DEVLET GELENEKLERİ
20 Şubat 2001
Türk Devlet Geleneklerinde yeri olmayan davranışlar:
- Hiç kimse devlet başkanı için “son derecede terbiye dışı bir üslûb kullandı” diyemez.
- Hiç kimse devlet başkanının kullandığı uslûb ile kendilerine karşılık veremez.
- Hiç kimse devlet başkanından özür dileme talebinde bulunamaz.
- Hiç kimse veyâ hiçbir kurul devlet başkanının kendince doğru bulmadığı bir davranışını uluorta kamuoyuna açıklayamaz.
- Hiç kimse kendisinin kamuoyuna yansıttıklarını, devlet başkanının yansıttığını iddiâ edemez.
- Hiç kimse devlet başkanı hakkında bir toplantıyı “arenaya dönüştürdüğü” ifâdesini kullanamaz. Böyle bir ifâde hoşgörü ile karşılansa bile, “arenaya dönüştürme” fiilinin ne demek olduğunun açıklanması gerekir.
- Hiç kimse devlet başkanının kendisine “saygısızlık” gösterdiğini söyleyemez.
- Hiç kimse umumî yerlerde devlet başkanını doğrudan adıyla veyâ soyadıyla zikredemez.
- Hiç kimse kamu karşısında devlet başkanının davranışlarını “sorumsuzluk örneği” olarak niteleyemez.
- Hiç kimse veyâ hiçbir kurul “devlet başkanının yaptığı bir muâmelenin çirkinliği” konusunda beyânda bulunamaz.
- Hiç kimse veyâ hiçbir kurul devlet başkanının yaptığı bir muameleye esef edemez.
- Hiçbir kurul devlet başkanının kendisine “saygısızlık” yaptığını söyleyemez.
- Hiçbir kurul devlet başkanından özür dileme talebinde bulunamaz.
Türk Devlet Geleneklerinde yeri olan davranışlar:
Devlet başkanı, kim olursa olsun karşısındakine ağır ithâmlarda bulunabilir.
Devlet başkanı, şahsında temsîl ettiği devlete karşı menfî davranışlarından ötürü, her kim olursa olsun bir şahsı kaldırabilir veyâ kaldırtabilir. Numûneleri aşağıdadır:
|
Türk Devleti’nin Osmanlı saltanatı süresi içinde kaldırılan sadrâzamlar |
||||
|
KALDIRAN/KALDIRTAN |
KALDIRILAN |
|||
|
Adı |
Millîyeti |
Târîhi |
Kaldırılma Sebebi |
|
|
Fâtih Sultan Mehmed Hân |
Çandarlı Halîl Paşa |
Türk |
1453 |
Fethin geciktirilmesi için Bizans'tan rüşvet alması |
|
Rum Mehmed Paşa |
Rum |
1469 |
Türk Düşmanlığı |
|
|
Mahmud Paşa |
Rum veyâ Hırvat |
1473 |
? |
|
|
Gedik Ahmed Paşa |
Arvavut veyâ Rum |
1482 |
Şehzâde Mustafa'nın vefâtına sevinmesi |
|
|
Yavuz Sultan Selîm Hân |
Koca Mustafa Paşa |
Frenk veyâ Rum |
1512 |
Kış bahânesiyle orduyu terhîsi |
|
Dukaginoğlu Ahmed Paşa |
Arnavutlaşmış Frenk |
1515 |
İhâneti ve isyâna sebeb olması |
|
|
Yûnus Paşa |
Devşirme |
1517 |
Devlete ihâneti |
|
|
Kânûnî Sultan Süleymân Hân |
Frenk İbrâhim Paşa |
İtalyan (Rum, Hırvat) devşirme |
1536 |
Saltanat makâmına göz dikmesi |
|
Kara Ahmed Paşa |
Arnavut |
1555 |
Hurrem Sultan'ın gadrına uğraması |
|
|
Birinci Sultan Ahmed Hân |
Derviş Mehmed Paşa |
Boşnak Boşnak |
1606 |
Tamâhı ve ihtirâsı |
|
Nasûh Paşa |
Arnavut |
1614 |
Saltanat makâmına göz dikmesi |
|
|
Dördüncü Sultan Murad Hân |
Kemânkeş Kara Ali Paşa |
Türk |
1624 |
Gurûru, rüşvet alması, Bağdad'ın düşmesi |
|
Topal Receb Paşa |
Boşnak |
1632 |
Şiddet göstermesi |
|
|
Sultan İbrâhim Hân |
Kemânkeş Kara Mustafa Paşa |
Arnavut |
1644 |
Cinci Hoca'ya karşı çıkması |
|
Sâlih Paşa |
Boşnak |
1647 |
Bir yasağı iyi tâkîb edememesi |
|
|
Hezârpâre Ahmed Paşa |
Rum? |
1648 |
Yeni bir vergi salıp ocağın isyanına sebeb olması |
|
|
Dördüncü Sultan Mehmed Hân |
Tarhuncu Ahmed Paşa |
Arnavut |
1653 |
Mâlî siyâsetine karşı olanların tertîbi |
|
İpşir Mustafa Paşa |
Abaza |
1655 |
Yeniçeri isyânı üzerine |
|
|
Merzifon'lu Kara Mustafa Paşa |
Türk |
1683 |
İkinci Viyana seferindeki başarısızlığı |
|
|
Sarı Süleymân Paşa |
Boşnak |
1687 |
Macaristan'ı düşmana kaptırması, orduyu bozması |
|
|
İkinci Sultan Ahmed Hân |
Sürmeli Ali Paşa |
? |
1695 |
Hazîneyi hortumlaması |
|
Üçüncü Sultan Osmân Hân |
Bıyıklı Ali Paşa |
Türk |
1755 |
Rüşvet ve yalancılık iftirâsı |
|
Çelebizâde Şerîf Hasan Paşa |
? |
1791 |
İrtikab, irtişâ, idâre zaafı |
|
Bu liste görevleri sırasında kaldırılanları kapsamaktadır. Azledildikten veyâ istîfâ ettikten sonra kaldırılanlar listeye dâhil edilmemişlerdir.
Erk Yurtsever tarafından hazırlanmıştır. Kendisi uçmağa varmıştır.
318-2571 Güncelleme: 01/03/2021