Türk Dil Kurumu
SÖZBUL Sözcük-Bulmaca Bilgilendirme Uygulaması
Tarih: 21/11/2010

Türkçe Sözlük'ten günün sözü :
külyutmaz sıfat (kü'lyutmaz) Aldanmaz, kolay inanmaz (kimse): "Kendini herkesten daha zeki, daha külyutmaz zanneden böyleleri her zaman, her yerde vardır."- M. Mungan.

Yabancı sözlere TDK'nin önerdiği Türkçe karşılık :
lokavt İngilizce lock-out "İşverenin işçileri topluca işten uzaklaştırma veya işten çıkarma kararı." anlamındaki bu söz için Kurumumuzca iş bıraktırımı karşılığı önerilmiştir.

Bundan sonra demek ki, lokavt yerine iş bıraktırımı sözcüğünü kullanacağız.

Bir yazım kuralı :
Dil bilgisinde eklerin farklı biçimlerini göstermek için eğik çizgi kullanılır: -a /-e, -an /-en, -lık /-lik, -madan /-meden.

Günün atasözü/deyimi :
hâllenip küllenmek
Kendi imkânlarıyla iyi kötü geçinip gitmek, kendi yağıyla kavrulmak.
Deyim

Türk Dil Kurumu
SÖZBUL Sözcük-Bulmaca Bilgilendirme Uygulaması
Tarih: 23/11/2010

Türkçe Sözlük'ten günün sözü :
blok isim (l ince okunur) Fransızca bloc 1. Kocaman ve ağır kitle.2. sıfat Birden çok bölümü bir araya getirilmiş olan, bir bütün oluşturan: "Blok ders."- . 3. Politik çıkarları sebebiyle birlik kuran devletler topluluğu: "Batı Bloku. Doğu Bloku." 4. İçine resim veya yazı kâğıtları konulan karton kap. 5. mimarlık Yapı adası: "Yıkıntıların ortasında blok hâlinde yükselen yeni apartmanlara uzun uzun baktı."- H. Taner. 6. spor Voleybolda, file üstünde karşı oyuncunun topa sert vururken önünde iki veya üç kişinin elleri ile oluşturdukları perde.

Yabancı sözlere TDK'nin önerdiği Türkçe karşılık :
stalaktit Fransızca stalactite "Mağaraların tavanında aşağıya doğru oluşan, genellikle koni biçiminde kalker birikintisi." anlamındaki bu söz için Kurumumuzca sarkıt karşılığı önerilmiştir.

Bundan sonra demek ki, stalaktit yerine sarkıt sözcüğünü kullanacağız.

Bir yazım kuralı :
Tiyatro eserlerinde ve senaryolarda konuşanın hareketlerini, durumunu açıklamak ve göstermek için yay ayraç kullanılır: İhtiyar – (Yavaş yavaş Kaymakama yaklaşır.) Ne oluyor beyefendi? Allah rızası için bana da anlatın...(Reşat Nuri Güntekin)

Günün atasözü/deyimi :
koyma akıl, akıl olmaz
Hep başkalarının verdiği akılla hareket eden kimse bir yere kadar başarılı olur, daha sonra ne yapacağını bilemez.
Atasözü

Türk Dil Kurumu
SÖZBUL Sözcük-Bulmaca Bilgilendirme Uygulaması
Tarih: 25/11/2010

Türkçe Sözlük'ten günün sözü :
şapka isim (şa'pka) Rusça 1. Keçe, hasır, kumaş, ip vb. ile yapılan başlık: "Türkler başlık olarak 1925'te şapkayı kabul ettiler." 2. Boru, baca, direk vb. şeylerin açık olan üst bölümünü havanın etkisinden korumak için takılan başlık: "Soba borusu şapkası. Lamba şapkası." 3. bitki bilimi Bazı bitkilerde, özellikle mantarlarda sapın üstünde bulunan, üreme organlarını taşıyan şapka biçimindeki organ. 4. dil bilgisi Düzeltme işareti.

Yabancı sözlere TDK'nin önerdiği Türkçe karşılık :
rafineri Fransızca raffinerie "Şeker, petrol vb. maddelerin arıtıldığı yer." anlamındaki bu söz için Kurumumuzca arıtımevi karşılığı önerilmiştir.

Bundan sonra demek ki, rafineri yerine arıtımevi sözcüğünü kullanacağız.

Bir yazım kuralı :
Kurum, kuruluş, kurul, birleşim, oturum ve iş yeri adlarına gelen ekler kesmeyle ayrılmaz: Türkiye Büyük Millet Meclisine, Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığına, Hacettepe Üniversitesi Rektörlüğüne, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Başkanlığının; Bakanlar Kurulunun; Mavi Köşe Bakkaliyesinden.

Günün atasözü/deyimi :
iç güveyisinden hâllice
"Nasılsın" sorusuna "eh işte, fena değil" anlamında verilen karşılık.
Deyim

Türk Dil Kurumu
SÖZBUL Sözcük-Bulmaca Bilgilendirme Uygulaması
Tarih: 27/11/2010

Türkçe Sözlük'ten günün sözü :
ecel beşiği isim Çok tehlikeli taşıt veya geçit.

Yabancı sözlere TDK'nin önerdiği Türkçe karşılık :
absorbe Fransızca absorbé fizik "Katı veya sıvı bir madde soğurma yoluyla bir gazı içine alma." anlamındaki bu söz için Kurumumuzca soğurma karşılığı önerilmiştir.

Bundan sonra demek ki, absorbe yerine soğurma sözcüğünü kullanacağız.

Bir yazım kuralı :
Kuruluş, kitap, dergi ve yön adlarının kısaltmalarında genellikle her kelimenin ilk harfi büyük yazılır: TBMM (Türkiye Büyük Millet Meclisi), ABD (Amerika Birleşik Devletleri); KB (Kutadgu Bilig); TK (Türk Kültürü), TDED (Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi); B (batı), D (doğu), G (güney), K (kuzey); GB (güneybatı), GD (güneydoğu), KB (kuzeybatı), KD (kuzeydoğu).

Günün atasözü/deyimi :
istim üstünde olmak
1) Buharla işleyen araçlar kalkmaya hazır duruma gelmek. 2) Hemen gidecek durumda bulunmak.
Deyim

Türk Dil Kurumu
SÖZBUL Sözcük-Bulmaca Bilgilendirme Uygulaması
Tarih: 29/11/2010

Türkçe Sözlük'ten günün sözü :
âşık -kı, -ğı isim (a:şık) Arapça 1. Bir kimseye veya bir şeye karşı aşırı sevgi ve bağlılık duyan, vurgun, tutkun kimse: "Güzeller deniz kenarına geldikleri zaman âşıklar da kale burçlarına ve bedenlerine dolarlar."- A. H. Çelebi. 2. Birbirini seven bir çiftten kadına oranla genellikle erkeğe verilen ad. 3. Halk ozanı:"Dinleyin âşıklar benim sözümü / Felek yaktı kül eyledi özümü"- Halk Türküsü. 4. teklifsiz konuşmada Dalgın, kalender kimse: "Âşık yine geç kaldın." 5. ünlem, teklifsiz konuşmada "Ahbap, arkadaş" anlamında kullanılan bir seslenme sözü: "Âşık! Anlat bakalım, neler yaptın?"- .

Yabancı sözlere TDK'nin önerdiği Türkçe karşılık :
casting İngilizce "Televizyon ve sinema dizi ve filmlerinde oynayan oyuncuların tümü." anlamındaki bu söz için Kurumumuzca oyuncu kadrosu karşılığı önerilmiştir.

Bundan sonra demek ki, casting yerine oyuncu kadrosu sözcüğünü kullanacağız.

Bir yazım kuralı :
Kelimeler hecelenirken satır sonunda ve satır başında tek harf bırakılmaz.

Günün atasözü/deyimi :
gayret dayıya düştü
"İş, onu başarabilecek olana kaldı" anlamında kullanılan bir söz.
Deyim