Nogay Türkleri
0
Nüfus : 1.030.000
Bulundukları başlıca şehirler : Rusya Federasyonuna bağlı Astarhan, Terek, Kızılyar, Açıkulak, Perekop, Çelyabinsk; Bulgaristan'ın Şumnu, Dobruca ve Türkiye'nin Ankara -Polatlı, Şereflikoçhisar, Konya-Kulu, İstanbul, Osmaniye, Adana, Çorum, Eskişehir, Bursa, Kütahya, Gaziantep, Isparta-Senirkent şehirlerinde yaşamaktadırlar.Siyasi ve idari konumları : Bulundukları ülkenin idari yapısına uymaktadırlar.
Bulundukları başlıca şehirler : Rusya Federasyonuna bağlı Astarhan, Terek, Kızılyar, Açıkulak, Perekop, Çelyabinsk; Bulgaristan'ın Şumnu, Dobruca ve Türkiye'nin Ankara -Polatlı, Şereflikoçhisar, Konya-Kulu, İstanbul, Osmaniye, Adana, Çorum, Eskişehir, Bursa, Kütahya, Gaziantep, Isparta-Senirkent şehirlerinde yaşamaktadırlar.Siyasi ve idari konumları : Bulundukları ülkenin idari yapısına uymaktadırlar.
Tarihçe
Türk tarihinde Nogay sözüne ilk olarak Altınordu devletinde rastlanır. Nogay Han , üstün kabiliyeti , büyük teşkilatçılığı sayesinde Altınordu devletinin en yüksek mevkilerine çıkmış; Nogay Han'a tabi Türk toplulukları da onun adını almışlardır.Nogaylar, 13. yüzyıla kadar, Deşt-i Kıpçak'ta ( Kıpçak çölünde ) göçebe hayatı yaşadılar. Birleşik bir hayat süren Nogaylar çeşitli sebeplerden dolayı daha sonra dağıldılar. Bir kısmı mekan değiştirirken, kalabalık bir kısmı diğer Türk boyları arasında eridiler.
Türk tarihinde Nogay sözüne ilk olarak Altınordu devletinde rastlanır. Nogay Han , üstün kabiliyeti , büyük teşkilatçılığı sayesinde Altınordu devletinin en yüksek mevkilerine çıkmış; Nogay Han'a tabi Türk toplulukları da onun adını almışlardır.Nogaylar, 13. yüzyıla kadar, Deşt-i Kıpçak'ta ( Kıpçak çölünde ) göçebe hayatı yaşadılar. Birleşik bir hayat süren Nogaylar çeşitli sebeplerden dolayı daha sonra dağıldılar. Bir kısmı mekan değiştirirken, kalabalık bir kısmı diğer Türk boyları arasında eridiler.
Bugünkü
Durum
Erimeden günümüze kadar kalan Nogaylar; Hazar bozkırında, Kuzey Kafkasya'da, Kırım'da, İdil-Ural havzasında, Batı Türkistan'da ve Litvanya'da, Dobruca'da, Deliorman bölgesinde ve Türkiye'de yaşamaktadırlar.
Erimeden günümüze kadar kalan Nogaylar; Hazar bozkırında, Kuzey Kafkasya'da, Kırım'da, İdil-Ural havzasında, Batı Türkistan'da ve Litvanya'da, Dobruca'da, Deliorman bölgesinde ve Türkiye'de yaşamaktadırlar.
1)
Hazar Bozkırı Nogayları : Aşağı İtil'in geniş deltasında Astarhan
çevresindeki köy ve kasabalarda, Kalmukya'nın güney kesimine düşen Kuma
Çayının kuzey yöresinde bulunurlar. Kendi ağızlarını unuttukları için
Kazanlı diye de adlandırılırlar. Buradaki başlıca toplulukları "Karaağaçlar
( Karagaş)" ve Kundurlardır.
2)
Kuzey Kafkasya Nogayları : Kafkasya'da beş bölgede yer alırlar. Dağıstan'ın
Kuma ile Terek akarsuları arasında kendi adlarıyla anılan bozkırda,
özellikle Kızılyar yöresinde, Hasavyurt ve Açıkulak kazalarında kalabalık
bir topluluk halinde bulunurlar.
3)
Kırım Nogayları : Nogaylar Kırım yarımadasının kuzeyindeki ovalık alan ile
dağlık kesimin kuzey eteklerinde, Perekop kasabası çevresinde , kuzeydoğuda
Azak denizine dökülen çaylar (Tolmak, Bedri vb.) boyunda yaşamaktadırlar.
4)
İdil-Ural Havzası Nogayları : Burada Tatarlar arasındaki "Nogaylar
(Nagaybaklar)", küçük bir etnik topluluktur. Günümüzde Başkurdistan'da ve
Başkurdistan'ın kuzeydoğu komşusu Çelyabinsk Vilâyetinin Yukarı Ural
çevresinde yaşamaktadırlar. Nogaybaklar, Kuzey (Kıpçak) Türkçesinin Başkurt
unsurlarının da karıştığı Tatar ağzıyla konuşurlar. Hristiyanlığın Ortodoks
mezhebindendirler. Başkurdistan'daki Nogaylar, Kuzey Türkçesi'nin Başkurt
ağzıyla konuşurlar.
5) Batı
Türkistan (Kazakistan) Nogayları : Bu büyük bölgenin Kazaklar arasındaki
Nogaylar'ı, onların boy düzeninde , Orta ve Kiçi ( Küçük ) cüzlerde
bulunurlar. Orta cüzdekiler, şecereye göre , Kongırat kolunun Camanbay'ından
gelirler. Buradaki Nogay'dan da Satıbaldı, Tokas, Şahan uruklarının ataları
çıkmıştır. Kazakistan'daki Nogay obaları, şimdi Kızılorda tümeninin
Canga-Korgan yöresinde yaşamaktadırlar. Hepsi Kuzey Türkçesinin Kazak
ağzıyla konuşurlar.
6)
Kırgızistan Nogayları : Kırgızlar arasındaki boy düzeninde Ön-Kol'a bağlı
Çirik boyunun "Nogay" adlı bir oymağı vardır. Onlar, Kuzey Türkçesi'nin
Kırgız ağzıyla konuşurlar.
7)
Litvanya Nogayları : Polonya'nın kuzeyinde ve Baltık denizinin doğu yanında
yer alan bölgede yaşarlar. Burada yaşayan Nogaylar'a "Litvanya Tatarlar"ı da
denir. Buradaki Nogaylar sadece dinlerini (İslâm) muhafaza edebilmişlerdir.
8) Romanya Nogayları : Yüzyıllarca önce, Karadeniz'in batı kıyılarına göçmüş bulunan Nogaylar,çağımızda Tuna ırmağı deltasının sağ yöresindeki Dobruca bölgesinde (Köstence ili) dağınık olarak yaşarlar.
9) Bulgaristan
Nogayları :Tuna'nın güneyindeki Deliorman bölgesinde, Şumnu
(Kolarovgrad) çevresindeki köylerde yaşarlar.
10) Türkiye
Nogayları : Son yıllarda Türkiye'ye gelmiş Nogaylar'ın çoğu Orta
Anadolu'ya yerleştirildiler. Bugün Nogaylar, Ankara'nın Polatlı
ve Şereflikoçhisar ilçelerinin bazı köylerinde, Konya'nın Kula
ilçesinin bazı köylerinde, İstanbul, Osmaniye, Adana, Çorum,
Eskişehir, Bursa, Kütahya, Gaziantep ve Isparta'nın Senirkent
ilçesinde yaşamaktadırlar.
Nogayların Nüfus
Durumu
|
112-4423