Türk Dil Kurumu
SÖZBUL Sözcük-Bulmaca Bilgilendirme Uygulaması
Tarih: 24.03.2010

Türkçe Sözlük'ten günün sözü :
tüberküloz isim, tıp (l ince okunur) Fransızca tuberculose Verem: "Akciğer tüberkülozu. Kemik tüberkülozu."

Yabancı sözlere TDK'nin önerdiği Türkçe karşılık :
sporadik: Batı kökenli (İng. sporadic, Fr. sporadique) bu söz tıpta “Bir bölgenin yalnız tek tük yerlerinde görülen, geniş sahalara yayılmamış olan (hastalık).” anlamında kullanılmaktadır.
Bu yabancı terim için TDK Tıp Terimleri Çalışma Grubunca azgörülen karşılığı önerilmiştir.

Bundan sonra demek ki, sporadik yerine azgörülen sözcüğünü kullanacağız.

Bir yazım kuralı :
Pekiştirmeli sıfatlar bitişik yazılır: büsbütün, güpegündüz, sırılsıklam, yemyeşil.

Günün atasözü/deyimi :
var evi kerem evi, yok evi verem (elem) evi
Varlıklı ailenin durumu konuk ağırlamaya, gereken yerlere yardım etmeye, armağanlar vermeye elverişlidir; yoksul ailenin evinde sıkıntı ve dertten başka bir şey bulunmaz.
Atasözü

Türk Dil Kurumu
SÖZBUL Sözcük-Bulmaca Bilgilendirme Uygulaması
Tarih: 22.03.2010

Türkçe Sözlük'ten günün sözü :
su bilgisi isim Bir bölgedeki bütün yer altı ve yer üstü sularına ait bilgi, hidrografi.

Yabancı sözlere TDK'nin önerdiği Türkçe karşılık :
filigran: Fransızca filigran (filigrane) sözü “Bazı kâğıtların dokusunda bulunan, ışığa tutulduğunda görülebilen çizgi, resim veya yazı.” anlamındadır.
Bu söz için suyolu karşılığı uygun görülmüştür.

Bundan sonra demek ki, filigran yerine suyolu sözcüğünü kullanacağız.

Bir yazım kuralı :
Sonu sert ünsüzle biten alıntılar ünlü ile başlayan bir ek aldıklarında kelime sonundaki sert ünsüzler yumuşar: bent / bendi, standart / standardı.

Günün atasözü/deyimi :
akan su yosun tutmaz
Tembel tembel oturan kimse hantallaşır, iş yapma yeteneğini yitirir; çalışan kimse ise çalıştıkça açılır, daha yararlı işler yapar.
Atasözü

Türk Dil Kurumu
SÖZBUL Sözcük-Bulmaca Bilgilendirme Uygulaması
Tarih: 20.03.2010

Türkçe Sözlük'ten günün sözü :
yaşlı başlı sıfat Yaşlı, deneyimli ve görgülü, olgun: “Kontrol altına alınmayan kalabalık içinde, yaşlı başlı insanlar bile iptidai bir seviyeye inerler.”- M. Kaplan.

Yabancı sözlere TDK'nin önerdiği Türkçe karşılık :
duayen: Fransızca duayen (doyen) sözü “Bir meslekte yaşça, kıdemce ileride ve yetenek bakımından üstün niteliğe sahip olan kimse.” anlamına gelmektedir.
Bu söz için Kurumumuzca aksakal karşılığı önerilmiştir.

Bundan sonra demek ki, duayen yerine aksakal sözcüğünü kullanacağız.

Bir yazım kuralı :
İki veya daha çok kelimenin birleşmesinden oluşmuş kişi adları, soyadları ve lakaplar bitişik yazılır: Birol; Adıvar, Boynueğri Mehmet Paşa.

Günün atasözü/deyimi :
gençlikte para kazan, kocalıkta kur kazan
Kişi gençliğinde çalışıp para biriktirmelidir ki ihtiyarlığında çalışamadığı zaman onunla rahat rahat geçinsin.
Atasözü

Türk Dil Kurumu
SÖZBUL Sözcük-Bulmaca Bilgilendirme Uygulaması
Tarih: 18.03.2010

Türkçe Sözlük'ten günün sözü :
görev şehidi isim Görev başında şehit olan kimse, görev kurbanı, vazife kurbanı, vazife şehidi.

Yabancı sözlere TDK'nin önerdiği Türkçe karşılık :
mortgage: İngilizce bu söz “Bir taşınmazın ipotek edilmesi yoluyla uzun vadeli krediyle satın alınması.” anlamında kullanılmaktadır.
Bu söz için tutulu satış (tutsat) karşılığı önerilmiştir.

Bundan sonra demek ki, mortgage yerine tutulu satış (tutsat) sözcüğünü kullanacağız.

Bir yazım kuralı :
Yer adlarında ilk isimden sonra gelen deniz, nehir, göl, dağ, boğaz vb. tür bildiren ikinci isimler büyük harfle başlar: Ağrı Dağı, Çanakkale Boğazı, Dicle Irmağı, Van Gölü..

Günün atasözü/deyimi :
dostlar şehit, biz gazi
alay Tehlikeli işleri başkalarına bırakıp kendileri sonuçtan yararlanmak için bir kenara çekilenlerin bencilliğini anlatan bir söz.
Deyim

Türk Dil Kurumu
SÖZBUL Sözcük-Bulmaca Bilgilendirme Uygulaması
Tarih: 16.03.2010

Türkçe Sözlük'ten günün sözü :
vicdan isim (vicda:nı) Arapça vicdân Kişiyi kendi davranışları hakkında bir yargıda bulunmaya iten, kişinin kendi ahlak değerleri üzerine dolaysız ve kendiliğinden yargılama yapmasını sağlayan güç.

Yabancı sözlere TDK'nin önerdiği Türkçe karşılık :
empati: Fransızca (empathie) bu söz “Kendini duygu ve düşüncede bir başkasının yerine koyabilme.” anlamına gelmektedir.
Bu yabancı söz için Türk Dil Kurumunca duygudaşlık karşılığı önerilmiştir.

Bundan sonra demek ki, empati yerine duygudaşlık sözcüğünü kullanacağız.

Bir yazım kuralı :
Dilimizde sert ünsüzle biten kelimelere gelen ekler sert ünsüzle başlar: aş-çı, bas-kı, geç-tim, ipek-çi, süt-çü.

Günün atasözü/deyimi :
elini vicdanına koymak
Doğru, yansız, hakça davranmak.
Deyim