Gönderen Konu: TÜRK MİTOLOJİ SÖZLÜĞÜ  (Okunma sayısı 16812 defa)

0 Üye ve 1 Ziyaretçi konuyu incelemekte.

Çevrimiçi Üçoklu Börü Kam

  • Otağ Yöneticisi
  • Türkçü-Turancı
  • *****
  • İleti: 2234
TÜRK MİTOLOJİ SÖZLÜĞÜ
« : 09 Aralık 2014 »
 -A-

Aan Alahçın Hatun: Ulu ana, yer ana, yer ilahesi. Yeryüzünün görüntüsü sayılan ruh.

Aan Arkıl Oyun: Yakut Şaman inancına göre ilk şaman. Irkıl Ata ya da Irkıl Hoca olarak da geçer.

Aan Darhan Toyon: Ev ruhu, ateş ve ocak sahibi. Aileyi kötü ruhlardan koruduğuna inanılır.

Abaası-Abaahı: Tek ayaklı ve tek gözlü kötü ruhlardır. Yeraltında yaşarlar. İnsanlara zarar vermek için yeryüzüne çıkarlar.

Abdal-Abidal: Gizli güçleri ve büyü yeteneği olduğuna inanılan, maddi dünyadan vazgeçip kendini Allah yoluna adayan sufi veya erenlere verilen ad.

Abıyaş Kan: Kainatın yaratıcısı sayılan Ülgen’in diğer adlarından biridir.

Abzar İyase: Evlerin avlusunda veya bahçesinde yaşayan ruh.

Adamcıl Kurt: Kurt kadın, geceleri kurt derisine giren kadın.

Ağ Ana: Tanrı Ülgen’e yaratma gücünü verdiğine inanılan ulu varlık, melek. Koruyucu ruh.

Ağaç Kişi: Orman adamı, hem kadın hem erkek cinsiyetli şeytani bir karakter.

Ağan: Dua anlamında kullanılan bir sözcük.

Ahır Zaman: Kıyamet, mahşer, zamanın sonu.

Al Dede: Yurt koruyucusu, Ulu Ana inancından doğan iyi bir ruh.

Al Karısı: Peri kızı, Albas ve Albız gibi isimlerle de anılır.

Alazlama: Kırmızı bir bez parçası yakılarak yapılan törensel bir tedavi şeklidir.

Albastı: Korkulu ruh, insanlara korku veren şeytani bir figür.

Aldacı: Ölüm meleği.

Aleybanı: Uzun boylu, beyaz tenli ve çıplak olarak tasvir edilen şeytani dişi varlık.

Alı Kişi: Dağ ruhu.

Alkış: Dua, efsun, söz.

Almas-Almıs: Korkutucu, şer bir ruh.

Alper Tonga: Türklerin efsanevi kahramanı, ulu atası.

Ambar-Ona: Kadınların koruyucusu olan bir varlık.

Ananklar: Suların akışına hükmeden, göze görünmeyen varlıklardır.

Andır: Cehennem hakimi.

Anka: Kaf dağında yaşadığına inanılan, insan yüzlü ve uzun boyunlu olarak tasvir edilen bir kuş. Simourg, Semender kuşu, Tuğrul.

Apa-Ama: Kutsal kadın motifi.

Arba-Arva: Efsun, efsunlamak.

Arçurı: Orman ruhu, şeytani bir varlık.

Arsan-Duolay: Yeraltında yaşayan kötü ruhların başı, lideri.

Aşapatman: Falcıların koruyucusu, hayırsever bir ruh. Hastalara yardım eden ara hekim.

Atlama: Bu dünya ile öte dünya arasındaki sınırın kalkmasını sembolize eder.

Ayıı: Yaratılış ve iyiliğin sembolü kabul edilen ilahi varlıklar, melekler.

Ayıısıt-Ayııhıt Hatun: Çocukların koruyucusu, yeni doğum yapmış kadınların yardımcısıdır. Ayzıt Hatun adıyla da anılır.

Aza: Yeraltında yaşayan varlıklara verilen genel ad.

Azar: Gökyüzü, melekler ve ilahlar anlamına da gelir. Gökyüzünde meleklerin yaşadığına inanılan kat.

Azar-Bezar: Her nevi hastalık anlamına gelen söz.

Azıktı: Her türlü kılığa girebilen şeytani bir varlık.

Azmıç: Tek başına yola çıkan insanlara kötülük yapan şeytani bir figür.

Kaynak: TÜRK MİTOLOJİ SÖZLÜĞÜ
Türk Soyunun Gizli Gücüne İNAN ve GÜVEN!

Çevrimiçi Üçoklu Börü Kam

  • Otağ Yöneticisi
  • Türkçü-Turancı
  • *****
  • İleti: 2234
Ynt: TÜRK MİTOLOJİ SÖZLÜĞÜ
« Yanıtla #1 : 09 Aralık 2014 »
-B-

Baay Bayanay: İyi huylu bir orman ruhudur. Avcıları korur, avın iyi geçmesini sağlar.

Bahıcı: Bilgiç, din adamı, büyücü, falcı ve hekim anlamlarına gelir. Bahşı ve Baksı olarak da kullanılır.

Bastırık: Korkulu kabuslar gösteren şeytani varlık. Kabustan sonra halsizlik hissedilmesi bu varlığa bağlanırdı.

Bay: Varlık adlarında kutsallıkla ilişkiyi ifade eden söz.

Bayana-Payana: Semavi ruhlardan biridir. Yaşlıların ve yeni doğmuş çocukların koruyucusudur.

Bayat: Zengin ve nimeti bol olan demektir. “Ulu Tanrının Adı” anlamına da gelir.

Bay-Terek: Gökler Alemi, Aralık Dünya ve Yeraltı Alemi’ni birleştirdiğine inanılan kutsal ağaç.

Bedik: İnsanlara ve ev hayvanlarına zarar verdiği düşünülen şeytani varlıklara takılan isimdir.

Biçura: Kısa boylu kadın biçiminde tasvir edilen kötü ruhlar.

Bizden İyiler: Cinleri tanımlamak için kullanılan söz dizisi.

Bostancı Dede: Kanatlı bir ata sahip, mitolojik karakter.

Boyu Bir Karış, Sakalı İki (Yedi) Karış: Sakalındaki tüylerden her birinin bir ok olduğuna inanılan, insan benzeri ama gözle görülemeyen bir cin.

Bozkurt: Ulu ata, yol gösterici, kült kahraman statüsünde olan mitolojik bir motif.

Bura Dohsun: Ateşten yaratılmış şeytani bir varlık.

Burh: Yağmur koruyucusu, Burkut.
Türk Soyunun Gizli Gücüne İNAN ve GÜVEN!

Çevrimiçi Üçoklu Börü Kam

  • Otağ Yöneticisi
  • Türkçü-Turancı
  • *****
  • İleti: 2234
Ynt: TÜRK MİTOLOJİ SÖZLÜĞÜ
« Yanıtla #2 : 09 Aralık 2014 »
-C-

Calın: Yer Ruhu’nun şerefine yapılan törenin adı.

Can: Öz, tin.

Cengiz: Yeryüzünde düzeni sağlamak için, Ulu Tanrı’nın öz evladını gönderdiğine dair mitolojik inanışlarda geçen kahramanlardan biridir.

Cet: Ata, ecdat.

Cılka Han: Çocuk doğduğunda, onun kaderini belirleyen iyi ruh.
Türk Soyunun Gizli Gücüne İNAN ve GÜVEN!

Çevrimiçi Üçoklu Börü Kam

  • Otağ Yöneticisi
  • Türkçü-Turancı
  • *****
  • İleti: 2234
Ynt: TÜRK MİTOLOJİ SÖZLÜĞÜ
« Yanıtla #3 : 09 Aralık 2014 »
-Ç-

Çak: Çulım şamanlarının, kendi tuttukları koryucu ruhlar.

Çay Ninesi: Yaşlı kadın kılığında, ırmakta yaşadığına inanılan bir varlık.

Çeek Imay: Umay İlahesi’nin, açgözlü bir ruh olarak resmedilmesi ile gerçekleşen bir merasim çeşididir. Bu resime Çeek Imay adı verilir. Sık hastalanan çocuklara derman bulmak amacı ile yapılır.

Çike: Yanına gelenlere şarkı söyletip, destan anlattıran bir varlık.

Çiltanlar: Bütün insanlara koruyuculuk yapıp, onlara mutluluk getirdiklerine inanılan kutsallar. “Kırklar” adıyla da anılırlar.

Çor: Hastalık ve bela gibi durumları tanımlaması dışında bir çok farklı durumu da betimleyen, çok anlamlı bir söz.

Çöpçü: Geleneksel tedavi yöntemleri ile hekimlik yapan kadın.
Türk Soyunun Gizli Gücüne İNAN ve GÜVEN!

Çevrimiçi Üçoklu Börü Kam

  • Otağ Yöneticisi
  • Türkçü-Turancı
  • *****
  • İleti: 2234
Ynt: TÜRK MİTOLOJİ SÖZLÜĞÜ
« Yanıtla #4 : 09 Aralık 2014 »
-D-

Dede: Cet, ata. Din büyüklerine, evliyalık katına yükselenlere ve efsane kahramanlarına verilen ad.

Dede Korkut: Türk mitolojisinin, ilk yapısını koruyup saklayabilen, evliya ve keramet sahibi, arkaik yapılı bir motifidir. Korkut Ata adıyla da bilinir.

Dehgan Baba: Orta Asya halklarının kültürel kahramanlarından biridir. Sade giyimli, hoş görünüşlü ve sağlam yapılı bir ihtiyar olarak tasvir edilir.

Demir Tırnak: Demir tırnaklı ve demir burunlu, güzel bir kadın olan efsanevi varlık. Ormanlarda yaşadığına inanılır. Jez Tumşuk olarak da anılır.

Demircilik: Şamanizm kaynaklı, falcılara ve büyücülere has bir sanat olarak geçer.

Demiurk: Sözcük anlamı olarak usta, sanatkar demektir. Mecazi anlamda “yaratıcı” yerine kullanılır.

Derviş: Öte dünyaya özgü, ak saçlı, nur saçan ihtiyar.

Dev: Yeraltındaki karanlıklarda, dağlardaki büyük mağaralarda ya da derin sularda yaşadığına inanılan, insana benzemeyen ve korkunç şekillerde tasvir edilen yaratık. Tepegöz Dev olarak da adalandırılır.

Devlet Kuşu: Cennet kuşu, Hüma, Hümay. Tanrı ile kul arasında aracılık yaptığına inanılır.

Diiren: İnsan biçimli kötü ruh.

Dirilik Suyu: Ab-ı Hayat. İçildiğinde ölümsüzlük verdiğine inanılan efsanevi su.

Divane: İlahi aşkla hayrete düşmüş, evliya ile hemen hemen aynı özellikleri taşıyan varlık.

Dumrul: Dede Korkut boylarından, Deli Dumrul boyunun efsanevi kahramanı.
Türk Soyunun Gizli Gücüne İNAN ve GÜVEN!

Çevrimiçi Üçoklu Börü Kam

  • Otağ Yöneticisi
  • Türkçü-Turancı
  • *****
  • İleti: 2234
Ynt: TÜRK MİTOLOJİ SÖZLÜĞÜ
« Yanıtla #5 : 09 Aralık 2014 »
-E-

Ecinni: Kısa boylu, iri başlı, tüylü ve ters ayaklı olarak tasvir edilen kötü ruh.

Efrasiyab: Alper Tonga. Türk halklarının efsanevi kahramanı.

Efsun: Büyülü içerik taşıyan metin.

Ejderha: Pek sık rastlanmamakla beraber, doğa olaylarını sembolize eden kötü ruhlu varlık.

Emeket: Şamana yol gösteren, yardımcı ruhlardan biridir.

Er Sokotoh: Yakutlara göre yeryüzüne düşen ilk insan, kımız içme merasiminin ilk kurucusu, ilk ata.

Erdov-Erdoy: Su ruhunu temsil eden mitolojik varlık. İnsanlara zararı dokunmaz.

Erlik-Yerlik: Yeraltı saltanatının hakimi, bir çok farklı isimle ve özellikle anılır.

Ev İyesi: Her evde bulunduğu sanılan, evi koruyan ve bereketini artıran bir melek.

Evliya: Keramet sahibi, ruhlar alemi ile bağlantısı olan, mucizeler yaratabildiklerine inanılan kişiler.
Türk Soyunun Gizli Gücüne İNAN ve GÜVEN!

Çevrimiçi Üçoklu Börü Kam

  • Otağ Yöneticisi
  • Türkçü-Turancı
  • *****
  • İleti: 2234
Ynt: TÜRK MİTOLOJİ SÖZLÜĞÜ
« Yanıtla #6 : 09 Aralık 2014 »
-F-

Fadime-i Zehra: Yeni doğmuş bütün kızları Hal Anası ve cinlerden koruyan varlık.

Fallık Kültü: Yaratma becerisi olan gücü temsil eden kült.

Fatma Ana: Dini-mitolojik inanışa göre, Fatma Ana dünyanın anasıdır. Fatma Nine, Karı Nine, Fatma Karı isimleriyle de anılır.
Türk Soyunun Gizli Gücüne İNAN ve GÜVEN!

Çevrimiçi Üçoklu Börü Kam

  • Otağ Yöneticisi
  • Türkçü-Turancı
  • *****
  • İleti: 2234
Ynt: TÜRK MİTOLOJİ SÖZLÜĞÜ
« Yanıtla #7 : 09 Aralık 2014 »
-G-

Gor: Kor.

Goroğlu: Köroğlu.

Gökyüzü: Eski mitolojik düşünce sisteminde, Tanrı’nın bir sembolü.

Gökyüzünün Oğlu: En önemli görevi kurtarıcılık olan, ulu ecdada ait adlardan biridir. Işık şeklinde yeryüzüne düştüklerine inanılır.

Gulyabani: Çok farklı şekillerde tasvir edilen korkunç bir varlıktır. Bazı halklar kadın kılığında dolaştığına, bazıları ise gündüzleri mezarda uyuyup geceleri kalktığına inanır. Tüylü, çok büyük ve pis kokulu olarak betimlenir.

Gülüstan-i Bağ-i İrem: Dünyanın en güzel yeri, cennet bağı.

Gülüş: İnsanın doğuştan sahip olduğuna inanılan, sihirli bir unsur. Bereketi, bolluğu, tokgözlülüğü ve ölüp dirilmeyi sembolize eder.

Güneş: Türk mitolojisinde kutsal bir obje. Yaratılış destanına göre gökyüzünün yedinci katında “Gün Ana” bulunur.
Türk Soyunun Gizli Gücüne İNAN ve GÜVEN!

Çevrimiçi Üçoklu Börü Kam

  • Otağ Yöneticisi
  • Türkçü-Turancı
  • *****
  • İleti: 2234
Ynt: TÜRK MİTOLOJİ SÖZLÜĞÜ
« Yanıtla #8 : 09 Aralık 2014 »
-H-

Hak Aşığı: İlahi bir aşkla Tanrı’ya seslenen kahraman ve saz şairi. Hak aşığı olan kimseye dünyadaki tüm bilimlerin kapısı açılır.

Hal Anası: Karışık saçlı, büyük başlı, uzun boylu ve beyaz giysili olarak tasvir edilen, göze görünmeyen şeytani bir varlıktır. Yeni doğmuş çocukları öldürdüğüne inanılır.

Hal Dili: Al dili olarak da bilinir. Tersine bir dildir. İnanışa göre öte dünya varlıklarının yaşayışları, görünüşleri ve dilleri bu dünyanın tam tersidir.

Hami Ruh: Koruyucu ruh. Koruyucu ruh, ona verilen kurbanla aynı izleri taşır.

Han: Ulu, büyük, saygı gösterilen, hürmet edilen demektir. Kaan şeklinde de kullanılan, önemli bir ünvandır.

Han Çingis: Cengiz.

Haydar: Harmanı savrulduğunda, rüzgarı çağırmak için söylenen harman şarkılarında adı geçen bir varlık. Rüzgar sahibi.

Helva: Sağlamlığın ve diriliğin kaynağı sayılan, bir tür yiyecek. Kaostan evrene geçişi sembolize eder.

Hetonik Varlıklar: Topraktan yaratılmış, yeraltında, mağaralarda ya da kuyularda yaşayan şeytani varlıklar. Çirkin ve biçimsiz olurlar.

Hıbılık: Özellikle uyuyan insanların üzerine çöküp, öldürene kadar boğazını sıktığına inanılan, kadın görünüşünde tasvir edilen, şeytani ruh.

Hızır: Ab-ı Hayat’tan içip ölümsüz olduğuna inanılan, insanların dara düştüğünde yardım istediği efsanevi varlık. Hızır’a evliyalık vasfı da yüklenmiştir.

Hortlak: Geceleri mezarından çıkıp, insanlara zarar verdiği düşünülen hayali varlık.

Huda: Ulu Yaratan’a verilen isimlerden biri. Kuday, Huday veya Guday olarak da kullanılır. “Allah, Tanrı” anlamına gelmektedir.

Humay: Umay Ana’nın farklı söylenişlerinden biri.

Huu İney: Hakas efsanelerinde adı geçen, kurt kılığına girdiği söylenen, merhametsiz ve hilekar kadın karakter.

Hüma Kuşu: Cennet Kuşu, Devlet Kuşu. Eski Yunan’da sürekli tazelenme ve yenilenme anlamına gelen “Feniks” adı ile anılır. Umay Kuşu olarak da bilinir.
Türk Soyunun Gizli Gücüne İNAN ve GÜVEN!

Çevrimiçi Üçoklu Börü Kam

  • Otağ Yöneticisi
  • Türkçü-Turancı
  • *****
  • İleti: 2234
Ynt: TÜRK MİTOLOJİ SÖZLÜĞÜ
« Yanıtla #9 : 09 Aralık 2014 »
-I-

Idık-Iduk: Saygı gösterilen, hürmet edilen, kutsal bilinen ve kurbanlık anlamlarına gelen, mitolojik sözcük. Divan-ı Lügat-it Türk’de, kutlu ve mübarek yüzlü her nesne olarak tanımlanmıştır.

Imay İce: Hakas dilinde, Umay Ana’ya verilen bir ad. Mavi ve beyaz kuş kılığına girebildiğine ve küçük çocukların canlarını koruduğuna inanırlardı.

Isıah: Baharda doğanın tazelenmesini kutlamak için yapılan bayram. Kurbanlar kesilir, kımız içilir ve ortada yakılan odunların üzerinden atlanırdı.

Işık: Türk destan geleneğinde, önemli bir yere sahip mitolojik bir öğe. Efsanevi kahramanların, ilahi bir ışıktan doğduğu düşünülürdü.
Türk Soyunun Gizli Gücüne İNAN ve GÜVEN!