Teñri
:ZSŞ:erçi:MDMRLO:AKNDOB:GsLİy:Hn:Cr:IDTRLO:NGK26
:ZıSŞa:ERÇİ:MıDaMRuLO:AKNuDOB:GıSLIY:ÑeN:ÇNiRe:IDTRuLO:NaGaK
kağan oturttu beliğ. Varlıklı, bay bodun üstüne oturmadım. İçi aşsız,
:ngitlök:mni:MTRLO:EZÜ:AJDOB:KLBY:ZBY:ZSNOT:ARŞT
:NiGİTLÖK:MiNİ:MuTRuLO:EZÜ:ADNuDOB:KaLBaY:ZıBaY:ZuSNOT:ARŞaT
dışı giyimsiz, düşkün, kötü bodunun üstüne oturdum. Kardeşim Köl Tigin
:qY:isük:IT:NDOB:smNGZK:Zmç:ZMHK:ZmdşlZüs:elrib
:KOY:İSÜK:ITa:NuDOB:ŞıMNaGZaK:ZiMiÇe:ZıMıÑaK:ZiMiDŞeLZÖS:ELRİB
ile konuştuk. Babamızın, amcamızın kazandığı bodunun adı sanı yok
:nUZMLOB
:NUZaMLOB
olmasın
:MDMRLO:Ztnük:MDMDU:nüt:nüçü:NDOB:Xrüt:nyit27
:MıDaMRuLO:ZüTNÜK:MıDaMuDU:NÜT:NÜÇÜ:NuDOB:KÜRÜT:NiYİT
diye Türk bodunu için gece uyumadım, gündüz oturmadım.
:MJGZK:ütiy:ülö:elrib:DŞ:ik:elrib:ngitlök:mni
:MıDNaGZaK:ÜTİY:ÜLÖ:ELRİB:DaŞ:İKi:ELRİB:NiGİTLÖK:MiNİ
Kardeşim Köl Tigin ile, iki şad ile öle bite kazandım.
:NGK:mZö:nm:MDMLIK:BUS:TO:GNDOB:ikrib:PNGZK:AC
:NaGaK:MüZÖ:NeM:MıDaMLIK:BUS:TO:GuNuDOB:İKiRİB:PıNaGZaK:AÇNa
Öyle kazanıp bütün bodunu od, su yapmadım. Ben kendim kağan
:UYS:riy:AMqTRLO
:UYaS:RİY:AMuKUTRuLO
oturduğumda her yere
:GNDOB:itlk:ANY:NHLY:NGDY:ütiy:ülö:NDOB:ŞMRB28
:GıNuDOB:İTLeK:ANaY:NıÑıLaY:NıGaDaY:ÜTİY:ÜLÖ:NuDOB:ŞıMRaB
gitmiş bodun öle bite, yayan çıplak dönüp geldi. Bodunu
:IBTT:FTIQ:ürgli:APT:NDOB:ZGO:URGRIy:nyit:niydgi
:IBaTaT:NYaTIK:ÜReGLİ:APaT:NuDOB:ZuGO:URaGıRIY:NiYİT:NİYeDiGİ
düzenliyeyim diye Kuzey'de Oğuz bodunu üstüne, Doğu'da Kıtayn, Tatabı
:mdlüs:imrgy:ik:üs:GLU:APT:ÇGBT:ürgrib:APT:NDOB
:MiDeLÜS:İMRiGiY:İKi:ÜS:GuLU:APaT:ÇaGBaT:ÜReGiRİB:APaT:NuDOB
bodunu üstüne, Güney'de Çin üstüne büyük orduyu oniki (kez) saldım.
:AJ:mdsHüs
:ADNa:MüDŞüÑÜS
Savaştım. Ondan
:nüçü:RB:mgülü:nçü:RB:MTUq:UZKLRY:irHt:ersik29
:NÜÇÜ:RaB:MüGÜLÜ:NüÇÜ:RaB:MuTUK:UZaKıLRaY:İRÑeT:ERSİK
sonra Teñri bağışladığı, kutum var (olduğu) için, gücüm var (olduğu) için
:FGIÇ:GLNOT:GNDOB:HLY:mtgi:ürgrit:GNDOB:içtlö
:NYaGIÇ:GıLNOT:GuNuDOB:ÑıLaY:MiTiGİ:ÜRüGRİT:GuNuDOB:İÇeTLÖ
ölecek bodunu diriltip besledim. Çıplak bodunu giydirdim. Yoksul
:RGI:edgll:RGI:MTLIK:şkö:GNDOB:Z:MVIK:YB:GNDOB
:RaGI:EDGiLLi:RaGI:MıTLIK:ŞüKÖ:GuNuDOB:Za:MıDLIK:YaB:GuNuDOB
bodunu varlıklı kıldım. Az bodunu çok kıldım. Değerli illiden, değerli
:IKDHLOB:tröt:MVIK:giy:ADGLNGK
:IKaDÑuLUB:TRÖT:MıDLIK:GİY:ADGıLNaGaK
kağanlıdan iyi kıldım. Dört yandaki
:itrök:AHM:Poq:MVIK:ZısGY:MVIK:ZB:POK:ADGLNGK30
:İTRÖK:AÑaM:POK:MıDLIK:ZISıGaY:MıDLIK:ZaB:POK:GuNuDOB
bodunu hep buyruğumda kıldım, yağısız kıldım. Hep bana sığındı(lar).
:ngitlök:mni:PNGZK:gürüt:ACUB:rürib:gçük:gsi
:NiGİTLÖK:MiNİ:PıNaGZaK:GÜRÖT:AÇNUB:RÜRİB:GüÇÜK:GiŞİ
İşi gücü verir oldu(lar). Bunca töreyi kazanıp kardeşim Köl Tigin'in
:ngitlök:mni:ADqDÇU:NGK:MHK:IVOB:kgrk:eC:iZü
:NiGİTLÖK:MiNİ:ADKUDÇU:NaGaK:MıÑaK:IDLOB:KeGReK:AÇNa:İZÖ
kendisi öylece ölümü buldu. Babam kağan öldüğünde kardeşim Köl Tigin
:.....:ITLK:ADŞY:itiy
:.....:ITLaK:ADŞaY:İTİY
yedi yaşında kaldı. ..... .
:IVLOB:T:r:ngitlök:mni:AHTUq:NUTK:mgö:gt:YMU31
:IDLOB:Ta:Re:NiGİTLÖK:MiNİ:AÑıTUK:NUTaK:MüGÖ:GeT:YaMU
Umay gibi anam kadın kutunda kardeşim Köl Tigin er adını aldı.
:IJGZK:AC:nisürüt:nili:NGK:miç:AHIŞY:imrgy:ITL
:IDNaGZaK:AÇNa:NİSÜRÖT:NİLİ:NaGaK:MİÇe:AÑIŞaY:İMRiGiY:ITLa
Onaltı yaşında amcam kağanın ilini, töresini şöyle kazandı:
:sib:qTuT:Ho:ÇGBT:ZMDZOB:Zmdlüs:APT:KDGUS:BUÇ:ITL
:ŞİB:KUTUT:ÑO:ÇaGBaT:ZuMuDZOB:ZiMiDeLÜS:APaT:KaDGUS:BUÇ:ITLa
Altı Çub Soğdak üstüne ordu saldık, bozduk. Çin Oñ paşası beş
:ZmdşHüs:itlk:üs:nmüt
:ZüMüDŞüÑÜS:İTLeK:ÜS:NeMÜT
tümen orduyla geldi. Savaştık.
:GLKRY:niçRUY:qTUT:HO:idgt:UYLPO:NGDY:ngitlök32
:GıLKaRaY:NİÇRUY:KuTUT:ÑO:İDGeT:UYaLPO:NıGaDaY:NiGİTLÖK
Köl Tigin yayan boğa gibi (yağıya) erişti. Oñ paşasının kayın-kardeşinin pusatlı
:ZMDŞIK:qY:AJ:güs:LO:IDLUC:AKNGK:IDGLKRY:IDTUT:ngl
:ZıMıDŞIK:KOY:ADNa:GÜS:LO:IDaLUÇNa:AKNaGaK:IDGıLKaRaY:IDTUT:NiGiLe
elini tuttu. Pusatıyla kağana iletti. O orduyu orada yok kıldık.
:HRUÇ:NKDT:ikl:H:ZmdşHüs:eknüHs:AÇÇ:AHIŞY:ZTO:rib
:ÑuROÇ:NıKıDaT:İKLi:Ñe:ZiMiDŞüÑÜS:EKNÜÑeS:AÇaÇ:AÑIŞaY:ZuTO:RİB
Yirmibir yaşında Çaça paşasıyla savaştık. İlk önce Tadık'ın, Çorun (adlı)
:AJ:T:L:idgt:pnib:GT:ZUB
:ADNa:Ta:Lo:İDGeT:PiNİB:GıTa:ZOB
boz atına binip (yağıya) erişti. O at orada
:AJ:T:LO:idgt:pnib:GT:ZUB:RTMY:ARBŞI:itnik:itlö33
:ADNa:Ta:LO:İDGeT:PiNİB:GıTa:ZOB:RaTMaY:ARaBŞI:İTNİKi:İTLÖ
öldü. İkincisinde, Işbara Yamtar (adlı) boz ata binip (yağıya) erişti. O at orada
:LO:pnib:T:GROT:glmdk:Hgb:glis:ngy:Cçü:itlö
:LO:İDGeT:PiNİB:Ta:GuROT:GiLMiDiK:ÑiGeB:GiLİS:NeGeY:ÇnüÇÜ:İTLÖ
öldü. Üçüncüsünde Yeğen Silig Beğ'in giyimli doru atına binip yağıya erişti. O
:eHZiy:ITRU:Nuq:qTR:Züy:AJISMLY:AJIKRY:itlö:AJ:T
:EÑiZİY:ITRU:NUKO:KUTRa:ZÜY:ADNISaMLaY:ADNIKıRaY:İTLÖ:ADNa:Ta
at orada öldü. Kalkanına, giyimine yüzden artık ok vurdu. Yüzüne,
:idmrgt:rib:AHIŞB
:İdeMRiGeT:RİB:AÑIŞaB
başına biri (bile) deymedi.
:qY:AJ:güs:LO:Zisrilib:POK:rlgb:Xrüt:niXdgt34
:KOY:ADNa:GÜS:LO:ZİSRİLİB:POK:ReLGeB:KÜRÜT:NİKÜDKeT
Bu akınları Türk beğleri, hep bilirsiniz. O orduyu orada yok
:IN:IVOB:IGY:nkri:GLU:UqRYB:ry:ersik:AJ:ZMDŞK
:INa:IDLOB:IGaY:NiKRİ:GuLU:UKRıYaB:ReY:ERSİK:ADNa:ZıMıDŞıK
kıldık. Ondan sonra Yer Bayırku'lu Uluğ İrkin yağı oldu. Onu
:nr:AFQZ:nkri:GLU:ZMDZOB:etlök:NUGRY:igrüt:PFY
:NiRe:ANYIKZa:NiKRİ:GuLU:ZuMuDZOB:ETLÖK:NUGRaY:İGRÜT:PıNYaY
dağıtıp Türgi Yargun gölünde bozduk. Uluğ İrkin azıcık erle
:ZTO:ITL:ngitlök:IDRB:pZt
:ZuTO:ITLa:NiGİTLÖK:IDRaB:PiZeT
kaçıp gitti. Köl Tigin yirmialtı
:npküs:GRK:IMTB:güHüs:Zmdlüs:APT:ZKRIQ:AHIŞY35
:NePiKÖS:GıRaK:IMıTaB:GÜÑÜS:ZiMiDeLÜS:APaT:ZıKRIK:AÑIŞaY
yaşında (iken) Kırgız'a doğru ordu saldık. Mızrak batımı karı sökerek,
:ZMDSB:ADO:GNDOB:ZKRIQ:PIROY:AGOT:GŞIy:nmgük
:ZıMıDSaB:ADU:GuNuDOB:ZıKRIK:PIROY:AGOT:GıŞIY:NeMGÖK
Kögmen ormanını aşıp yürüyerek Kırgız budununu uykusunda bastık.
:K:HNUqRYB:ngitlök:ZmdşHüs:ADŞIy:AHOS:elrib:niNGK
:Ka:ÑuNUKRıYaB:NiGİTLÖK:ZüMüDŞüÑÜS:ADŞIY:AÑUS:ELRİB:NıNaGaK
Kağanı ile Suña ormanında savaştık. Köl Tigin, Bayırku'nun ak
:GRIGD
:GIRIGDa
aygırına
:URŞDO:gr:ik:ITRU:Nq:gr:rib:idgt:UYLPO:pnib36
:URıŞaDU:GiRe:İKi:ITRU:NuKO:GiRe:RİB:İDGeT:UYaLPO:PiNİB
binip (yağıya) boğa gibi erişti. Bir eri okuyla vurdu. İki eri kovalayıp
:ITRO:UYIs:niKLDO:GRGD:K:HnuqRYB:edXdgt:LO:IdCS
:ITRU:UYIS:NIKuLDU:GıRıGDa:Ka:ÑuNUKRıYaB:EDKÜDGeT:LO:IDÇNaS
sançtı. O erdiğinde Bayırku'nun ak aygırı uyluğunu kırı verdi.
:APT:sgrüt:AKLiy:LO:ZMTL:nili:Zmtrlü:niNGK:ZKRIQ
:APaT:ŞiGRÜT:AKLIY:LO:ZıMıTLa:NİLİ:ZüMüTRüLÖ:NıNaGaK:ZıKRIK
Kırgız kağanını öldürdük. İlini aldık. O yılda Türgiş'e doğru
:GŞIy:NUTL
:GıŞIY:NUTLa
Altun ormanını
:ZMDSB:ADU:GNDOB:sgrüt:ZMDIROY:eçk:gZgü:str:AGOT37
:ZıMıDSaB:ADU:GuNuDOB:ŞiGRÜT:ZıMıDIROY:EÇeK:GüZüGÖ:ŞiTRi:AGOT
aşıp, İrtiş ırmağını geçip yürüdük. Türgiş bodununu uykusunda bastık.
:ZmdşHüs:ıtlk:AÇROB:AÇTO:ADUÇLOB:isüs:NGK:sgrüt
:ZüMüDŞüÑÜS:İTLeK:AÇROB:AÇTO:ADUÇLOB:İSÜS:NaGaK:ŞiGRÜT
Türgiş kağanının ordusu Bolçu'da od gibi, bora gibi geldi. Savaştık.
:.....k:ZOB:UGŞB:idgt:pnib:T:ZOB:UGŞB:ngitlök
:.....eK:ZOB:UGŞaB:İDGeT:PiNİB:Ta:ZOB:UGŞaB:NiGİTLÖK
Köl Tigin başı boz ata binip (yağıya) erişti. Başı boz ke.....
:NGK:sgrüt:prik:ANY:AJ:IDZV:iZö:nisik:ITZTUT:.....38
:NaGaK:ŞiGRÜT:PiRİK:ANaY:ADNa:IDZıDLa:İZÖ:NİSİKi:ITZuTUT:.....
..... tutturttu. İkisini de kendisi yakalattı. Ondan (sonra) yine girip Türgiş kağanın
:Zmtrlü:AJ:niNGK:IDTUT:ngl:GuqTuT:Z:IqRYUB
:ZüMüTRüLÖ:ADNa:NINaGaK:IDTUT:NiGLe:GUKUTUT:Za:IKURYUB
buyruğundaki Az paşasını eliyle tuttu. Kağanını orada öldürdük.
:GNDUB:LO:idkçi:POq:NDOB:sgrüt:ARK:ZMTL:nili
:GuNuDOB:LO:İDKiÇİ:POK:NuDOB:ŞiGRÜT:ARaK:ZıMıTLa:NİLİ
İlini aldık. Kara Türgiş bodunu hep baş eğdi. O bodunu
:ZMTRTNOK:ADRBT
:ZuMuTRuTNOK:ADRaBaT
Tabar'da kondurduk.
:AKGPKrmt:eçk:gZükü:üCiy:nyit:niyti:NDOB:KDGOS39
:AKGıPaKRiMeT:EÇeK:GüZÜGÖ:ÜÇNİY:NiYİT:NİYeTİ:NuDOB:KaDGOS
Soğdak bodununu düzenliyeyim diye İnci ırmağını geçip Demirkapı'ya
:srHk:ŞMLOB:IGY:NDOB:sgrüt:ARK:ersik:AJ:Zmdlüs:igt
:SiReÑeK:ŞuMLOB:IGaY:NuDOB:ŞiGRÜT:ARaK:ERSİK:ADNa:ZiMiDeLÜS:İGeT
kadar ordu saldık. Ondan sonra kara Türgiş bodunu yağı olmuş. Keñeris'e
:.....r:İsİK:KLBY:itr:qoY:IKUZ:qKuT:IT:üs:HZib:IDRB:APT
:.....Re:İŞİK:KaLBaY:İTRe:KOY:IKUZa:KUROT:ITa:ÜS:ÑiZİB:IDRaB:APaT
doğru gitti(ler). Bizim ordumuzun atı bakımsız, azığı yok idi. Kötü kimse er.....
:Z:gngitlök:pnkö:ekdö:GJ:itr:şmgt:eHZib:r:PL40
:Za:GiNiGİTLÖK:PüNüKÖ:ÖKDE:GaTNa:İTRe:ŞiMGeT:EÑiZİB:Re:PLa