Suriye'de Yaşayan Türkler

0

1946 yılında bağımsızlığını kazanan Suriye, yeni bir ülke olmasına rağmen, üzerinde kurulduğu topraklarda tarih yatmaktadır. Bir çok medeniyetin beşiği sayılan bu topraklar, bir bakıma doğu ile batı medeniyetlerinin temas noktalarıdır. Anadolu'nun tabiî uzantısı durumundaki Suriye toprakları, Sümer, Asur gibi doğu, Makedon, Roma gibi batı medeniyetlerine ilave olarak, Türk ve İslam Medeniyetlerini de birlikte yaşamıştır.
Suriye, önce Perslerin daha sonra İskender'in istilası ile Makedonlara geçmiştir. M.Ö. 60 yıllarında Romalıların bölgeye hakimiyeti ile Suriye Prensliği kurulmuştur.
  İslamiyet'in doğuşundan hemen sonra, ilk Halife Hz. Ebubekir (ra) zamanında Halid bin Velid komutasındaki İslam ordusu 635'te Suriye topraklarına girmiş ve 636da Şam'ı fethetmiştir. Daha sonra Halif Hz. Ömer (ra) Kudüs'e kadar gelerek, Suriye'nin teşkilatlanmasını bizzat yönetmiş ve böylece bölge tamamen Müslümanların kontrolü altına girmiştir. Emeviler devrinde Suriye çok gelişmiş, gerek kıyı ve gerekse iç bölgelerdeki şehirler hareketli birer ticaret merkezi haline gelmiştir. Emevi ve Abbasilerin zayıflaması ile bütünlüğü bozulan suriye'yi X. Yüzyılın sonunda Şii Fadimiler işgal etmiş ise de, bu topraklarda birlik ve düzenlik, 1071 Malazgirt Zaferi'nden sonra Türkler tarafından sağlanmıştır. XI'inci asırda başlayan Orta Asya göçleriyle birlikte, Türkmen boyları Suriye'nin kuzeyinde yerleşmişlerdir.
  Selçukluların 1040 Dandanakan Zaferi'nden sonra Önasya'ya intikal eden Oğuz boylarından birçok Türkmen boy ve oymakları, 1063'ten itibaren Suriye'ye girerek, kendi hayat şartlarına uygun bulunan bölgeleri vatan edinmişlerdir. Suriye'deki ilk Türkmen yerleşme bölgelerinin Halep ve Lazkiye şehirleri ile bu şehirlerin kuzeyinde kalan bölgeler olduğu anlaşılmaktadır. Daha sonra Türkmen iskânı Akdeniz sahili tarafında, Lazkiye'den güneyde Trablusşam'a doğru ve iç kısımlarda Âsi Irmağı vadisi boyunca Hama Humus ve Şam istikametinde gelişmiştir. Anadolu Selçuklu Sultanı Kutalmış oğlu Süleyman (1077-1086), Çukurova, K.Maraş, Gaziantep, Antakya bölgeleri ile birlikte Halep-Lazkiye hattının kuzeyinde kalan bölgeleri Ermeni ve Bizanslılardan fethederken, Suriye, Selçuklu Sultanı Tutuş (1078-1095), Sina Yarımadası'na kadar uzanan Suriye, Lübnan, Ürdün ve Filistin'i Fatimilerden almıştır. 1096 yılında başlayan Haçlı Seferleri sırasında; Selahaddin Eyyubi komutasındaki İslan orduları Suriye'ye gelmiş ve Türklerle ittifak ederek, Suriye'yi savunmuşlardır.
  Bu gelişmelerden sonra, Atabey Devleti'ne Selahaddin Eyyubi'nin kurduğu Eyyubiler devleti (1183-1250), ona da Türk Memluk sultanlığı ( 1250-1517) halef olmuştur.
1516 tarihinde Yavuz Sultan Selim (1512-1250)'nin Mercidabık'ta Memlukları yenmesi ile Suriye Toprakları Osmanlı Devleti'ne bağlanmıştır. Birinci Dünya Savaşı sonuna kadar Osmanlı hakimiyetinde Şam, Trablus ve Halep eyaletleri şeklinde yönetilen Suriye; sosyal, kütltürel ve ekonomik yönlerden kalkınarak en huzurlu ve en müreffeh devrini yaşamıştır. Savaş sonrasında, İngilizler ve müttefikleri, 2 Ekim 1918 tarihinde Şam'a 27 Ekim 1918'de de Halep'e girdiler. Suriye'yi Osmanlılardan koparan İngilizler olduğu halde, Ortaçağ'da Suriye ve Lübnan sahillerinde bir Haçlı devleti kurmuş olan Fransa'ya devredilmiştir.
Fransa'nın Suriye hakimiyeti İkinci Dünya Savaşı sonuna kadar sürmüştür. Savaş sonrası 1944'te Amerika ve Rusya Suriye'yi bağımsız bir ülke kabul ettiği halde; Fransa Manda döneminin bağımlılık ilişkilerini mümkün olduğu kadar devam ettirecek ekonomik, kültürel ve stratejik bir takım imtiyazları garanti altına alacak "özel anlaşmayı" resmen kabul ettirinceye kadar Suriye'den çekilmimiştir.
  Bağımsızlık Suriye için, kendi iç ve dış meseleleri üzerinde söz sahibi olmasını sağlamaktan ziyade, bir başka sömürgeciliğin başlangıcı olmuştur. Fransızların 5 Nisan 1946'da resmen gekilmesinden sonra, Suriye üzerindeki egemenlik için, Amerika ve İngiltere arasında rekabet başlamış, daha sonra bu rekabete Rusya da katılmıştır.
1947 serbest seçimlerinden sonra 30 Mart 1949'da ilk askeri darbeyi, CIA'nın desteği ile General Hüsnü Zaim yapmıştır. Zaim'in 1949 darbesinden Esad'ın 1970'teki darbesine kadar Suriye'de 10 tane başarılı, bir okadar da başarısız askeri darbe izlemiştir. Suriye tarihinde, bundan sonrası Esad dönemi olarak adlandırılmaktadır.
113-2465

Konuyla ilgili başlıklar