İLLERİMİZİN TATLI AĞIZLARI

[Antepli Bozkurt]

Teşekkür ederim Çağrıbey kandaşım yerel kelimelerde bir çok uzak illerin benzer ağzı kullanmasına çok sevindim mesela karadeniz ağzıyla Antep ağzında bazı kelimeler birebir aynı çok sevindiri bişey, çok zengin bir kelime kültürümüz var nerdeyse hiç bir dilde yok böyle zenginlik.

[Fatih]

notin?(ne yapıyorsun)
notum ot atim.(ne yapayım Maraş otu atıyorum)

Maraşlılarımızın bir de meşhur otları var tabii.
Yahu bu Maraş otu resmen keyif verici ve kafa yapıcı bir madde.
Maraşlı bir tanıdığım vardı, yanından otu hiç eksik etmezdi.
Küçük bir kağıda otu sarıp dişiyle üst dudağının arasına yerleştirince keyfe geldiği belli olurdu. Sigaraya sardığı da olurdu.
Benim kanımca Maraş otunun narkotik özelliği var. Esrar gibi filan.
   Kök Tenğri'nin esenliği bütün Türklerin üzerinedir.

[Antepli Bozkurt]

Maraşlılarımızın bir de meşhur otları var tabii.
Yahu bu Maraş otu resmen keyif verici ve kafa yapıcı bir madde.
Maraşlı bir tanıdığım vardı, yanından otu hiç eksik etmezdi.
Küçük bir kağıda otu sarıp dişiyle üst dudağının arasına yerleştirince keyfe geldiği belli olurdu. Sigaraya sardığı da olurdu.
Benim kanımca Maraş otunun narkotik özelliği var. Esrar gibi filan.
   Kök Tenğri'nin esenliği bütün Türklerin üzerinedir.

Yok öyle "narkotik" özelligi anda   Burdada çok kullanan var sigaranın amcasının oğlu gibidir bu ot, tek farkı diğer insanları rahatsız etmez sigara içirtmiyor alternatif yani, zararı mutlaka vardır sigaradan çokmu azmı bilemeyiz tabi

[Almıla]

Marmaris'in köyünden Marmaris'e göç eden iki arkadaş aralarında:
"Bundan gali Mamalisli oduk, bundan gali gali demeyek gali"
diye konuşuyorlarmış.
Bundan gali; gali demeyeceklermiş gali! TTKvY.

[Antepli Bozkurt]

                                                         TRAKYA AĞZI

H harfi ile başlayan kelimelerin başındaki "aş"ın kaldırılması ile karakterize şivedir.

bazen de sesli harfle başlayan kelimelerin başına "haş" gelir.
vurgulanmak istenen cümlelerin başına -abe; sonuna -be gelir.

genelde kelimeler yuvarlanır tek sebebi üşengeçliktir.

en çok bilinen fark "h" harfinin yutulması ve gereksiz yere kullanılması..

- ayraboluna gittim hayran içtim ayran kaldım.. gibi

Hayraboluna gittim ayran içtim hayran kaldım

"adaş" kelimesi çok kullanılır..
- adaş naabüün bea?
"hepten aykırı gidersin"
- epten aykırı gidersin beya..
"üç-beş"
- onlar gene üj-bej delikanlıymış beya.."kızan"
- kızancıklara bakasın..
"eyvah"
- iyva iyva olcaklara bak sen..gibi

. adii urdann beyaa kapçıkağzıı


      YÖRESEL KELİMELER

purnik : meyane ayrıca sigara izmariti
mari; mara : bayanlara bi hitab sekli
gündöndü : ayçiçek
ampir : salak, sersem
Tiz: popo
pale: küçük çocuk, velet.
şopar üç kağıtçı, dalavereci Roman anlamında
Kızan Çocuk, genç manasında...
Talika Tamamen ahşaptan yapılma at arabası...
Pırkalamak Kurcalamak, dürtmek...
BİKERETTE: bir işi tekseferde yapmak,
PILİK: bir yarışmayı aynı anda bitirmek. veya aynı miktarda iş yapmak.

piyizlenmek trakyada ençok yapılan eylem olan içki içmek....
Maacır: Muhacir
Aydamak: sürmek (araba-bisiklet)
AYKIRLAMAK bir istikamete yünelmek yüneltmek
tevekel:saf,salak(sakil)
pate misket
şam şeytanı cin fikirli

eyyyy : bir seslenme biçimi (tehditi ifade eder)
kadam : kardes
aga : abi

<a href="http://www.youtube.com/watch?v=meIURbXk7fk" target="_blank">http://www.youtube.com/watch?v=meIURbXk7fk</a>

<a href="http://www.youtube.com/watch?v=50ZWjgIZzLg" target="_blank">http://www.youtube.com/watch?v=50ZWjgIZzLg</a>

[Antepli Bozkurt]

                                     GAZİANTEP AĞZI

İki komşu kadın sokakta karşılaşır
- Bee tanımadım  kele Hadduç bacı, nerden geliyn?
- Heç, acı şeyle bi soluk, Faddımgilden has'de bellemeden geliym. Nassın bacım?
-Aman Hadduç Bacı hec sorma, benim çekdiimi develer çekmez. Bizim herif gene gudurdu. Akşam de-mey, sabah de-mey arahının başından kakmıy. Ne bilim anam, bi de dos seviy diyler. Herifcez gırhından sona gudurdu.
-Bu neşel iş kelee! Ocak başından yırak ola! Memik Aaam da enigonu gudurmuş. Sahılam yirmi yaşında cahal. Bu yaşdan sona... Gadan gide Essum, zere ben de bu Essum nen beyle hırlay deydim. Allah o şarmı-tanın başına him daşı dikile!
-Anam herifi yerenneri baştan çıkarıy. Yiğidiken yı-hılasıca üç zaballa gimi adam akşam oldumu beyle gapıya dikiliyler, herifi ayarlıyp götürüyler her hal o şırfıntıya gidiyler.
-Allah us ahıl vere şeytanına zabınlık vere.

<a href="http://www.youtube.com/watch?v=NyZMWGGOOug" target="_blank">http://www.youtube.com/watch?v=NyZMWGGOOug</a>



<a href="http://www.youtube.com/watch?v=_-SxhwdjyIw" target="_blank">http://www.youtube.com/watch?v=_-SxhwdjyIw</a>


HA HA HAA 
<a href="http://www.youtube.com/watch?v=g1hJwq5_wa8" target="_blank">http://www.youtube.com/watch?v=g1hJwq5_wa8</a>

GAZİANTEP YÖRESİNE AİT BAZI KELİMELER


AMMİ :Amca

ARAKI :Rakı

ARASA :Tahıl satılan yer (Pazar

ARIK : oğal su kanalı

ASBAB :Elbise

AVRAT :Kadın

AZAP :Bir yıllık çiftçi

BAHDENİZ :Maydonoz

BALCAN :Patlıcan

BEKMEZ :Pekmez

BASAMAK : Sabit Merdiven

BELİK :Kadının örülmüş saçı

BIÇKI :Testere

BILDIR :Geçen Sene

CARTLAK KEBABI:Ciğer Kebabı

CEVCER :Tahılları sapından ayıran kesici aletli tahtadan yapılmış alet

CINCIK :Kırık cam pançası

CÜCÜK : civciv

COR :Birkaç kişinin karşılıklı sohbeti

ÇATMA :Üç ince direğin bir ucundan bağlanarak yapılarak üç ayaklı askılık

ÇIKIN :Ekmek vs.sarılan bez

ÇIKLA : Sadece

ÇULLUK :Hindi

ÇÖRTEN :Çatıdan akan suyu yönlendiren oluk

ÇOMÇA :Yemek servisinde kullanılan büyük kaşık

COTURA : plastik su bidonu

DAHRA :Ağaç kesim işlerinde kullanılan alet

DARI :Mısır

DEGLIZ : dar sokak

DEPELEMEK:Çiğnemek (ayak altında)

DEPİK :Tekme ile vurma

DEGLiP :Tahıl ve fıstık gibi bitkilerin kabuklarını ayırmak için taştan yapılmış silindir.

DIMIŞKI ÜZÜM:Yöreye has bir üzüm türü

DİLME :Üzüm suyu ve nişastadan yapılmış tatlı türü

DON KAZANI:Çamaşır kaynatmak için yapılmış kazan

DÖĞME :Buğdaydan yapılmış keşkek

DÖGMEC Yogurtli patlican yemegi

DULDA :Gölge

ELETMEK :Götürmek

ERGEN:Genç kız, delikanlı erkek

EYFEN :Kötü

FİREZ:Ekimi yeni biçilmiş tarla

MAHANA: Bahane
GEÇİ:Keçi

GELİYSİN:Geliyorsun

GİDİŞMEK:Kaşınmak

GULUNÇ : Sırt

HAMPARA:BÜYÜK TAŞ

HANEK:Laf konuşmak

HAPHAP:Takunya

HARADAN:Nerede

HARAL:büyük çuval

HAS:Marul

HASITLAMAK:Kıskanmak

HAYİR:İncir

HAYRAT:Kırsal yörelerde içinde su depolanan üstü kapalı yer.

HAYLE:Nasıl

HEDİK:Kaynatılmış buğday

HERİF:Bey (Adam)

HİM:Tarla duvari

HORANTA:Aile Topluluğu

HÖKKEŞ:Ökkeş

HÖSÜN:Hüseyin

İTAĞİ:Ekmek yaparken üzerine un konulan bez.

İZAR:Kara çarşaf

KABIRLIK:Mazarlık

KAHGE : Simit

KAHGECİ: Simitçi

KANNE:Cam şişe

KESEFET BASMAK:Uyuklamak, esnemek

KELLE:Kez, defa, kere

KÖYNEK :Gömlek

KÜNCÜ :Susam

LOĞ :Toprak damların akmaması için üzerine gezdirilen taştan yapılmış silindir.

MAHRA :Sebze ve sandığı

MESES :Sabahları çift süren kişinin kullandığı ucu demirli sopa

MİŞMİŞ :Kayısı

MUMBAR :Dolma yapımında kullanılan ince bağırsak

MIRRIK :Cıvık çamur

NAHIR :Büyük baş hayvan sürüsü

NİŞ :Hafif ıslak yer

NISLIM: ne yapayim

NOHUT DÜRÜMÜ:Haşlanmış nohuttan yapılmış dürüm

ÖKSEMEK :Özlemek

ÖKüNMEK :Birisinin konuşmasını taklit etmem

ÖRTME :Ev önü bir yer balkon

PERÇEM : Saçın Ön kısmı

Pisik : Kedi

PÖÇ : Kalça

SALLAMA : Kalınca yaplmış ekmek

SARNIC : beton su deposu
SAMSAK: Sarımsak

SAVAN : Sofra bezi

SERPENE : Bağda üzümleri yukarıya kaldınan ucu çatal sopa

SEKİ : Ev Önünde oturulacak yüksekçe yer

SIYIPMAK : Kaymak

SİFTAH : İlk

SİLLE : Tokat

SOKU : Bulgur, biber vs ezmek için taştan yapımış çukur.

SUMSUK : Yumruk
SUVAN:    Soğan
SÜLLÜM : Tahta Merdiven

SöYÜK : Damın kenarı

ŞiTİL : Fide

TAĞA : Pencere

TAPiLAMA : Bir çeşit ekmek

TEBELLEŞ : Sataşmak

TEMETOS : Domates

TAŞKALA : Telaş

TEŞT : Çamaşır yıkanan geniş kap.

TEZE : Taze

TİYEK : fidan

TUMAN : Don

TUT : Dut

TESBAH : Tesbih

UŞAK : Çocuk

ÜDÜRGÜ : Matkap

YEKİNMEK : Kalkıp fırlamak

YOORUM : Yahu

YALBIRDAK : Yarı çıplak

YANNIK : Deriden yapılmış yoğurdun yağını çıkartmakta kullanılan araç

YENİCE : Yeni ekilmiş bağ

ZEMBİL : Lastikten Yapılmış kulplu sepet.

ZİBİL : Hayvan gübresi ve çöp

[Gökçe Ana]

Bu bölüm otağda en beğenerek ve gülümseyerek izlediğim bölüm oldu. Yörelerimizin her birinin kendine has tatlı şiveleri, ağızları var ve her birisi ayrı ayrı Türk dilinin ve kültürünün zenginliğinin göstergesidir.
Tanrı Türk'ü Korusun ve Yüceltsin.  Amin.

[Antepli Bozkurt]

                                       ANKARA AĞZI


Nerelisin sorusuna vurgulu ve gururlu olarak Angaralıyıh cevabını alabilirsiniz
İsimlerin sonuna gil eki eklenir ayşegil naimegil ziyagil gibi, birde sinirlendiklerinde Bana bak lan bebe ile başlayan cümleler kullanırlar

Gadasını aldıgım nörüyon *aşanı yediğim

Angaralıyıh ne lan adanaynan  garıştırdıng elleam

Bidenem datlım gozelim

Neğdiyognuz siz la

Biz domatisi yişil yiriz

<a href="http://www.youtube.com/watch?v=mPbCDmmNucU" target="_blank">http://www.youtube.com/watch?v=mPbCDmmNucU</a>


KIZILAYIN RENKLİ SİMASI TAKSİCİ AMCA(Reklam yapalım biraz)


<a href="http://www.youtube.com/watch?v=pN7d87NHSwY" target="_blank">http://www.youtube.com/watch?v=pN7d87NHSwY</a>

<a href="http://www.youtube.com/watch?v=sPQTBwddhBw" target="_blank">http://www.youtube.com/watch?v=sPQTBwddhBw</a>

ANKARA İLİMİZE AİT BAZI KELİMELER


DÖNEK:DÖNELİM
GİDEK:GİDELİM
ESPAP : GİYSİ
AVAZ : SES SEDA
AVURT : YANAK  BAĞRIM TUTMUŞ : BİRAZ UYUMUŞUM
BALDIRCAN : PATLICAN
BAYAH : DEMİN
BILDIR : GEÇEN SENE
BİBİ : HALA
BÖLE : TEYZE OĞLU
BUYMAK : ÜŞÜMEK
BÜKÜŞ : KÖŞE
CINCIK : CAM PARÇASI
CULUK : HİNDİ
CÜCÜK : CİVCİV
ÇALKAMA : AYRAN
ÇAPUT : BEZ PARÇASI
ÇENCERE : TENCERE
ÇEPER : DUVAR
ÇIHLA : SADECE
ÇİMMEK : YIKANMAK
ÇİNEER : BÜYÜK ELEK
ÇİTLEK : AYÇİÇEĞİ
ÇÖMÇE : KEPÇE
ÇÖRTEN : YAĞMUR OLUĞU
DENE : TANE
DÖŞÜRMEK : DİLENMEK
DEVRAMEL : AYÇİÇEĞİ
DIŞDAM : SALON
DİNELMEK : AYAKTA DURMAK
DÖLEK : DÜZGÜN
EBARİMİNE : İYİKİ
ELLAHAM : GALİBA
EMEYARAR : ÇOK YARARLI OLMAYAN
ERİNMEK : ÜŞENMEK
FİSTAN : ENTARİ
FREK : DOMATES
GADA : DERT
GAPGACAH : MUTFAK EŞYASI
GARNAZ : KİNCİ
GAVLATMAK : KALDIRMAK
GAYİŞ : KEMER
GELENGİ : TARLA FARESİ
GİCİŞMEK : KAŞINMAK
GÖBELEK : ŞAPKALI MANTAR
GÖGÜNMEK : İÇİN İÇİN YANMAK
GÖĞ : AÇIK MAVİ VE OLMAMIŞ HAM
GÖMÜK : PİS ÇAMUR
GÖYNEK : FANİLA
 GÜVERMEK : YEŞERMEK
HORANTA : KALABALIK EV HALKI
ISMARIÇ : SİPARİŞ
IŞGIN : TAZE ÜZÜM DALI
LENME : SÖYLENME
KAĞIŞAH : KERME KIRINTISI
KELE : İLAHİ SENDE TÜRÜNDE SESLENİŞ
KERCİNE : İNADINA
MALAMAT OLMAK : REZİL OLMAK
 MARİMSE : MEĞERSE
 MARPUÇ : HORTUM
 MAZARAT : YARAMAZ
 MELEFE : YATAK,YORGAN İÇ YÜZÜ
 MERES : MİRAS
 MERET : SIKINTI VEREN
 MIH : ÇİVİ
 OBA ELALEM : BAŞKALARI
 OKUNTU : DAVETİYE ÖRK : KAZIK
 ÖTEBERİ : ZERZAVAT 
 PÜRÇÜKLÜ : HAVUÇ
 SANIRTMAK : BOŞ BOŞ BEKLEMEK
 SASIMAK : KOKMAK
 SAYRI : HASTA
 SEĞİRTME : HIZLANMA
 SEKMEN : EŞİK, BASAMAK
 SINDI : MAKAS
 SIRACALI : HASTALIKLI
 SOĞRANMAK : SÖYLENMEK
 SOKUM : LOKMA
 SOYHA : ÖLMÜŞ BİRİNE AİT OLAN EŞYA
 TAVATIR : ÇOK İYİ GÜZEL
 TUMMAK : DALMAK
 TURHUN : YAYIK
 UĞRUN : GİZLİ SAKLI
 UMSULUK OLMAK : ÇOK İSTEYİP ELDE EDEMEMEK
 UTLANMAK : UTANMAK
 YAĞIRNIM : SIRTIM
 YAĞLIK : MENDİL, EŞARP
 YEĞRİF : AMAN SENDE
 YIRAH : UZAK
 YİĞMENLEMEK : ŞIMARMAK
 YUMAK : YIKAMAK
 YUMUŞ : İSTEK

[o.öcal]

GIRIGGALE'DEN ESENLİKLER.


Kelimeler ve Ses Yapısı: Karaağaç'ta, (Kırıkkale-Çelebi- Karaağaç) Türkmen gelenekleri ve ses özellikleri mevcuttur. Otantik dil karakterini incelediğimizde, fazla gırtlak kabalığı yoktur. Kelimedeki sesleri tabiri yerinde ise, işine geldiği gibi kullanan, hatta ortak özellik sınırını bile aşan bir dil yapısı vardır. Pek çok kelime inceledim, kelimelerin ağız özellikleri, otantik değerleri, ses hareketliliği gibi hususları göz önüne alarak ses yapısı ile ilgili tespitlerde bulunmaya çalıştım.

            Ortak ses özelliklerini sıralayacak olursak:

1.       Kelime ortasına gelen b ğ olur. Böbrek yerine böğrek denir.

2.       Bir kelimede iki veya üç a e olunca kendi aralarında değişimler olur. Acer ecer acenta acente gibi.

3.       r sesi kelime sonlarında fazla kullanılmaz. Geliyor, gidiyor yerine geliyo, gidiyo kelimeleri kullanılır.

4.       Kelime başı ve sonunda r ler zayıf olduğu gibi başta olunca önüne ı,i,u,ü gibi sesler alır. Ramazan, Raf, Rakka yerine,Iramazan, Iraf, ırakka denilir.

5.       l lerde r ler gibi önüne i,ü,u,ı harfleri alır. Leş üleş, lazım ilazım limon ilimon gibi.

6.       Baştaki ve kelime aralarındaki t ler d olur .  Tutmak dutmak tatlı datlı gibi.

7.        k sesi kelime başında g kelime ortasında h ile karışık bir ses olur. Kaçak, gaçak, kolsuz golsuz, yakmak yahmak yoh gibi.

8.       Kelime başlarına gelen i ı-ü u- ö o ye dönüşür. Öksüz oğsüz  ibrik ıbrık üveyik uveyik gibi.

9.       Sesli harflerden ikisi bir arada olunca bir sessiz harfi araya sokuştururlar. İsmail İsmayil Efraim efrayim gibi.

10.   Sesli harfler yer değiştirebilir. Tamam temam, Talat Telat, Hikmet, Hekmet horoz horuz gibi.

11.   h sesi kelime ortasında zayıflar veya atılır. Ahmet Aamet, Mehmet Memet gibi.

12.   Bazen h lerin y olduğunuda görüyoruz. Kahve kayfe veya gayfe gibi.

13.   n sesini n g karışımı geniz sesiyle alırız. Gönül, gon(g)ül gördün mü gordün(g) mü gibi.

14.   l ler n de olur. Lastik nastik n ler l olur. Naylon laylon gibi. p ler b olur. Pastırma bastırma parmak barmak gibi.

15.   Kelime içlerinde ses değişimleri olur. İbrahim İrbehem, İrbaham kibrit kirpit kirpi kirpi gibi.

Yukarıda da görüldüğü gibi, ses değişimi, gramer dışı sesler, dil özelliklerine göre biçimlenmektedir. Bölgede sık söylenen bir söz özetlemeye yeter sanırım. Zurnada peşrev olmaz, ne çıkarsa bahtına. ....Hasan Ulusoy'dan alıntı.

[Antepli Bozkurt]

 Çok değerli Osman Hocam kırıkkale ve Çankırı Güzide illerimizden olup Türklügün özü olarak kendini koruyan yerlerimizdendir.

İzninizle bir,iki görsel paylaşmak isityorum



<a href="http://www.youtube.com/watch?v=2zJPVSkpuxs" target="_blank">http://www.youtube.com/watch?v=2zJPVSkpuxs</a>