Gönderen Konu: TÜRK MİTOLOJİ SÖZLÜĞÜ  (Okunma sayısı 16803 defa)

0 Üye ve 2 Ziyaretçi konuyu incelemekte.

Çevrimiçi Üçoklu Börü Kam

  • Otağ Yöneticisi
  • Türkçü-Turancı
  • *****
  • İleti: 2234
Ynt: TÜRK MİTOLOJİ SÖZLÜĞÜ
« Yanıtla #10 : 09 Aralık 2014 »
-İ-

İblis Kaan: Savaşta cesaret vermesi için çağırılan ruh. Savaş ruhu.

İççi: Nesnelerin içinde olan, olağanüstü doğasını aktaran gizli güç. Koruyucu, iyiliksever ruhlara verilen isim.

İdi-İzi: Belli başlı doğal objelerin koruyucusu, koruyucu ruhu anlamındandır. Eski Türk dillerinde, Gökyüzü Tanrısı’nın vasıflarından biridir.

İlk Ata: İnsanların, boyların ve soyların ilk ecdadı. Dünyanın yaratılış sürecine tanıklık edip, katkıda bulundukları düşünülür.

İmre-İmere: İlkbaharda ortaya çıkıp, ışıklar saçarak gökyüzüne yükseldiğine inanılan bir yer ruhudur. Ekinler İmre-İmere’den sonra ekilir, hayvanlar İmere geçtikten sonra otlağa çıkarılırdı. Günümüzdeki “Cemre” ile ilintili olduğu düşünülmektedir.

İnisiasiya: Bireyin toplumsal konumundaki değişikliği temsil eden merasim. Merasimin başlıca özelliği, atalar dünyası ve gaip ile ilgili gizli bilgilerin verilmesidir. Bu bilgiler gizli “kuş dili” ile aktarılırdı.

İskender Zülkarneyn: Ölümsüzlük ve Ab-ı Hayat’ı arayış ile ilgili efsanelerde adı geçen, mitolojik bir karakter. Makedonyalı İskender ile arasında bir bağ yoktur.

İye Kııl-İne Kııl: Şamanların, öte dünyada yaşayan ruhlarına verilen isimdir. Baş koruyucu ruhun taşıdığı addır.

İyehsıt: Hamile kadınlara, doğum zamanında yardım eden varlık. Doğum ilahesi.

İye-Yiye: Göze görünmeyen koruyucu ruhlar. Her şeyin bir iye’si, koruyucusu, ruhu olduğuna inanılır.

İyiler: Kutsallar, evliyalar, erenler.

Kaynak: TÜRK MİTOLOJİ SÖZLÜĞÜ
Türk Soyunun Gizli Gücüne İNAN ve GÜVEN!

Çevrimiçi Üçoklu Börü Kam

  • Otağ Yöneticisi
  • Türkçü-Turancı
  • *****
  • İleti: 2234
Ynt: TÜRK MİTOLOJİ SÖZLÜĞÜ
« Yanıtla #11 : 09 Aralık 2014 »
-J-

Jelmoguz: Çoğu zaman boynuzlu olarak betimlenen, kötü huylu bir varlık. Gücünü, boynuzlarının sayısından aldığı söylenir. Ateş koruyucusudur.

Jeztırnak: Dağlık yerlerde ya da ormanda yaşadığına inanılan, sihirli bir varlık. Kadın olarak tasvir edilir. Albastı ile ilişkilendirilir.

Jir İyase: Ekinleri ve tarlaları koruyan ruh. Onun koruyuculuğunu ve iyiliğini kazanmak için, her yıl ekinden önce kurban kesilirdi.
Türk Soyunun Gizli Gücüne İNAN ve GÜVEN!

Çevrimiçi Üçoklu Börü Kam

  • Otağ Yöneticisi
  • Türkçü-Turancı
  • *****
  • İleti: 2234
Ynt: TÜRK MİTOLOJİ SÖZLÜĞÜ
« Yanıtla #12 : 09 Aralık 2014 »
-K-

Kaf Dağı: Masal kuşu Anka’nın yaşadığı mitolojik dağ. Bütün dağların anasıdır. Yeryüzündeki her dağın yeraltından Kaf’a bağlı olduğuna inanılırdı.

Kaftar: Büyücü, efsuncu kadın. Bu kadınları gören herkesin kendinden geçip, bayıldığı söylenir.

Kaldaz İne: Ulu Ana motifinin, yayılmış adlarından biri.

Kam: Kahin, büyücü, alim, hekim, şaman ve bilgiç gibi bir çok anlama gelen sözcük. Baksı, sagun.

Kamber Ata: Müzisyenlere ve şarkıcılara verilen ad. Ata sözcüğü, kutsallık vasfı taşıdıklarının kanıtıdır.

Kamgan: Hem dini, hem de dünyevi egemenliği işaret eden, hakanlara verilen bir ad. Hakanlar, aynı anda devlet lideri ve ulu din adamı sayılırlardı.

Kan: Hayat gücünün taşıyıcısı, sihirli bir içeriğe sahip, ilahi sembol.

Kara-Kura: Yeni doğum yapmış kadınları korkutan, karanlık dünyanın şeytani varlıklarından biri. Korkuttuğu kişilerin ciğerlerini çıkarıp aldığına inanılmaktadır.

Kara Çuha: Göze görünmeyen, insanların peşinde dolaşıp onlara yardım ettiği düşünülen bir varlık. Şans ve talih kavramları ile ilişkilidir.

Kara Kırnak: Suda olan insanlara zarar veren, kadın görünümlü, şeytani bir varlık. Su sahibi.

Kara Kuş: Şamanlara yardım eden, yardımcı ruhların liderine verilen ad.

Kara Umay: Çocuk ölümlerinden sorumlu tutulan, Umay motifinden ayrılıp, karanlık bir yapı kazanmış varlık.

Karamat: Uğursuz, kinli, acıklı kötü ruh.

Karataban: Geceleri doğan kişiler için kullanılan bir tabir. Uğursuz oldukları söylenirdi.

Kargış: Söz üzerindeki büyü gücünden yararlanarak, istenilen şeye ulaşmak anlamında kullanılan sözcük. Beddua.

Kayberen: Dağlarda yaşayıp, hayvanları koruyan iyiliksever ruhlar. Kayıp eren.

Kayış Baldır: Çocukları korkutmak için uydurulmuş, mitolojik bir varlık. Ayakları kayıştan olan gulyabani.

Kayrakan: Kışları yeryüzünde, yazları gökyüzünde yaşayan, Tanrı’nın müjdecisi. Sonsuzluğa çare bulan ilk şaman olarak da adı geçer.

Keçel: Çokbilmiş, ukala, alaycı, asıl kahramanın yardımcısı olan mitolojik bir karakter. Kel adıyla da anılır.

Keleeni: Komik görünüşlü ve kekeme olarak betimlenen, şamanlara yardımcı olan ruhlardan biri.

Ker Yutpa: Yeryüzünde yaşayıp, insanları yutan büyük bir yılan.

Kıday Bahsı: Hiçbir doğaüstü varlığın emri altına girmeyen, koruyucu bir ruh. Demircilerin koruyucusu, ilk öğreten, üstat.

Kırat: Köroğlu destanındaki, mitolojik at. Bazı kaynaklarda kanatlı olarak betimlenir.

Kırk Erenler: Edebi yaşama sahip olduklarına inanılan varlıklar. Kırklar.

Kimsene: Evlere iyilik ve bereket getirdiğine inanılan varlık.

Kir: Tek ayaklı, tek gözlü ve kel olarak betimlenen, yeraltında yaşayan, kötü ruhlara verilen isim.

Koça Kan: Bolluk ve verimlilik için düzenlenen bir tür merasim. Ayrıca bolluğu ve bereketi temsil eden varlığa da aynı isim verilmiştir.

Kodu Kodu: Nevruz bayramını karşılamak için ya da çok yağmurlu günlerde güneşi çağırmak için oynan oyun.

Kor: Yeraltı alemini, yeri, kaosu ve ölümü sembolize eden sözcük.

Koroosun Ata: Çiçek ruhu. Çiçek hastalığı ile ilgilidir.

Kosa: Kodu Kodu oyununun bir diğer adı.

Körmös: Yeraltındaki ruhlar için kullanılan bir sözdür. Görmez anlamına gelir.

Köroğlu: Türk halk kültürü için efsanevi bir kahraman. Goroğlu olarak da bilinir.

Kurumsak: Kurban, kurbanlık anlamına gelen sözcük.

Kut: Bereket, bolluk, hayat gücü, ruh, can, mutluluk.

Kuuçu: Kötü ruhları görüp, onları kovan kişi. Kovucu.

Küöh Bolloh Toyon: Suyun temizliğini sağlayıp, balıkların çoğalmasına yardım eden Su Ruhu.
Türk Soyunun Gizli Gücüne İNAN ve GÜVEN!

Çevrimiçi Üçoklu Börü Kam

  • Otağ Yöneticisi
  • Türkçü-Turancı
  • *****
  • İleti: 2234
Ynt: TÜRK MİTOLOJİ SÖZLÜĞÜ
« Yanıtla #13 : 09 Aralık 2014 »
-L-

Lokman: Türk halk kültüründe adı sıkça geçen efsanevi hekim. Çok bilen.
Türk Soyunun Gizli Gücüne İNAN ve GÜVEN!

Çevrimiçi Üçoklu Börü Kam

  • Otağ Yöneticisi
  • Türkçü-Turancı
  • *****
  • İleti: 2234
Ynt: TÜRK MİTOLOJİ SÖZLÜĞÜ
« Yanıtla #14 : 09 Aralık 2014 »
-M-

Markut: Yaramaz çocukları korkutmak için uydurulan hayali bir kuş.

May Ene: Umay Ana için kullanılan isimlerden biri.

Mehrikan: Sonbaharın ilk günlerinde kutlanan bayram. Mahsul bayramı ya da Hazan bayramı olarak da bilinir.

Mıstan: İhtiyar bir kadın olarak betimlenen, insanların kanını topuklarından emen, şeytani bir varlık.

Mite: Ormanlarda ve dağlarda yaşadığına inanılan, kaçırdığı genç kızların kanını emen, kötü huylu bir varlık. Mıstan’dan farklı olarak kanı dizkapaklarından emer.
Türk Soyunun Gizli Gücüne İNAN ve GÜVEN!

Çevrimiçi Üçoklu Börü Kam

  • Otağ Yöneticisi
  • Türkçü-Turancı
  • *****
  • İleti: 2234
Ynt: TÜRK MİTOLOJİ SÖZLÜĞÜ
« Yanıtla #15 : 09 Aralık 2014 »
-N-

Nasrettin Hoca: Türk mitolojik zemininde yaratılmış bir karakterdir. Fıkralarında en eski inanç ve inanışların izlerine rastlanmaktadır.

Nazarlık: Üste giyilen giysiye takıldığında, göze gelme ve büyüden koruduğuna inanılan nesne. Nazarlık taşımak, çok eskilere dayanan bir gelenektir.

Nekir-Münkir: Mezarda ölüleri sorgulayan meleklerin adı. İnkir ve Minkir olarak da bilinirler.

Nevruz: Yeni Gün Bayramı, Bahar Bayramı ya da Yaz Bayramı diye de adlandırılır. Türk kültüründe doğadaki değişiklikler ile hayatın tazelenmesine dair duyulan coşku Nevruz gibi bir çok merasim ile kutlanırdı. Nevruz Bayramı dört hafta sürerdi.
Türk Soyunun Gizli Gücüne İNAN ve GÜVEN!

Çevrimiçi Üçoklu Börü Kam

  • Otağ Yöneticisi
  • Türkçü-Turancı
  • *****
  • İleti: 2234
Ynt: TÜRK MİTOLOJİ SÖZLÜĞÜ
« Yanıtla #16 : 09 Aralık 2014 »
-O-

Obur: Geceleri mezarından çıkıp, insanları rahatsız eden ve önüne çıkan her şeyi yediğine inanılan, kötü ruhlu bir varlık. Hortlak inancı ile benzer özellikler gösterir.

Oğuz: Türk kültüründe, ilk ata, devletin kurucusu, savaş kahramanı olarak görülen mitolojik karakter. Bazı görüşlerde Oğuz Han ilk insan olarak değerlendirilir. Oğuz Kağan destanında, doğumu mucizevi öğeler ile anlatılır. Türk mitlerinde, efsane kahramanlarının gökten inen bir ışık ile doğumu çokça kullanılmıştır.

Okay-Okkay: Su altında yaşayan, öte dünya ile bağlantılı bir büyücü. İnsan kanından meydana gelen denizler ile çevrili bir evi olduğu düşünülür.

Okçu: Bilgiç, büyücü, efsuncu.

Ok-Yay: Ulu Ana yani Umay’ın mitolojik mecazlarından biri. Ok, özellikle şaman ritüellerinde çok önemli bir yere sahiptir. Şamanların kamlık törenlerini davulla değil, ok ile gerçekleştirdiklerine dair bilgiler mevcuttur.

Omacı: Küçük çocukları korkutmak amacıyla uydurulmuş hayali bir varlık. Anlam açısından olmasa da fonetik olarak Umay İce ile bağlantısı vardır. Farklı bölgelerde Umacı, Hommu Homucuk ve Hummu Hommucuk şeklinde de adlandırılmıştır.

Oran Telekey: Nerede yaşadığı tam olarak bilinmeyen mitolojik bir varlık. Uryanhaylar’a göre, yeryüzü, dağ, orman ve akarsuların hepsi Oran Telekey’dir.

Otacı: İlaç yapan, hekim, tedavi eden gibi anlamlara gelen sözcük. Oducu ve Otucu gibi söylenişleri de mevcuttur.

Ovsal-Oysal: Kötülük verici, kötü, acımasız anlamına gelir. Çuvaşlar’da “usal” adı ile bilinir ve kadınlarla birlikte olan, kötü tabiatlı, gulyabani, acımasız su ruhu olarak tanımlanır.

Oy İyese: Ev iyesi. Evi koruyan melek.

Ozan: Diğer alemden haber verebilen, geçmişi ve geleceği görebilen, şiirsel mitolojik kahraman. Güzel konuşma becerisine sahiptirler. Korkut Ata’nın da ozanlık vasfından bahsedilmektedir.
Türk Soyunun Gizli Gücüne İNAN ve GÜVEN!

Çevrimiçi Üçoklu Börü Kam

  • Otağ Yöneticisi
  • Türkçü-Turancı
  • *****
  • İleti: 2234
Ynt: TÜRK MİTOLOJİ SÖZLÜĞÜ
« Yanıtla #17 : 09 Aralık 2014 »
-Ö-

Öbür Dünya: Yaşadığımız dünyaya karşı gelen, yer olarak bu dünyadan çok uzaklarda olduğu düşünülen, evrenin bir parçası. Öbür dünya varlıkları ile bu dünya varlıkları şekil olarak birbirlerinden farklı tasvir edilmektedir. Şaman inanışına göre öte dünyada olan her şey asimetrik görünüşlüdür. Öbür dünyada, bu dünyanın tam tersi olarak düşünülür. Buna göre burada aydınlık ise orada karanlık yaşanmaktadır.

Ölüm: Ruhun, bulunduğu bedeni dönmemek üzere terketmesi şeklinde açıklansa da Dede Korkut kitabında uyku için “küçük ölüm” denmektedir. Bu bağlamda ruhun insan bedenini uyku halindeyken ya da hastayken de terkettiği düşünülürdü. Eski Türkler ölümün bir son olmadığına, ölümden sonra yaşama ve ahirete inanırlardı.

Ölümden Kaçma: Ölümle mücadele etme, ölümsüzlüğü arama motifi.  Ab-ı hayatı bulma çabalarını konu alan bir çok hikayeye kaynaklık etmiş anlayış biçimi.

Ötüken: Eski Türkler için kutsal bir yer, devletleri gibi taptıkları yer. Ötüken bir ülke olarak düşünülür.
Türk Soyunun Gizli Gücüne İNAN ve GÜVEN!

Çevrimiçi Üçoklu Börü Kam

  • Otağ Yöneticisi
  • Türkçü-Turancı
  • *****
  • İleti: 2234
Ynt: TÜRK MİTOLOJİ SÖZLÜĞÜ
« Yanıtla #18 : 09 Aralık 2014 »
-P-

Papay: İskit mitolojisindeki yedi ilahi yaratıktan biri. Yükseklik anlamı veren bir sözcük olarak kullanılması bakımından gök ruhları ile ilgilidir.

Parmak Çocuk: Bereket ve bolluk anlamları yüklenmiş, mitolojik bir karakter. İrkeyel, İlkeyer, İrkenek, Erkejeel ve Erkejey gibi isimlerle de bilinir. Hakkında pek bir bilgi yoktur.

Payne: Kumandinlere göre her boyu koruyan bir ruh vardır. Bu ruhlara Payne adı verilir. Payne Bayramı adı altında, ruha at kurban ederlerdi. Bir boy ne kadar kalabalıksa, Payne’sinin de o kadar güçlü olduğu düşünülürdü. Hatta boy içerisindeki şamanların gücünü kıyaslamak için de Payne ruhu kullanılırdı. Bir boyda ne kadar az hastalık ve ölüm varsa, o boyun şamanı ve Payne’sinin çok kuvvetli olduğu söylenirdi.

Peg: Cin ve şeytanların toplandığına inanılan harabelere verilen isim.

Peri: Kelime anlamı olarak görünmeyen, gizli güç demektir. Türk mitolojisinde perilerin Kaf Dağı’nda yaşadığına dair bir inanç vardır. Periler, göklerde dolaşabilir, istedikleri hayvanın kılığına girebilirdi. Onları görünmez yapan sihirli kıyafetleri vardır. Cinlerden farklı olarak kendilerine ait isimleri olurdu.

Pir: Göze görünmeyen, keramet sahibi varlıklara verilen isimlerden biri. Evliya ve koruyucu ruh özellikleri taşırlar. Korkut Ata’nın da bir pir olarak adlandırıldığı kaynaklar vardır.

Porhan: Şamanın taşıdığı adlardan biri. Gerçek güçlü porhanların, atalar arasından çıktığına inanılırdı. Porhanlık öğrenilen bir şey olarak görülmezdi.

Pura-Pura Kan: Şamanların gökyüzüne çıkmak için kullandıkları, kurt başlı atların adı. Bu atlar şamanları kötü ruhlardan korurdu.
Türk Soyunun Gizli Gücüne İNAN ve GÜVEN!

Çevrimiçi Üçoklu Börü Kam

  • Otağ Yöneticisi
  • Türkçü-Turancı
  • *****
  • İleti: 2234
Ynt: TÜRK MİTOLOJİ SÖZLÜĞÜ
« Yanıtla #19 : 09 Aralık 2014 »
-R-

Ritüel: Başlıca konusu dünyanın yaratılışı, kuralları ve yaratılış süreci olan geleneksel ve kültürel olay. Bazı araştırmacılara göre ritüel geleneği dilden bile eskidir.

Ruh: Doğaüstü varlıkların çeşitli kategorilerini anlamlandırmak için kullanılan bir terimdir. Cisimsiz ve maddi olmayan inanç bu anlayışın temelini oluşturur.
Türk Soyunun Gizli Gücüne İNAN ve GÜVEN!