Gönderen Konu: TÜRKÇE SÖZLÜKTEN GÜNÜN SÖZÜ  (Okunma sayısı 558874 defa)

0 Üye ve 1 Ziyaretçi konuyu incelemekte.

Çevrimdışı Çağrı Bey

  • Türkçü-Turancı
  • *****
  • İleti: 690
Ynt: TÜRKÇE SÖZLÜKTEN GÜNÜN SÖZÜ.
« Yanıtla #260 : 09 Nisan 2011 »
Türk Dil Kurumu
SÖZBUL Sözcük-Bulmaca Bilgilendirme Uygulaması
Tarih: 30/11/2010

Türkçe Sözlük'ten günün sözü :
küheylan isim (küheyla:nı, l ince okunur) Arapça Soylu Arap atı: "Dağın ardında bir nazlı sultanım / Tavlamda doru bir küheylanım"- A. M. Dranas.

Yabancı sözlere TDK'nin önerdiği Türkçe karşılık :
deplasman Fransızca déplacement spor "1. Spor takımlarının kendi sahaları dışında oynaması durumu. 2. Sporcuların daha önce oynamadıkları veya rakip takımla karşılaşma yapmak üzere geldikleri rakip takımın sahası." anlamlarına gelen bu söz için dış saha karşılığı önerilmiştir.

Bundan sonra demek ki, deplasman yerine dış saha sözcüğünü kullanacağız.

Bir yazım kuralı :
"Birlik" kelimesiyle yapılan kısaltmalarda söyleyişte "k" yumuşar: ÇUKOBİRLİK'e (söylenişi ÇUKOBİRLİĞE), FİSKOBİRLİK'in (söylenişi FİSKOBİRLİĞİN).

Günün atasözü/deyimi :
sabahın kızıllığı akşamı kış eder, akşamın kızıllığı sabahı güz eder
Sabahleyin gökyüzünde görülen kızıllık, o akşam havanın kış gibi olacağını, akşam görülen kızıllık ise ertesi sabah havanın güze döneceğini belirtir.
Atasözü

Çevrimdışı Çağrı Bey

  • Türkçü-Turancı
  • *****
  • İleti: 690
Ynt: TÜRKÇE SÖZLÜKTEN GÜNÜN SÖZÜ.
« Yanıtla #261 : 16 Nisan 2011 »
Türk Dil Kurumu
SÖZBUL Sözcük-Bulmaca Bilgilendirme Uygulaması
Tarih: 01/12/2010

Türkçe Sözlük'ten günün sözü :
sıfır beden sıfat Normalden çok fazla zayıf olan.

Yabancı sözlere TDK'nin önerdiği Türkçe karşılık :
fonem Fransızca phonème dil bilimi "Dildeki başka seslerle kurduğu ilişki yönünden belirlenen ayırıcı özelliği bulunan ses ögesi." anlamındaki bu söz için Kurumumuzca ses birimi karşılığı önerilmiştir.

Bundan sonra demek ki, fonem yerine ses birimi sözcüğünü kullanacağız.

Bir yazım kuralı :
Da / de bağlacını kendisinden önceki kelimeden kesme ile ayırmak yanlıştır: Ayşe de geldi (Ayşe'de geldi değil).

Günün atasözü/deyimi :
sular kararmak
Akşam olmaya başlamak.
Deyim

Çevrimdışı Çağrı Bey

  • Türkçü-Turancı
  • *****
  • İleti: 690
Ynt: TÜRKÇE SÖZLÜKTEN GÜNÜN SÖZÜ.
« Yanıtla #262 : 16 Nisan 2011 »
Türk Dil Kurumu
SÖZBUL Sözcük-Bulmaca Bilgilendirme Uygulaması
Tarih: 02/12/2010

Türkçe Sözlük'ten günün sözü :
burjuva sıfat, eskimiş Fransızca bourgeois 1. Şehirde yaşayıp özel imtiyazlardan yararlanan: "Burjuva bir aileden doğmuş, bir fabrikatörle evlenmiş."- H. C. Yalçın. 2. Orta sınıftan olan, kent soylu.

Yabancı sözlere TDK'nin önerdiği Türkçe karşılık :
higrometre Fransızca hygromètre "Havanın nem derecesini ölçmeye yarayan alet." anlamındaki bu söz için Kurumumuzca nemölçer karşılığı önerilmiştir.

Bundan sonra demek ki, higrometre yerine nemölçer sözcüğünü kullanacağız.

Bir yazım kuralı :
Üleştirme sayıları rakamla değil yazıyla belirtilir: 2'şer değil ikişer, 9'ar değil dokuzar, 100’er değil yüzer.

Günün atasözü/deyimi :
tatlı söz dinletir, tatsız söz esnetir
Güzel bir konuşmayı dinlemeyi herkes sever, sıkıcı bir konuşma dinlemek zorunda kalanlar, sıkıldıklarını belli etmekten kendilerini alamazlar.
Atasözü

Çevrimdışı Çağrı Bey

  • Türkçü-Turancı
  • *****
  • İleti: 690
Ynt: TÜRKÇE SÖZLÜKTEN GÜNÜN SÖZÜ.
« Yanıtla #263 : 16 Nisan 2011 »
Türk Dil Kurumu
SÖZBUL Sözcük-Bulmaca Bilgilendirme Uygulaması
Tarih: 03/12/2010

Türkçe Sözlük'ten günün sözü :
kaligrafi isim Fransızca calligraphie Güzel yazı sanatı: "Hele yazısı, eskiden meşk dedikleri bir kaligrafi örneğidir."- Y. Z. Ortaç.

Yabancı sözlere TDK'nin önerdiği Türkçe karşılık :
haute-couture Fransızca "Genellikle bir tane dikilen ve özel kesimlere sahip giysi." anlamındaki bu söz için Kurumumuzca özel dikiş karşılığı önerilmiştir.

Bundan sonra demek ki, haute-couture yerine özel dikiş sözcüğünü kullanacağız.

Bir yazım kuralı :
Cümle büyük harfle başlar: Ak akçe kara gün içindir.

Günün atasözü/deyimi :
sabanın tutağına yapışan el aç kalmaz
Çiftçilik yapan veya çalışan aç kalmaz.
Atasözü

Çevrimdışı Çağrı Bey

  • Türkçü-Turancı
  • *****
  • İleti: 690
Ynt: TÜRKÇE SÖZLÜKTEN GÜNÜN SÖZÜ.
« Yanıtla #264 : 16 Nisan 2011 »
Türk Dil Kurumu
SÖZBUL Sözcük-Bulmaca Bilgilendirme Uygulaması
Tarih: 04/12/2010

Türkçe Sözlük'ten günün sözü :
saplantı isim, ruh bilimi Kişinin, etkisinden kendini kurtaramadığı yersiz saçma düşünce, sabit fikir, fikrisabit, idefiks: "Yıllardan beri böyleyim işte. Bir saplantıya mı uğradım?"- N. Uygur.

Yabancı sözlere TDK'nin önerdiği Türkçe karşılık :
homojen Fransızca homogène "Birbirlerine benzer karakterlere veya yapıya sahip parça veya birimlerden oluşan (bütün veya topluluk)." anlamındaki bu söz için Kurumumuzca bağdaşık karşılığı önerilmiştir.

Bundan sonra demek ki, homojen yerine bağdaşık sözcüğünü kullanacağız.

Bir yazım kuralı :
Cümle içinde tırnak veya yay ayraç içine alınan tam cümleler büyük harfle başlar ve sonlarına uygun noktalama işareti (nokta, soru, ünlem vb.) konur: Atatürk, "Muhtaç olduğun kudret, damarlarındaki asil kanda mevcuttur!" diyor.

Günün atasözü/deyimi :
surata bak süngüye davran
Çok asık suratlı kimseler için kullanılan bir söz.
Deyim

Çevrimdışı Çağrı Bey

  • Türkçü-Turancı
  • *****
  • İleti: 690
Ynt: TÜRKÇE SÖZLÜKTEN GÜNÜN SÖZÜ.
« Yanıtla #265 : 16 Nisan 2011 »
Türk Dil Kurumu
SÖZBUL Sözcük-Bulmaca Bilgilendirme Uygulaması
Tarih: 05/12/2010

Türkçe Sözlük'ten günün sözü :
kalibre isim (kali'bre) Fransızca calibre 1. Mermilerde, ateşli silahlarda çap. 2. mecaz Kişinin çapı.

Yabancı sözlere TDK'nin önerdiği Türkçe karşılık :
konjonktür Fransızca conjoncture "Bir ülkenin ekonomik hayatının yükselme ve alçalma yönünde gösterdiği inişli çıkışlı, dalgalı hareketlerinin bütünü." anlamındaki bu söz için Kurumumuzca geçerli durum karşılığı önerilmiştir.

Bundan sonra demek ki, konjonktür yerine geçerli durum sözcüğünü kullanacağız.

Bir yazım kuralı :
Dizeler genellikle büyük harfle başlar: Halk içinde muteber bir nesne yok devlet gibi / Olmaya devlet cihanda bir nefes sıhhat gibi. (Muhibbi)

Günün atasözü/deyimi :
söz dediğin yaş deridir, nereye çekersen oraya gider
Bir sözü dinleyenler kimi zaman söyleyenin aklından geçirmediği bir anlamı da çıkarabilirler.
Atasözü

Çevrimdışı Çağrı Bey

  • Türkçü-Turancı
  • *****
  • İleti: 690
Ynt: TÜRKÇE SÖZLÜKTEN GÜNÜN SÖZÜ.
« Yanıtla #266 : 16 Nisan 2011 »
Türk Dil Kurumu
SÖZBUL Sözcük-Bulmaca Bilgilendirme Uygulaması
Tarih: 06/12/2010

Türkçe Sözlük'ten günün sözü :
hâkim sıfat (ha:kim) Arapça 1. Egemenliğini yürüten, buyruğunu yürüten, sözünü geçiren, egemen: "Arkasında yavaş fakat çok hâkim bir ses işitmişti."- A. Gündüz. 2. Başta gelen, başta olan, baskın çıkan. 3. Duygu, davranış vb.ni iradesiyle denetleyebilen (kimse): "Bir kere sinirlerine bu kadar hâkim oyuncu görmedim."- H. Taner. 4. Yüksekten bir yeri bütün olarak gören: "Denize hâkim bir köşk." 5. isim, hukuk Yargıç: "Bir hâkimin çok ciddi, bir satıcının çok mültefit, bir askerin çok otoriter olması meslekleri icabıdır."- M. Kaplan. 6. Baskın.

Yabancı sözlere TDK'nin önerdiği Türkçe karşılık :
figüratif Fransızca "İçinde insan, hayvan ve doğa ögeleri bulunan (resim veya heykel)." anlamındaki bu söz için Kurumumuzca betili karşılığı önerilmiştir.

Bundan sonra demek ki, figüratif yerine betili sözcüğünü kullanacağız.

Bir yazım kuralı :
Din ve mezhep adları ile bunların mensuplarını bildiren sözler büyük harfle başlar: Müslümanlık, Müslüman; Hristiyanlık, Hristiyan; Musevilik, Musevi; Budizm, Budist; Hanefilik, Hanefi; Katoliklik, Katolik.

Günün atasözü/deyimi :
el kazanıyla aş kaynatmak
Başkasının hazırladığı imkânları kendi hesabına kullanarak iş çevirmek.
Deyim

Çevrimdışı Çağrı Bey

  • Türkçü-Turancı
  • *****
  • İleti: 690
Ynt: TÜRKÇE SÖZLÜKTEN GÜNÜN SÖZÜ.
« Yanıtla #267 : 16 Nisan 2011 »
Türk Dil Kurumu
SÖZBUL Sözcük-Bulmaca Bilgilendirme Uygulaması
Tarih: 07/12/2010

Türkçe Sözlük'ten günün sözü :
bilgisayar korsanı isim, bilişim Bilgisayar ve haberleşme teknolojileri konusundaki bilgisini gizli verilere ulaşmak, ağlar üzerinde yasal olmayan zarar verici işler yapmak için kullanan kimse.

Yabancı sözlere TDK'nin önerdiği Türkçe karşılık :
enflasyon Fransızca inflation ekonomi "Dolanımdaki para miktarıyla, malların ve satın alınabilir hizmetlerin toplamı arasındaki açığın büyümesinden ortaya çıkan ve fiyatların toplam yükselişi, paranın değerinin düşmesi biçiminde kendini gösteren ekonomik parasal süreç." anlamındaki bu söz için Kurumumuzca para şişkinliği karşılığı önerilmiştir.

Bundan sonra demek ki, enflasyon yerine para şişkinliği sözcüğünü kullanacağız.

Bir yazım kuralı :
Kitap, dergi, gazete ve sanat eserlerinin (tablo, heykel, müzik) her kelimesi büyük harfle başlar: Nutuk, Safahat, Kendi Gök Kubbemiz, Anadolu Notları, Sinekli Bakkal; Türk Dili, Türk Kültürü, Varlık; Resmî Gazete, Hürriyet, Milliyet, Türkiye, Yeni Yüzyıl, Yeni Asır; Kaplumbağa Terbiyecisi; Kibele Çeşmesi; Saraydan Kız Kaçırma, Onuncu Yıl Marşı.

Günün atasözü/deyimi :
zahirenin (çiftçinin) ambarı sabanın ucundadır
Toprak, iyi sürüldüğünde bol ürün vereceği için iyi sonuç almak isteyen işine dört elle sarılmalıdır.
Atasözü

Çevrimdışı Çağrı Bey

  • Türkçü-Turancı
  • *****
  • İleti: 690
Ynt: TÜRKÇE SÖZLÜKTEN GÜNÜN SÖZÜ.
« Yanıtla #268 : 16 Nisan 2011 »
Türk Dil Kurumu
SÖZBUL Sözcük-Bulmaca Bilgilendirme Uygulaması
Tarih: 08/12/2010

Türkçe Sözlük'ten günün sözü :
varsıl erki isim, toplum bilimi Zenginler iktidarı, zenginlerin yönetimi, bey erki, zengin erki, plütokrasi.

Yabancı sözlere TDK'nin önerdiği Türkçe karşılık :
edisyon Fransızca édition "1. Resim klişesi, dökme harf, taş kalıp kullanarak makine yardımı ile kâğıt, bez vb.ne yazı, resim, çıkarma işi. 2. Bir eserin tekrarlanarak yapılan baskı işlemlerinden her biri." anlamlarında kullanılmaktadır. Kurumumuzca sözün ilk anlamı için bası; ikinci anlamı için baskı karşılıkları önerilmiştir.

Bundan sonra demek ki, edisyon yerine bası ve/veya baskı sözcüğünü kullanacağız.

Bir yazım kuralı :
Tarihî dönem bildirmeyip tür veya tarz bildiren terimler küçük harfle başlar: divan şiiri, divan edebiyatı, halk şiiri, halk edebiyatı, eski Türk edebiyatı, Türk dili, Türk sanat müziği, Türk halk müziği, tekke edebiyatı.

Günün atasözü/deyimi :
fıstıki makamla
Ağır ağır, yavaş yavaş.
Deyim

Çevrimdışı Çağrı Bey

  • Türkçü-Turancı
  • *****
  • İleti: 690
Ynt: TÜRKÇE SÖZLÜKTEN GÜNÜN SÖZÜ.
« Yanıtla #269 : 16 Nisan 2011 »
Türk Dil Kurumu
SÖZBUL Sözcük-Bulmaca Bilgilendirme Uygulaması
Tarih: 09/12/2010

Türkçe Sözlük'ten günün sözü :
içrek sıfat, felsefe Belirli bir insan topluluğunun dışında kimseye bildirilmeyen, yalnızca sınırlı, dar bir çevreye aktarılan (her türlü bilgi, öğreti), bâtıni, ezoterik, dışrak karşıtı.

Yabancı sözlere TDK'nin önerdiği Türkçe karşılık :
doktrin Fransızca doctrine "1. Bilimde, felsefede bir görüşü bir sistem içinde belli bir anlayışa, düşünceye dayalı olarak oluşturan ilke ve dogmalar bütünü. 2. Toplumda herhangi bir alanda çığır açan bir düşünce adamının ortaya koyduğu görüşler, ilkeler bütünü." anlamlarına gelen bu söz için Kurumumuzca öğreti karşılığı önerilmiştir.

Bundan sonra demek ki, doktrin yerine öğreti sözcüğünü kullanacağız.

Bir yazım kuralı :
Para birimleri büyük harfle başlamaz: avro, dinar, dolar, lira, yeni kuruş, liret.

Günün atasözü/deyimi :
yoldan kal, yoldaştan kalma
Yolculukta arkadaş çok önemli olduğundan, iyi bir arkadaşla yolculuk yapmak için gerektiğinde yolculuğun tarihi ertelenmelidir.
Atasözü