1.2.3 Irkçılık-Turancılık Davası

   Yukarıda da değinildiği üzere, 1940‟lı yılların başı, Türkçü kesimde önemli gelişmelere sahne olmuş, çıkarılan dergiler ve kitaplar bu cenahta ciddi bir canlanmayı beraberinde getirmiştir. Muhalif kesim de Türkçü grupların bu faaliyetleri karşısında bigâne kalmamıştır. Mesela, Faris Erkman adında bir yazar, “En Büyük Tehlike” adıyla, Türkçülüğü ve Türkçüleri eleştirdiği bir broşür yayımlamış ve bu broşürde Türkçülerin Türkiye‟nin Nazi Almanya‟sı ile birlikte savaşa girerek Türk kökenli halkları, Sovyetler Birliği boyunduruğundan kurtarmasını ve “Büyük Türkiye” çatısı altında birleştirmesini savunduklarını iddia etmiştir. Eserde Türkçü görüş memleket için “en büyük tehlike” olarak dile getirilmiştir.87

   Faris Erkman‟ın bu iddiaları, bir taraftan Meclis‟te konuyla ilgili tartışmaların başlamasına, öte taraftan da Nihal Atsız, Reha Oğuz Türkkan ve Orhan Seyfi Orhon gibi Türkçülerin mukabil taarruza geçmelerine yol açar. Böylece Türkçüler ile muhalif grup arasında zaten önceden beri var olan mücadele iyi kızışır; dönemin gazete ve dergilerinde oldukça şiddetli polemik yazıları yayınlamaya başlar.88

   Ciddi bir kutuplaşmanın su yüzüne çıktığı bu günlerde, İsmail Hakkı Baltacıoğlu‟nun Eminönü Halkevinde vermiş olduğu bir konferansta bir grup sol düşünceli öğrenci tarafından protesto edilmesi üzerine Atsız, dönemin Başbakanı olan Şükrü Saraçoğlu‟na, kendi dergisi olan Orhun‟da 1 Mart 1944 tarihinde açık bir mektup yayınlar. Mektupta özetle şu ifadeler yer almaktadır:

“Sayın Başvekil, hem Türkçü hem de Başvekil olduğunuz için size bu açık mektubu yazıyorum… Millet Meclisinde 5 Ağustos 1942 günü verdiğiniz nutukta, „Biz Türküz, Türkçüyüz ve daima Türkçü kalacağız. Bizim için Türkçülük bir kan meselesi olduğu kadar ve laakal o kadar bir vicdan ve kültür meselesidir‟ demiştiniz. Türk tarihiyle uğraşmış bir münevver olarak söyleyebilirim ki ne ırkımızın, ne de devletimizin tarihinde, Türk milliyetçiliği resmi bir ağızdan bu kadar kesin sözlerle hiçbir zaman açığa vurulmamıştı… Sayın Başvekil, esefle söylemeye mecburum ki Türkçülük nazariyat safhasında kalmaya devam ederken, bu milletin ve bu ülkenin düşmanı olan solcu fikirler bazen sinsi, bazen açık yürümekte… devam ediyor… Solculuk, gördüğü müsamaha ve kayıtsızlıktan faydalanarak sinsi sinsi ilerliyor… Bunlar demokrasinin icabı ise o zaman memlekette, bilhassa ilmi alanda da geniş bir fikir hürriyeti olması gerekir…89

   Altında verilen son sözlerden de açık şekilde anlaşılacağı üzere, Atsız dergisinin bu mektuptan dolayı kapatılmaması gerektiğini belirtmiştir ve dergi kapatılmamıştır. Bunun üzerine 1 Nisan 1944 Orhun dergisinin 16.sayısında Atsız, Başbakan Şükrü Saraçoğlu‟na ikinci bir açık mektup yayınlar. Bu mektup ilkine nazaran çok daha sert ve çok daha hedef gösterici olmuştur:

“Sayın Başvekil, Orhun‟un Mart sayısında size hitaben yazdığım açık mektup Türkçü çevrelerce çok iyi karşılandı. Yurdun türlü bölgelerinden aldığım mektuplarla telgraflar büyük bir efkâr-ı umumiyeye tercüman olduğumu bana anlattı… Sayın Başvekil, bizim anayasamıza göre komünizm yasaktır ve devletimiz milliyetçi niteliktedir. Türk ırkının hususi yapısında aykırı olan komünizmi Türkiye‟ye sokmak isteyenler millet bakımından soysuz ve namert oldukları gibi kanun nazarında da haindirler… Bugün Maarif Vekâletine bağlı Dil Kurumu azasından ve Ankara‟daki Devlet Konservatuarı öğretmenlerinden bir Sabahattin Ali vardır. Hemen hemen bütün kendisini tanıyanların komünistliğini bildiği Sabahattin Ali… Bugün Ankara‟da Dil Fakültesi‟nde folklor doçenti olan bir Pertev Naili Boratav vardır90… Nasıl bir komünist olduğunu ben bilirim… Bugün İstanbul Üniversitesi‟nin pedagoji enstitüsü başında bir Profesör Sadrettin Celal vardır. Türkiye‟de bu kürsüye layık birçok kimseler varken onun buraya getirilmesinin sebebi Maarif Vekiline yakın olmasıdır… Bugün Ankara‟daki Dil Kurumu‟nun azasından ve geçen devrenin mebuslarında bir Ahmet Cevat vardır. İstanbul Rumları şivesiyle konuşan bu dilci de 1920 yıllarında Moskova‟ya kaçmış ve orada Türk Komünist Fırkası Merkezi Komitesinin Harici Bürosu azası olmuştur… Maarif Vekâleti şimdiye kadar İnönü Ansikopledisiyle ve birçok kitapların ithafıyla devlet başkanına karşı olan bağlılığını göstermeye çalıştı. Bu bağlılığın samimiyetinin ispat zamanı gelmiştir… Bağlılığın ispati için bunların vazifelerine derhal son verilmesi zaruridir. Hatta şimdiye kadar her nasılsa bir gaflet eseri olarak bunların vazifede tutmaktan doğan utancı silebilmek için bizzat Maarif Vekili‟nin de o makamdan çekilmesi çok vatanperverane bir jest olurdu.”91

   Alıntıda da görüldüğü üzere, Atsız eski arkadaşı olan Sabahattin Ali ve Pertev Naili Boratav‟ın yanında Sadrettin Celal ile Ahmed Cevat Emre‟nin isimlerin doğrudan hedef göstermiş ve de dönemin Maarif Vekili olan Hasan Ali Yücel‟i92 istifaya çağırmıştır. Bütün bu gelişmeler karşısında hükümetin tepkisi, Maarif Vekâleti‟nce 7 Nisan 1944 tarihinde Atsız‟ın Özel Boğaziçi Lisesi‟ndeki görevine son verilmesi ve Bakanlar Kurulu kararı ile Orhun dergisinin kapatılmasıyla sonuçlanmıştır. Ayrıca Sabahattin Ali, kendisine “vatan hainliği” iftirası atıldığını iddia ederek Atsız hakkında hakaret davası açmıştır.93

   Atsız aleyhine dava açılınca trenle Ankara‟ya gitmiş ve Türkçü gençler tarafından daha istasyonda karşılanarak, bir otelde misafir edilmiştir. Hakaret davasının 26 Nisan 1944 günü yapılan ilk oturumu gayet olaylı geçmiştir. Bunun üzerine 3 Mayıs 1944 tarihinde yapılan ikinci oturuma üniversite öğrencisi alınmamış, bu yüzden de devrin Halk Partisi iktidarını sıkıntıya sokan büyük öğrenci gösterileri olmuş ve yüzlerce kişi tevkif edilmiştir.94

   Sabahattin Ali ile Atsız arasındaki dava, 9 Mayıs‟ta yapılan son duruşma ile karara bağlanmış ve iftiradan suçlu bulunan Atsız dört aylık cezaya çarptırılmış fakat ceza ertelenmiştir. Buna rağmen Orhun‟da yayınlanan iddiaların yankıları ve mahkeme duruşmaları boyunca süren toplu hareketler, bilhassa 3 Mayıs olayları, resmi çevreler tarafından kamu düzenini bozucu hareketler olarak telakki edilmiş ve 3 Mayıs olaylarında kışkırtıcı rol oynadığı düşünülen yayınlar daha büyük tehdit sayılmıştır. 9 Mayıs‟ta Ankara‟da, İstanbul‟a dönmek üzere iken Atsız tekrar tutuklanmış ve bunu, başka isimlerinde gözaltına alınması takip etmiştir. Adı geçen 47 kişiden 23 tanesinin tutuklanması, 18 Mayıs 1944 tarihiyle birlikte resmi bir gerekçe ile hükümet bildirisiyle açıklanmıştır. 95 Bu 23 kişinin içinde, Atsız‟dan başka, Zeki Velidi Togan, Alparslan Türkeş, Orhan Şaik Gökyay, Reha Oğuz Türkkan, Hasan Ferit Cansever gibi isimler vardır.96

   Bu hükümet tebliğinin hemen ardından dönemin cumhurbaşkanı olan İsmet İnönü, 19 Mayıs etkinliklerinde yaptığı konuşmasında, adı geçen isimleri ağır bir şekilde itham eden bir konuşma yapmıştır. Konuşmanın içerisinde, Turancıların Türk milletini bütün komşularıyla “onulmaz” bir surette düşman yapmak için “birebir tılsımı” bulmakla suçlayan İsmet İnönü, “Türk milletinin mukadderatını” kaptırmamak için bütün tedbirleri kullanacaklarını belirtmiştir.97

   “Irkçılık-Turancılık davası” adı verilen ve 65 oturum devam eden mahkeme,29 Mart 1945 tarihinde sonuçlanmış ve Atsız,6,5 seneye mahkûm olmuştur. Bu kararı temyiz ettiren Atsız, bir buçuk yıl kadar tutukluluk süresinin sonucunda 23 Ekim 1945 tarihinde tahliye edilmiştir. 5 Ağustos 1946 tarihinde 2 numaralı Sıkıyönetim Mahkemesi‟nde tutuksuz olarak başlayan bu dava 31 Mart 1947 tarihinde sonuçlanmış ve yirmi dokuz oturum süren mahkeme bütün sanıkların beraatına karar vermiştir.98

   Tutuksuz yargılandığı bu dönemde, devlet hizmetinden uzakta bırakılan Atsız ekonomik olarak darboğaza düşmüş ve ailesinin geçimini sağlamak adına kitaplarından bazılarını satmak durumunda kalmıştır. Bir müddet arkadaşı Tahsin Demiray‟ın Türkiye neşriyatında çalışan ve en önemli eserlerinden biri olan “Bozkurtların Ölümü” adlı eseri bu yayınevinden çıkaran Atsız99,Sururi Ermete adlı şahısın ismini müstear olarak kullanarak “Türkiye asla boyun eğmeyecektir” diye bir kitap da yazmıştır. Ayrıca, İhsan Koloğlu‟nun çıkartmakta olduğu “Altın-Işık”, Haluk Karamağralıoğlu‟nun çıkartmakta olduğu “Kür şad”,Zeki Özgür‟ün çıkartmakta olduğu “Özleyiş” ve Mustafa Tatlısu‟nun çıkartmakta olduğu “Kızılelma” dergilerinde yazılar yazmıştır.100 1949 yılında ise “Bozkurtların Dirilişi” adlı eserini meydana getirmiştir.

   Atsız 1949 yılında Süleymaniye Kütüphanesi‟ne “uzman” olarak tayin edilmiştir. Bu tayinde, Atsız‟ın Edebiyat Fakültesinden arkadaşı olan dönemin Milli Eğitim Bakanı Tahsin Banguoğlu‟nun aracılığı etkili olmuştur. Kısa bir dönem çalıştıktan sonra ise DP‟nin iktidara gelmesiyle, Haydarpaşa Lisesi‟ne edebiyat öğretmeni olarak atanmıştır.101

   Bu noktada, Atsız ile Demokrat Parti arasındaki ilişkiye bir parantez açmak yerinde olacaktır. DP iktidara geldiği zaman; “Türkiye Cumhuriyeti 1950 Mayısında kurulmuştur. Ondan önceki 1923-1950 çağı gayri meşru ve müstebit bir diktatörlüktür. Diktatörlüğü yapan Halk Partisi ve O‟nun ileri gelenleridir”102 gibi cümleler sarf eden Atsız Menderes hakkında da 1950‟li yılların başında; “Türklük-Müslümanlık davasının her safhasına karışan, Başbakan Adnan Menderes gibi aşağı yukarı müttefikan sevilen bir devlet adamı”103 ifadelerini kullanmıştır. Kuşkusuz Atsız‟ın bu düşüncelerinde tek parti döneminde yaşadığı ağır bunalımlar rol oynamıştır. Ayrıca, Demokrat Parti iktidara gelince, kendisinin öğretmenliğe geri alınışı Demokrat Parti‟ye ve O‟nun Başbakanı Adnan Menderes‟e karşı teveccühünde etkili olmuş olabilir. Bu dostane ilişkiler çok uzun sürmeyecek ve Atsız‟ın hayat hikâyesindeki düş kırıklıkları devam edecektir.

87 Faris Erkman, En Büyük Tehlike, Ak-ün Matbaası, İstanbul,1943, s.33.
88 Özdemir, a.g.e,s.23. Bu dönemki yazılan polemik yazıları için, bkz,Atsız,En Sinsi Tehlike,2.B,İrfan Yayınları,İstanbul,1997; Reha Oğuz Türkkan,Kızıl Faaliyet,Bozkurtçu Yayınları,İstanbul,1943; Orhan Seyfi Orhon,Maskeler Aşağı:En Büyük Tehlikenin İç Yüzü,Çınaraltı Yayınları,İstanbul,1943.
89 Atsız, “Başvekil Saracoğlu Şükrü‟ye Açık Mektup”,Maltepe,20 Şubat 1944,Makaleler IV, s.9-16.
90 Kurtuluş Kayalı‟ya göre, Atsız‟ın bu mektupta Pertev Naili Boratav‟dan diğerlerine göre daha fazla bahsetmesinin üzerinde düşünülmelidir. Togan‟ın eleştirilmesi üzerine yollanan mektuba vurgu yapan Kayalı, Pertev Naili Boratav‟ın düşüncelerindeki „milliyetçi‟ renge işaret etmektedir. Bkz, Kayalı, a.g.e,s.57.
91 Atsız, “Başvekil Saracoğlu Şükrü‟ye İkinci Açık Mektup”,Maltepe,21 Mart 1944,Makaleler IV , s.17-29.
92 Atsız‟ın hatıratında Hasan Ali Yücel ile olan münasebeti ile alakalı “Hasan Ali ile Tanışıyorum” adlı bir başlık bulunmaktadır. Bkz, Atsız, Türkçülüğe Karşı Haçlı Seferleri, s.119-131.
93 Özdemir, a.g.e,s.25.
94 Sertkaya,a.g.e,s.XII. 3 Mayıs Günü, 3 Mayıs 1954‟den itibaren “Türkçülük Bayramı” olarak kutlanmaya başlanmıştır.Bkz,Deliorman,Tanıdığım Atsız,s.104. Türk milliyetçiliği tarihinin önemli isimlerinden biri olan ve 1944 davasında tutuklanacak olan Alparslan Türkeş‟in de 3Mayıs‟ı “milliyetçilik” bayramı olarak tanıttığı eseri için bkz,Alparslan Türkeş, 1944 Milliyetçilik Olayı,14.B,Kamer Yayınları,İstanbul,1992.
95 Özdoğan,a.g.e,s.104-105.
96 Bütün liste şu isimlerden oluşmaktadır; Zeki Velidi Togan,Hasan Ferit Cansever,Nihal Atsız,Hüseyin Namık Orkun,,Necdet Sancar,Dr.Fethi Tevetoğlu,Alparslan Türkeş,Reha Oğuz Türkkan,Heybetullah İdil,,İsmet Rasin Tümtürk,Cihat Savaş Fer,Muzaffer Eriş,Zeki Sofuoğlu,Hikmet Tanyu,Said Bilgiç,Cemal Oğuz Öcal,Cebbar Şenel,Hamza Sadi Özbek,Nurullah Barıman,Fehiman Altan,Fazıl Hisarcıklı,Saim Bayrak,Yusuf Kadıgil.Liste için bkz,Öner,a.g.e,s.42-44.Samet Ağaoğlu, dönemin CHP Genel Sekreteri olan Memduh Şevket Esendal‟ın, bu tutuklanmalar üzerine İnönü‟ye giderek, eğer tutuklama kararında ısrar edilecekse kendisinin de milliyetçi olduğunu, bunun için aynı muamelenin kendisine de yapılmasını istediğini iddia etmiştir. İnönü, ise Esendal‟a yanıtında, “Onların hedefi milliyetçiliği telkin değil, bizim yerimize geçmektir” yanıtını vermiştir. Akt, Yüksek Taşkın, “Anti-Komünizm ve Türk Milliyetçiliği: Endişe ve Pragmatizm”,Modern Türkiye‟de Siyasal Düşünce: Kemalizm, s.624.
97 Özdemir, a.g.e,s.29. Bu nutuk, İsmet İnönü ile Türkçülerin arasını “onulmaz” bir surette açmıştır denilebilir. İsmet İnönü‟nün siyasal yaşamı boyunca Türkçülük ile ilgili önemli nutukları bulunmaktadır. Mesela,1925 yılında yaptığı bir konuşmasında şu sözleri sarf etmiştir: „Vazifemiz bu vatan içinde bulunanları behemehal Türk yapmaktır.Türklere ve Türkçülüğe muhalefet edecek anasırı kesip atacağız…,bkz, Hasan Ünder, “Atatürk İmgesi‟nin Siyasal Yaşamdaki Rolü”, Modern Türkiye‟de Siyasi Düşünce 2: Kemalizm,ed.Tanıl Bora,Murat Gültekingil,6.B,İletişim Yayınları,İstanbul,2008,s.81 İsmet İnönü‟nün cumhurbaşkanı olması Türkçüler nazarında olumlu karşılanmıştır.Atsız, hatıratında İsmet İnönü‟nün cumhurbaşkanı olduğu gün en çok sevinenlerden birisinin kendisi olduğunu söylemektedir.Bkz,Atsız,Türkçülüğe Karşı Haçlı Seferleri,s.153.Günay Göksü Özdoğan‟da, dönemin diğer önemli Türkçüsü Reha Oğuz Türkkan‟ın dergilerinde İsmet İnönü‟ye dair saygının dile getirildiğin gündeme getirmektedir.Bkz,Özdoğan,Turan‟dan Bozkurt‟a,s.242.Dönemin Türkçüleri‟nin İsmet İnönü‟ye yönelik olumlu yaklaşımlarında,İsmet İnönü‟nün cumhurbaşkanı olmasından sonra, Rıza Nur ve Zeki Velidi Togan gibi Atatürk döneminde aktif politikanın dışında kalmış ve yurtdışına çıkmış birçok kişiyi Türkiye‟ye davet etmesi etkili olmuştur.Bkz,Özdoğan,Turan‟dan Bozkurt‟a,s.242.Ancak, bu nutuktan sonra Türkçüler, İsmet İnönü‟yü kendisine amansız bir düşman olarak görmüşlerdir.
98 Sertkaya,a.g.e,s.XIII-XIV.Bu davada Atsız‟ın yaptığı savunma için bkz,a.g.e,s.XLIX-LV.Atsız, bu tutukluluk sürecinde, sanılanın aksine meşhur “tabutluk” işkencesine tabii tutulmamıştır.Buna mukabil, tutuklular arasında “mezarlık hücresi” denilen yerde bir hafta kalmak zorunda kalmıştır.Bkz,İsmet Tümtürk,a.g.e,s.14.Davanın bir diğer tutuklusu ve Atsız‟ın ömrü boyunca arkadaşı olan Muzaffer Eriş de, Atsız‟a çeşitli işkencelerin yapıldığını fakat “tesadüfen” Atsız‟ın “tabutluğa konulmadığını söylemektedir.Eriş‟in aktardığına göre,Atsız bir sohbetinde şu sözleri sarf etmişti; “Benim her şeyimi öğrendiklerini sanıyorlar ama, işte bu noktayı öğrenememişler:Sıcağa dayanamadığımı…Bkz,Muzaffer Eriş, “Atsız‟dan Hatıralar”,Boğaziçi,s.5.Bu dava sürerken,Irkçılık-Turancılık davasında tüm duruşmalar boyunca sanıkların avukatı olan Kenan Öner‟e, Hasan Ali Yücel iftira davası açmıştır.Mahkemenin Kenan Öner‟i haklı bulan kararı ve Kenan Öner‟in beraatı, Irkçılık-Turancılık davasının bir nevi rövanşı niteliğinde görülmüştür.Bkz,Özdoğan,Turan‟dan Bozkurt‟a,S.121-122.
99 Özdemir, a.g.e,s.33.
100 Sertkaya,a.g.e,s.LXXVII.
101 a.g.e,s.XIV.
102 Atsız, “Kurucular Meclisi”,sayı:9, Orkun,1Aralık 1950,Makaleler IV, s.340.
103 Atsız, “Tarih Şuuru”,Orkun, sayı:29,20 Nisan 1951, Makaleler I,2.B,İrfan Yayınevi, İstanbul,1997,s.107. Atsız başka bir yazısında daha da ileri giderek; “Türkiye cumhuriyeti 1950 Mayısında kurulmuştur”demektedir. Bkz, Atsız, “Kurucular Meclisi”,Orkun, sayı:9,1 Aralık 1950,s.339.

   1.2.5 Atsız‟ın Son Yılları

   Atsız‟ın 1967 yılında Ötüken dergisinin 40.sayısından itibaren yayımladığı “Konuşmalar”, “Kızıl Kürtlerin Yaygarası”, “Bağımsız Kürt Devleti”, “Doğu Mitinglerinde Perde Arkası”, “Satılmışlar-Moskof Uşakları” yazılarda Türkiye‟deki Kürtçü faaliyeti ele almaktadır.119 Gittikçe güç kazanan ve yaygınlaşan Kürtçü faaliyet karşısında dönemin yöneticilerini uyarmaya çalışan Atsız, ciddi bir kamuoyu yaratır. Bunun üzerine, Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından Atsız hakkında bir tahkikat başlatılır ancak makalelerde suç teşkil edilecek herhangi bir bulguya rastlanmadığı kanaatine ulaşılır. Ancak, hem Kürtçü derneklerin hem de mecliste bulunan Kürt kökenli milletvekillerinin yoğun uğraşları sonucunda, konu hakkında yeniden tahkikat başlatılır ve derginin sahibi konumunda olan Atsız ile yazı işleri müdürü konumunda olan Mustafa Kayabek mahkemeye verilir. 12 Mart muhtırasıyla birlikte ülke çevresinde sıkıyönetim ilan edilse de, Atsız sivil mahkemelerde yargılanmaya devam eder. Bu süre içerisinde en önemli romanlarından biri olan “Ruh Adam”ı 1972 yılında neşreden Atsız; altı yıl süren bu yargılama süreci sonunda Mustafa Kayabek ile beraber 15 ay hapse mahkûm edilir. Kararın temyizi için Yargıtay‟a başvurulsa da Yargıtay bu hükmü tasdik eder ve ceza kesinleşmiş olur.120

   Bu süreçte, kronik enfarktüs, yüksek tansiyon ve ağır romatizma gibi rahatsızlıklar sebebiyle, Haydarpaşa Numune Hastanesinde yatan Atsız için “cezaevine konulamayacağı” yönünde rapor verilmiş ancak Adli Tıp bu raporu kabul etmeyerek, raporu “reviri olan bir cezaevinde kalabilir” hükmüyle değiştirmiştir. Bunun üzerince infaz savcılığı tarafından 14 Kasım 1973 yılında Topkapı Cezaevinde konulan Atsız bir müddet sonra bünyesinde revir bulunduran Sağmalcılar Cezaevinde yerleştirilmiştir. Atsız‟ın yakınları, dönemin cumhurbaşkanı olan Fahri Korutürk‟e müracaat ederek, Atsız‟ın affedilmesini rica etmişler ve Fahri Korutürk, yetkisini kullanarak Atsız‟ın cezasını affetmiştir.121

   1975 yılının başında kardeşi Nejdet Sançar‟ı kaybeden Atsız derinden sarsılır ve 10 Aralık Perşembe günü akşamı evinde rahatsızlanarak kalp krizi geçirir.11 Aralık 1975 günü de vefat eder.122 Atsız üzerine akademik bir çalışma yapan Cihan Özdemir de, Atsız Armağanı‟nda onun monografisini yazan Osman Fikri Sertkaya da, Atsız‟ın cezaevinden çıktıktan sonra üzerinde çalıştığı, “Türk Tarihi” adlı eserinin hazırlıklarına devam ettiği ve ölümü yüzünden eserini bitiremediğinden bahsetmektedirler.123 Ancak oğlu Yağmur Atsız bu konuda farklı sözler ileri sürmektedir. Atsız‟ın bir “Türk tarihi” adlı eser meydana getirmek gibi bir planının olduğunu ancak ölümünden sonra bütün aramalara rağmen bu çalışmaya ait olarak kayda değer herhangi bir metin bulunmadığını belirtmektedir.124 Buna ilave olarak, Yağmur Atsız, Nihal Atsız‟ın 1952‟den beri en az “Türk Tarihi” kadar önem verdiği ve bu minvalde onlarca hanedan mensubu ile mülakatlar yapıp notlar aldığı “Osmanoğulları‟nın Mahrem Hayatı” adlı eseri gündeme getirmekte ancak, Atsız‟ın evrak-ı metrukesinde bu esere ait hiçbir kayıt bulunmadığını ifade etmektedir.125

119 Atsız, “Konuşmalar I”,Ötüken 1967,sayı40, “Konuşmalar II”,sayı 41,”Konuşmalar III”, sayı42, “Bağımsız Kürt Devleti Propogandası”sayı 45, “Doğu Mitinglerinde Perde Arkası” sayı 47, “Satılmışlar” sayı 48, Makalaler III, s.379-393,s.517-547.
120 Özdemir, a.g.e, s.35-36.
121 Sertkaya,a.g.e,s.XVIII. O dönemde, Adalet Partisinden milletvekili olan Tekin Erer, bu hususta şu sözleri söylemektedir: “Yurdun dört bir yanından reisicumhura çekilen telgraflar tesirini göstermiş ve cumhurbaşkanı Cevdet Sunay( Tekin Erer, burada yanılmaktadır zira o dönemde cumhurbaşkanı Fahri Korutürk‟tür) af yetkisini kullanarak tahliyesini sağlamıştı.O zaman Meclis‟te bulunan bizler de bu affın sağlanmasında karınca kararınca gayret göstermiştik.Bu arada, o tarihte Burdur Valisi olan Ömer Naci Bozkurt‟un adını da zikretmeliyim…”,bkz.Tekin Erer, “Büyük Türkçü Atsız”,Boğaziçi,Aralık 1985,s.22. Atsız‟ın oldukça yakınında bulunan Refet Körüklü de, bu af isteği konusunda şu cümleleri sarfetmiştir: “Cezaevinden bana yazdığı bir mektubunda da Cumhurbaşkanı nezdinde kendisinin affı hususunda yapılan teşebbüsler karşısında üzüntü duyduğunu, kimseden şahsı için merhamet beklemediğini ifade ediyor hele Çetin Altan gibi malum şahsın affını esbab-ı mucibe olarak gösterilerek Cumhurbaşkanından kendisinin de affedilmesini isteyenlere kırıldığını,kızdığını,öyle bir şahsı affettiği için beni de affedecekse Cumhurbaşkanından böyle bir affı istemediğini belirtiyordu”.Bkz, Refet Körüklü, “Atsız Ölürken de Büyüktü”,Boğaziçi,Aralık 1985,s.3.
122 Özdemir, a.g.e,s.37.Atsız adına kılınan cenaze namazında, yakın arkadaşı olan Prof.Dr.Fethi Gemuhluoğlu namazı kıldıran hocanın, “Merhumu nasıl bilirdiniz” sorusuna, “O musalla taşı musalla taşı olalı böyle bir er görmedi” yanıtını vermiştir. Bu anekdot, Atsız‟ın yakınlarıyla yapılan bütün mülakatlarda anlatılmıştır.
123 Özdemir, a.g.e,s.37,Sertkaya,a.g.e,s.XX.
124 Y.Atsız, a.g.e,s.214.
125 a.g.e,s.214.

   1.3.2. Atsız ve Turancılık137

   Turancılık fikri, 1830‟lu yıllarda, Ural-Altay dilleri üzerine yapılan akademik çalışmalar sonucunda Macaristan‟da ortaya çıkan bir düşüncedir.19.yüzyılın sonunda akademik bir ilginin çok ötesinde, siyasal ve ideolojik bir anlam kazanan “Turan” kavramı Panturanizm‟e evrilmiştir. Bu akım, Macaristan‟da, “Panortodoksi”, “Panslavizm” ve “Pancermenizm” gibi dönemin büyük “pan” ideolojilerine alternatif olarak geliştirilmiş ve önem kazanmaya başlamıştır.138

   Her ne kadar Macar Turancılığından etkilenmiş olsa da, gerek Osmanlı topraklarında gerekse de Rusya topraklarından yaşan Türk grupları arasında ortaya çıkan Turancılık farklı bir yönelim içerisine girmiştir. Macar Turancılığı, Macar milletinin lideri olacağı bir ülke tasavvur ederken, içerisinde Türklerin de olduğu diğer Turanî kavimleri de ihtiva etmiştir. Ancak, Türk Turancılığı, Türk olmayan Turani unsurları açıkça dışlayan bir siyasal-kültürel vizyon geliştirmiştir.139

   Turan teriminin, Türkçü hareket içerisinde kullanımının yaygınlaşması, Ziya Gökalp tarafından sağlanmıştır. Macar Turancılığından farklı olarak, Turan‟ı, bütün Türk halklarının birliği olarak tanımlayan Gökalp140, şiirleriyle Turan fikrini popüler hale getiren isim olmuştur. Ziya Gökalp Turan‟ı uzak bir “mefkûre” olarak değerlendir ve bir nebze romantik bir öğe olarak savunmuştur.141

   Atsız‟a göre Turancılık, her ne kadar zaman zaman akraba milletleri de içine alan bir sistem olarak düşünülse de, “tarihi mirasları da dâhil olduğu halde bütün Türkler‟i bir tek devlet halinde birleştirmek ülküsüdür”.142 Atsız, Turancılığın, milattan önceki üçüncü yüzyıldan beri var olan bir düşünce sistemi olduğunu ifade ederken143, Türk Milleti‟nin ülküsü olarak nitelendirdiği Turancılığı, herkesin dilediği şekilde anlattığını, bunu bir tür “romantizm” diye gösterdiğini dile getirmektedir. Milli ülkülerde onun şiir yönü olan romantizmin bulunduğunu ifade eden Atsız, ülkülerin aslında gerçeklere dayanan, açık ve kesin amaçları olan bir duygular ve düşünceler sistemi olduğunu belirtmektedir.144

   Atsız, Turancılık fikrinin bütün Türkleri yalnızca kültürel anlamda birleştirmek diye ortaya koymanın yanlış olduğunu ileri sürmekte ve kültür birliğinin ancak siyasi birlikten sonra doğacağının sosyal bir kanun olduğunu belirtmektedir. Makalesini yazdığı 1972 tarihi esnasında, Türkler arasında kültür birliği ancak gönül birliği, tek millet olmak şuuru ve bir miktar da dil birliği bağlamında yaşadığını iddia eden Atsız, eğer önlem alınamazsa 50 yıl içerisinde hal-i hazırda bulunan dil birliğinin yaşayamayacağını iddia etmektedir.145 Bu bağlamda Türkçülük ile Turancılık arasında ayırım yapan Atsız, Türkçülüğün Türklerin her alanda üstün olması düşüncesi; Turancılığın ise Türkçülüğün siyasi amacı olarak bütün Türkleri tek bir devlet altında birleşmesi fikri olduğunu öne sürmektedir.146

   Turancılık fikrinin maceracı bir fikir olarak değerlendirilmesi üzerine ise Atsız; maceracılığın bir hata olmadığını, her ihtiyatlı düşüncenin de tedbirli davranış olarak telakki edilemeyeceğini belirtmektedir. Bu noktada Atsız, Kristof Kolomb‟un Hindistan‟ı keşif için yapmış olduğu yolculuğu ve Atatürk‟ün Samsun‟a çıkışını emsal olarak göstermektedir.147

137 Farsça bir sözcük olan Turan, İran‟ın Avesta efsanesinde ve Firdevsi‟nin Şehnamesinde geçen ve bu coğrafyada ikamet eden kavimleri Sami-Aryen topluluklardan ayırmak için İranlılar tarafından kullanılan bir isimdir. Önceleri, sadece coğrafi ve kavmi alanları ayırmak için kullanılan bu kavram, 19.yüzyılla beraber Türkoloji çalışmalarıyla koşut olarak kültürel, siyasi ve tarihsel anlamlar içermiştir. Hint-Avrupa ve Sami dillerinden ait olmayan Avrupa ve Asya dillerini teşmil eden Turan, daha sonraları Fince, Macarca ve Türk dil ve lehçelerini kapsayan bir dil ailesini nitelemek adına ortak bir dil ailesinin adı olarak kullanılmaya başlanır. Bkz,Günay Göksü Özdoğan, “Dünyada ve Türkiye‟de Turancılık”,Modern Türkiye‟de Siyasal Düşünce:4 Milliyetçilik,s.388. Türk Dünyasında, Turan kavramı, Pantürkçülük olarak Türkleştirilmiş yani Turancılık ile Pantürkçülük eş anlamlı olarak kullanılmıştır.Bkz,a.g.m,s.394. Bundan ötürü, burada Atsız ve Turancılık konusunu irdelerken, Atsız‟ın da nitelediği gibi Turancılık lafzı, Pantürkçülük kelimesi yerine kullanılacaktır.
138 a.g.m, s.389. Milliyetçilik düşüncesi 19.yüzyıl Avrupa‟sında pan(birlik) hareketlerinin doğmasına yol açmıştır. Bu dönemde gelişen en önemli iki pan akımdan bir tanesi Panslavizm, diğeri ise Pancermenizmdir. Bkz, David Kushner, Türk Milliyetçiliğinin Doğuşu(1876-1908),çev. Mehmet Zeki, Ay Köprüsü Yayınları, İstanbul,2004,s.24.
139 Özdoğan, a.g.m,s.394.Nizam Önen‟e göre,Macar Turancılığı, aralarında dilsel akrabalık bulunmakla beraber farklı dilleri konuşan halkları birleştirmeyi arzulayan Panslavizm ile; Türk Turancılığı ise Panalmanlıktan farkı olmayan Pancermenizm ideolojisi ile ortak motiflere sahiptir.Bkz,Nizam Önen, “Turan‟a İki Farklı Yol: Macar ve Türk Turancılıkları”,Modern Türkiye‟de Siyasal Düşünce:4 Milliyetçilik ,s.406-408.
140 Özdoğan,a.g.e,s.28. Gökalp‟ın, “Vatan nedir Türklere Türkiye ne de Türkistan/Vatan ilelebet müebbet bir ülkedir:Turan” dizileri, Türk Turancılığının adeta sloganı mahiyetinde olmuştur.
141 Ziya Gökalp, Türkçülüğün Esasları, Kültür Bakanlığı, Ziya Gökalp Yayınları:7,İstanbul,1976,s.22.
142 Atsız, “Turancılık”,Ötüken, sayı:6,30 Nisan 1973,Makaleler III, s.33.
143 Atsız, “Turancılık Romantik Bir Hayal Değildir”,Ötüken, sayı:3,Mart 1968,Makaleler III, s.41.
144 a.g.m, s.39. Turancılık fikrinin, Türk düşününde ve Türk siyasal yaşamında, romantik bir fikir olmaktan ileri gidemediği hususunda bir çok tez ileri sürülmüştür. Gün Soysal‟a göre, Türklerin siyasi birliği konusu Türkiyeli milliyetçilerin geliştirdiği bir tezdir. Rusya‟nın gerçeklerini bilmeyen ve biraz üstten bakış Sovyetler Birliği‟nin yıkılmasına kadar Türk milliyetçiliği içerisinde egemen olmuş, bağımsız Türk cumhuriyetlerinin ortaya çıkması ve ilişki kanallarının açılmasıyla birlikte bu tavrın oradaki insanlara ne kadar itici geldiği yavaş yavaş anlaşılmaya başlanmıştır. Bkz, Gün Soysal, “Rusya Kökenli Aydınların Cumhuriyet Dönemi Türk Milliyetçiliğinin İnşasına Katkısı”,Modern Türkiye‟de Siyasal Düşünce:4 Milliyetçilik, s.503. Aslında, Türk milliyetçiliğinin siyasal platformda temsilcisi durumunda olan MHP‟nin kuruluşunda önemli aktörlerden biri olan Muzaffer Özdağ‟ın şu sözleri bu minvalde önemlidir: “Dış Türkleri sevmemiz gayet doğaldır, ancak sağduyulu ülkeler gerçekçi siyasetler izlemek zorundadırlar ve 1960‟larda hedef yayılmaktan çok Türkiye‟yi korumak olacaktır”. Bkz, Poulton, a.g.e, s.182. Siyaset Bilimci olan oğlu Ümit Özdağ‟ın 2000‟li yıllarda yaptığı yorum da bu tez doğrultusundadır: “Siyasal Türk milliyetçilerinin her ne kadar soyut ve edebi içerikli bir “Turan” hayalleri olsa da hiçbir zaman jeopolitik bir “Turan” modelleri olmamıştır. Bkz, Ümit Özdağ, “Türk Dış Politikasında Milliyetçilik”,Modern Türkiye‟de Siyasal Düşünce:4 Milliyetçilik, s.177.
145 Atsız, “Turancılık”,Makaleler III, s.36.
146 Atsız, “Bir Ansiklopedinin Büyük Yanlışları”,Ötüken, sayı:4,11 Şubat 1975,Makaleler III, s.57.
147 Atsız, “Turancılık”,Makaleler III, s.34-35.

   1.3.4 Atsız ve Faşizm

   Atsız‟ın fikir dünyası ile alakalı akla gelen ilk unsurlardan biri de “faşizm” dir. Atsız, hayatı boyunca bu sıfatla itham edilmiştir. Eserlerine bakıldığı vakit, Atsız‟ın bu konuda fikirler öne sürdüğü müşahede edilmektedir.

   Atsız, bir makalesinde “faşist” kelimesinin anlamının İtalyan milliyetçisi demek olduğunu ileri sürmüştür. İtalyanca „facio‟ kelimesinden doğan bu sıfatın, Mussolli‟nin İtalyan milliyetçi partisinde mensup olanlara ait olduğunu belirttiği faşizmin, devrin diğer milliyetçi fraksiyonlarına öncü olduğunu ve diğer milliyetçiliklerin de bu namla anıldığını işaret etmiştir.160

   Aynı makalede, komünizm ile faşizm arasında mukayese yapan Atsız; komünistlerin milliyeti inkâr ettikleri için dünyadaki bütün komünist partileri dost ve müttefik saydığını hâlbuki her milliyetçiliğin başka milliyetçiliklerin aleyhinde olduğunu belirtir.161

   Atsız‟a göre faşizm, komünizmin taşkın ve gayri ahlaki hareketlerinin reaksiyonudur. Milliyeti inkâr eden, milletleri yıkmak için geleneğe ve mukaddesata düşmanlık güden komünizme karşı milli varlıklarını korumak isteyen milletlerin başvurdukları bir ilaç olan faşizm; hürriyetin, anarşinin, komünizmin doğurduğu düzensizliklere ve kargaşalıklara karşı başvurulan disiplin yoludur. Avrupa‟da faşizm yalnız üç ülkede, komünizm tehlikesi içerisine düşmüş olan İtalya, Almanya ve İspanya‟da doğmuştur. Demek oluyor ki faşizm bir toplumsal panzehirdir.162

   Atsız‟a göre faşizmin unsurları arasında “milli ülkü”, “milli gurur”, “gelenek” ve “din” vardır. Komünizm dünyanın hiçbir yerinde çoğunluğun oyuyla iktidar mevkiine geçememişken, faşizm Almanya‟da çokluğun oyuyla işbaşına geçmiştir. Milli ülkü ve milli gururla yoğrulan ve geçmişteki hakları arayan faşizm savaşmak mecburiyetindedir. Hayatta esas halin savaş olduğunu iddia etmesi Atsız nazarında biyolojik bakımdan doğrudur.163

   Atsız‟ın Hitler hakkında da düşünceleri, O‟na olan sempatisini dile getiririr. Askeri Tıbbiye anılarını anlatırken; “Hitler‟e „merhum‟ dediğim de garipsenmesin ve yine derhal faşistliğime verilmesin. Başta Moskof dostlarımız olduğu halde bunca milyon gâvur ve çıfıt164öldüren bu adama merhem denmez de ne denir” sözlerini kullanmıştır.165Ayrıca Almanya anılarını anlattığı makale de de şu ifadeleri kullanmıştır: “Şehir dışındaki anayollar çok güzeldi. Bunları cennetmekân Hitler yaptırmıştı”.166

   Bu düşünceler ışığında Atsız‟ın faşizme ilgi duyduğu ve O‟na methiyeler düzdüğü algılanabilir. Ancak, Atsız bu husus da kendisinin “faşist” olmadığını iddia etmiştir.

   Atsız, kendisinin de mahkûm olmasına sebebiyet verecek olan,1967 senesinde çıkarmış olduğu bir dizi yazı serisi içerisindeki bir makalesinde, Reşit Ülker ve Selahattin Cizrelioğlu‟na seslenmekte ve kendisinin 1940 yılında Mussolini‟ye ithafen yazmış olduğu “Davetiye”167 şiirini gündeme getirmektedir. Kendisinin faşist olmadığını, milliyetçilere faşist diyenlerin komünistler olduğunu söylemektedir.168

   Türkçülük fikrinin faşizm ile itham olunmasının yanlış bir düşünce olduğunu iddia eden Atsız, Türkçülerin ırkçı ve savaşçı oldukları için faşist addedilemeyeceğini, Alman Devleti‟nin ırkçı olmasıyla (1943 itibariyle) bütün ırkçıların Almancı sayılamayacağını iddia eder.169 Kendisinin faşistliğiyle alakalı olarak ise şu sözleri sarf etmiştir:

“Ben faşist değilim. Ben yalnız Türkçüyüm. Türk tarihinin içerisinde yüzüyorum. Diyebilirim ki her günüm 27 asrın içinde geçiyor. Bize kimin dost, kimin düşman olduğunu biliyorum. Onun için de hiçbir yabancı milleti sevmiyorum. Fakat bu duygu bazı milletlerin meziyetlerini görmeme engel değildir… Hakkımda türlü türlü sözler söyleyen insanlara ve hakiki fikrimi soranlara şunu söylemek isterim ki ben ne faşistim ne demokratım. Ben, yabancı kaynaklı hiçbir fikri benimsemeye tenezzül etmeyecek kadar milli şuur ve gurura malik bir Türküm. Siyasi, içtimai mezhebim Türkçülüktür”170

   Bütün bu bilgilerin ışığında, Atsız‟ın faşizme ilgi duyduğunu, faşizmin komünizmle mukayese edildiği takdirde daha ehven bir ideoloji olduğunu düşündüğünü ve faşizan bir sistemle yönetilen Almanya gibi bazı devletlerin, iyi idare edildiği fikrine sahip olduğu söylenilebilir. Ancak, son paragrafta da çok açık bir şekilde görüleceği üzere, Atsız‟ın yabancı kaynaklı hiçbir ideolojiyi benimsemediği ve her ne şart altında olursa olsun benimsediği fikirlerin milli kaynaktan yeşeren düşünceler olması şartını aradığı söylenilebilir.

160 Atsız, “Faşist”, Ötüken, 5 Nisan 1974,Sayı:4,Makaleler III, s.73.
161 a.g.m, s.74.
162 Atsız, “En Sinsi Tehlike” İçimizdeki Şeytanlar&En Sinsi Tehlike&Hesap Böyle Verilir, s.53.
163 a.g.m,s.54-55.
164 Çıfıt, Yahudi manasına gelir.
165 Atsız, Çanakkaleye Yürüyüş&Türkçülüğe Karşı Haçlı Seferler, s.230.
166 Atsız, “68.Vilayete Seyahat”,Ötüken,1969,sayı:12,Makaleler IV, s.264.
167 Ey Benito Mussolini! Ey gayet duçe/İtalyanlar başvekili muhterem Duçe/İşittim ki yelkenleri edip fora/Gelecekmiş orduların yeşil Bosfor‟a/Buyursunlar… Bizim için savaş düğündür; Din Arab’ın, hukuk sizin, harp Türklüğündür. Bkz. Atsız, Yolların Sonu, s.31.
168 Atsız, “Konuşmalar III”, Ötüken,1967, sayı:43,Makaleler III, s.554.
169 Atsız, “En Sinsi Tehlike” İçimizdeki Şeytanlar&En Sinsi Tehlike&Hesap Böyle Verilir, s.63.
170 a.g.e,s.68.

   1.3.6 Atsız ve Sosyalizm/Komünizm

   Atsız‟ın yaşam öyküsüne bakıldığı vakit, Atsız‟ın en çok mücadele ettiği ve üzerinde düşünceler ileri sürdüğü fikirlerin başında komünizmin geldiği görülmektedir. Gençlik yıllarından, ömrünün sonuna kadar, bu fikirle ve bu fikri güden çevrelerle uğraşan Atsız, 20. Yüzyılın önemli bir anti-komünistidir.

   Komünizm ile sosyalizm arasında fark olduğunu belirten Atsız, sosyalizmin; milletin iktisadi hayatını düzenleyen ve milletin bütün fertlerinin mümkün olduğu kadar refahtan faydalanmasını sağlayan bir düzen olarak nitelemiştir. Sosyalizmin, bunu gerçekleştirme yolunda demokratik usullere başvurduğunu ifade eden Atsız; sosyalizmin “millet”, “din”, “aile”, “hürriyet” ve “mülkiyet” gibi kavramları kabul ettiğini söylemektedir.179

   Atsız‟a göre komünizm ise, uygulanması ne surette olursa olsun milliyet, din, hürriyet ve mülkiyetin aleyhindedir ve iktidara geçmeyi zorbalıkla başarmak isteyen bir düşünce tarzıdır. Son gaye olarak komünizm bunları kaldırmaya çalışacak; “insanlığın binlerce yılda vardığı yolu kökünden yıkarak manevi sarsıntılara yol açacak, teknik seviye ne olursa olsun, insanları ruh bakımından hayvanlaştıracaktır”.180

   Sosyalizmin komünizme engel bir sistem olduğunun ileri sürüldüğünü ifade eden Atsız; sosyalizmin başına “milli” sıfatını takmadığı sürece her zaman komünizmin müttefiki, kardeşi ve öncüsü olacağını savunmaktadır. Atsız‟a göre, Türkiye‟de sosyalistlerle komünistlerin daima aynı dergi, dernek veya partilerde kısaca aynı çatı altında birleşmeleri bu “değişmez” kuralın bir görünüşüdür.181

   Atsız, komünistlerin bütün dünyayı birleştirip yeni bir düzen kurmak iddiasıyla ortaya atıldıklarını; bu yeni düzende herkesin çalışacağını, her bakımdan sigortalı olacağını, kimsenin kimseyi sömürmeyeceğini, savaşların ortadan kalkacağını savunduğunu ifade ederken, bu düşüncenin bir ütopyadan, eskilerin tabiriyle “hayal-i ham”dan başka bir şey olmadığını iddia etmektedir.182

179 Atsız, “Komünistler”,Ötüken, sayı:22,20Ekim 1965,Makaleler III, s.315.
180 a.g.m, s.315.
181 Atsız, “Komünizmin Ahmak Kardeşi: Sosyalizm”, Ötüken, sayı:24, 16 Aralık 1965,s.333.
182 Atsız, “Komünizm Yıkılmaya Mahkûmdur”,Gözlem,20 Mart 1969,Makaleler III, s.325.Atsız‟ın ölümünde çok kısa süre önce boşandığı ve çocuklarının annesi olan Bedriye Atsız‟la Günay Göksü Özdoğan arasında geçen mülakatta; Bedriye Atsız, Atsız‟ın komünizme tepkisinin doktiner tahliller veya düşünsel sebepler nedeniyle kaynaklanmadığını belirtmektedir. Bedriye Atsız‟a göre, Atsız‟ın komünizme olan tepkisi, Çarlık Rusya‟sıyla bir fark olmadığını düşündüğü ve “düşman” saydığı Sovyetler Birliği yönetimine karşı olmasıdır. Bkz, Özdoğan, Turan‟dan Bozkurt‟a, s.183. Atsız‟ın Sovyetler Birliği‟ne düşman olması kuşkusuz bu devleti “tarihi düşman” olarak görmesiyle beraber, tabiiyetinde Türk kökenli halkları barındırıyor olmasıdır denilebilir.