Gönderen Konu: TÜRKÇE SÖZLÜKTEN GÜNÜN SÖZÜ  (Okunma sayısı 558654 defa)

0 Üye ve 2 Ziyaretçi konuyu incelemekte.

Çevrimdışı Çağrı Bey

  • Türkçü-Turancı
  • *****
  • İleti: 690
Ynt: TÜRKÇE SÖZLÜKTEN GÜNÜN SÖZÜ.
« Yanıtla #110 : 30 Mart 2011 »
Türk Dil Kurumu
SÖZBUL Sözcük-Bulmaca Bilgilendirme Uygulaması
Tarih: 02/07/2010

Türkçe Sözlük'ten günün sözü :
tıngırı yolunda sıfat Kazancı iyi olan (kimse).

Yabancı sözlere TDK'nin önerdiği Türkçe karşılık :
antifriz İngilizce antifreeze "İçine katıldığı sıvının belli bir dereceye kadar donmasını önleyen kimyasal bir madde." anlamına gelen bu söz için Kurumumuzca dondurmaz karşılığı önerilmiştir.

Bundan sonra demek ki, antifriz yerine dondurmaz sözcüğünü kullanacağız.

Bir yazım kuralı :
Bir veya iki ögesi emir kipiyle kurulan kalıplaşmış birleşik kelimeler bitişik yazılır: albeni, ateşkes, çalçene, gelberi, incitmebeni, sallabaş, sallasırt, sıkboğaz, unutmabeni; çekyat, kaçgöç, kapkaç, örtbas, seçal, veryansın, yapboz, yazboz.

Günün atasözü/deyimi :
çanakta balın olsun, Yemen'den (Bağdat'tan) arı gelir
Malı güzel olan kimse için müşteri kaygısı yoktur, onun malına uzak yerlerden bile istekli çıkar.
Atasözü

Çevrimdışı Çağrı Bey

  • Türkçü-Turancı
  • *****
  • İleti: 690
Ynt: TÜRKÇE SÖZLÜKTEN GÜNÜN SÖZÜ.
« Yanıtla #111 : 30 Mart 2011 »
Türk Dil Kurumu
SÖZBUL Sözcük-Bulmaca Bilgilendirme Uygulaması
Tarih: 03/07/2010

Türkçe Sözlük'ten günün sözü :
bitirim sıfat, argo 1. Çok hoşa giden (kimse). 2. Güç, etki veya beceri bakımından alışılmışın üzerinde olan (kimse). 3. Zeki. 4. Kumar oynama, uyuşturucu alıp satma, dolandırıcılık vb. işlerde çok deneyimli (kimse).

Yabancı sözlere TDK'nin önerdiği Türkçe karşılık :
implant Fransızca tıp "Vücuda herhangi bir işlevi yerine getirmesi için doku yerleştirme." anlamında kullanılan bu söz için Kurumumuzca doku ekimi karşılığı önerilmiştir.

Bundan sonra demek ki, implant yerine doku ekimi sözcüğünü kullanacağız.

Bir yazım kuralı :
Yer bildiren özel isimlerde kısaltmalı söyleyiş söz konusu olduğunda, yer adının ilk harfi büyük yazılır: Hisar'dan, Boğaz'dan, Köşk'e.

Günün atasözü/deyimi :
züğürtleyen bezirgân, eski defterleri yoklar
1) Tüccar züğürtleyince, belki bir kimsede alacağım kalmıştır diye eski defterlerini gözden geçirir; 2) Vaktiyle önemli işler yapmış olanlar, düşkünlüklerinde eski durumlarını anarak, anlatarak avunmaya çalışırlar.
Atasözü

Çevrimdışı Çağrı Bey

  • Türkçü-Turancı
  • *****
  • İleti: 690
Ynt: TÜRKÇE SÖZLÜKTEN GÜNÜN SÖZÜ.
« Yanıtla #112 : 30 Mart 2011 »
Türk Dil Kurumu
SÖZBUL Sözcük-Bulmaca Bilgilendirme Uygulaması
Tarih: 04/07/2010

Türkçe Sözlük'ten günün sözü :
yerden selam isim, eskimiş Elin yerlere kadar uzatılmasıyla verilen selam biçimi, yerden temenna.

Yabancı sözlere TDK'nin önerdiği Türkçe karşılık :
navigasyon Fransızca navigation "Yol ve belirlenen yeri bulma işi." anlamında kullanılan bu söz için Kurumumuzca yolbul karşılığı önerilmiştir.

Bundan sonra demek ki, navigasyon yerine yolbul sözcüğünü kullanacağız.

Bir yazım kuralı :
Arapça ve Farsça kökenli kişi ve yer adları Türkçenin ses ve yapı özelliklerine göre yazılır: Ahmet, Bedrettin, Fuat, Mehmet, Necmettin, Saadettin; Cezayir, Fas, Filistin, Mısır, Suudi Arabistan; Bağdat, Cidde, Erdebil, Halep, İsfahan, İskenderiye, Medine, Şam, Şiraz, Tahran, Tebriz, Trablusgarp.

Günün atasözü/deyimi :
fakir tavuğu tek tek yumurtlar
Destekçisi, dayanağı olmayan kimsenin işleri yavaş yürür.
Atasözü

Çevrimdışı Çağrı Bey

  • Türkçü-Turancı
  • *****
  • İleti: 690
Ynt: TÜRKÇE SÖZLÜKTEN GÜNÜN SÖZÜ.
« Yanıtla #113 : 30 Mart 2011 »
Türk Dil Kurumu
SÖZBUL Sözcük-Bulmaca Bilgilendirme Uygulaması
Tarih: 05/07/2010

Türkçe Sözlük'ten günün sözü :
bitirim yeri isim Kumarhane: "Cihangir'deki konağı satmıştım, elime geçen parayı üç günün içinde bitirim yerlerinde temizledim."- M. Yesari.

Yabancı sözlere TDK'nin önerdiği Türkçe karşılık :
navigatör Fransızca navigateur "Taşıtlarda belirlenen noktaya ulaşmak için yön bulmayı sağlayan aygıt." anlamına gelen bu söz için Kurumumuzca yolbil karşılığı önerilmiştir.

Bundan sonra demek ki, navigatör yerine yolbil sözcüğünü kullanacağız.

Bir yazım kuralı :
Yer adlarında kullanılan batı, doğu, güney, kuzey, aşağı, yukarı, orta, iç, yakın, uzak kelimeleri ayrı yazılır: Batı Trakya, Doğu Anadolu, Güney Kutbu, Kuzey Amerika, Aşağı Ayrancı, Yukarı Ayrancı, Orta Doğu, İç Asya, Yakın Doğu, Uzak Doğu.

Günün atasözü/deyimi :
acıkanın yanağından, susayanın dudağından belli olur
bir insanın ne durumda olduğu yüzünden anlaşılır.
Atasözü

Çevrimdışı Çağrı Bey

  • Türkçü-Turancı
  • *****
  • İleti: 690
Ynt: TÜRKÇE SÖZLÜKTEN GÜNÜN SÖZÜ.
« Yanıtla #114 : 30 Mart 2011 »
Türk Dil Kurumu
SÖZBUL Sözcük-Bulmaca Bilgilendirme Uygulaması
Tarih: 06/07/2010

Türkçe Sözlük'ten günün sözü :
güneş yanığı isim Güneşte uzun süre ve korumasız olarak kalma sonucunda deride oluşan rahatsızlık: "Üstleri başları tozdan, yüzleri güneş yanığının oluşturduğu derin çizgilerden oluşurdu."- A. Kutlu.

Yabancı sözlere TDK'nin önerdiği Türkçe karşılık :
lezyon Fransızca lésion "Yara, darbe, iltihap, ur vb. sebeplerle bir organda ortaya çıkan bozukluk, yıpranma" anlamında kullanılan bu söz için Kurumumuzca doku bozukluğu karşılığı önerilmiştir.

Bundan sonra demek ki, lezyon yerine doku bozukluğu sözcüğünü kullanacağız.

Bir yazım kuralı :
Mahalle, bulvar, cadde, sokak, ilçe, köy vb. yer ve kuruluş adlarında şahıs adları ayrı yazılır: Yunus Emre Mahallesi; Gazi Mustafa Kemal Bulvarı; Ziya Gökalp Bulvarı; Nene Hatun Caddesi; Fevzi Çakmak Sokağı, Cemal Nadir Sokağı; Kâzım Karabekir Eğitim Fakültesi.

Günün atasözü/deyimi :
sabırla koruk helva olur, dut yaprağı atlas
Sabretmesini bilen kişi olmayacak gibi görünen işlerde bile başarı kazanır.
Atasözü

Çevrimdışı Çağrı Bey

  • Türkçü-Turancı
  • *****
  • İleti: 690
Ynt: TÜRKÇE SÖZLÜKTEN GÜNÜN SÖZÜ.
« Yanıtla #115 : 30 Mart 2011 »
Türk Dil Kurumu
SÖZBUL Sözcük-Bulmaca Bilgilendirme Uygulaması
Tarih: 07/07/2010

Türkçe Sözlük'ten günün sözü :
kucak çocuğu isim 1. Yürüyemeyen, kucakta gezdirilen çocuk. 2. Sürekli olarak kucağa almaya alıştırılan çocuk.

Yabancı sözlere TDK'nin önerdiği Türkçe karşılık :
kuvöz Fransızca couveuse "Özellikle erken veya yeni doğmuş bebeklerin, zarar verebilecek dış etkenlerden korunması amacıyla içine yerleştirildiği, belirli sıcaklığın ve nemin özel olarak oluşturulduğu araç." anlamıyla kullanılan bu söz için Kurumumuzca yaşanak karşılığı önerilmiştir.

Bundan sonra demek ki, kuvöz yerine yaşanak sözcüğünü kullanacağız.

Bir yazım kuralı :
Dış, iç, sıra sözleriyle oluşturulan birleşik kelime ve terimler ayrı yazılır: ahlak dışı, çağ dışı, din dışı, kanun dışı, olağan dışı, yasa dışı; ceviz içi, hafta içi, yurt içi; aklı sıra, ardı sıra, peşi sıra, yanı sıra.

Günün atasözü/deyimi :
ekini belli etmemek
Eksik, bozuk, yanlış, kusurlu bir işi sağlam ve doğru gibi göstermek.
Deyim

Çevrimdışı Çağrı Bey

  • Türkçü-Turancı
  • *****
  • İleti: 690
Ynt: TÜRKÇE SÖZLÜKTEN GÜNÜN SÖZÜ.
« Yanıtla #116 : 30 Mart 2011 »
Türk Dil Kurumu
SÖZBUL Sözcük-Bulmaca Bilgilendirme Uygulaması
Tarih: 08/07/2010

Türkçe Sözlük'ten günün sözü :
rüçhan hakkı isim, hukuk Yasal olarak tanınan öncelik hakkı.

Yabancı sözlere TDK'nin önerdiği Türkçe karşılık :
kampus Fransızca campus "Bir üniversitenin, genellikle kent dışında derslik, öğrenci yurdu gibi her türlü yapı ve etkinlik alanlarıyla toplu bir biçimde bulunduğu yer." anlamına gelen bu söz için Kurumumuzca yerleşke karşılığı önerilmiştir.

Bundan sonra demek ki, kampus yerine yerleşke sözcüğünü kullanacağız.

Bir yazım kuralı :
-an/-en, -r/-ar/-er/-ır/-ir, -maz/-mez ve -mış/-miş sıfat-fiil eklerinin kalıplaşmasıyla oluşan birleşik kelimeler bitişik yazılır: oyunbozan, damargenişleten; betonkarar, yurtsever; güçbeğenir, külyutmaz, kadirbilmez; çokbilmiş, güngörmüş.

Günün atasözü/deyimi :
bir söylemek pir söylemek
Uzatmadan gereği gibi söylemek.
Deyim

Çevrimdışı Çağrı Bey

  • Türkçü-Turancı
  • *****
  • İleti: 690
Ynt: TÜRKÇE SÖZLÜKTEN GÜNÜN SÖZÜ.
« Yanıtla #117 : 30 Mart 2011 »
Türk Dil Kurumu
SÖZBUL Sözcük-Bulmaca Bilgilendirme Uygulaması
Tarih: 09/07/2010

Türkçe Sözlük'ten günün sözü :
lebiderya isim, eskimiş (le'biderya:) Deniz kenarı.

Yabancı sözlere TDK'nin önerdiği Türkçe karşılık :
sticker İngilizce "Özel olarak hazırlanıp bir yere yapıştırılan zamklı desen, resim veya yazı." anlamına gelen bu söz için Kurumumuzca çıkartma karşılığı önerilmiştir.

Bundan sonra demek ki, sticker yerine çıkartma sözcüğünü kullanacağız.

Bir yazım kuralı :
Yer ve millet adlarıyla kurulan birleşik kelimelerde sadece özel adlar büyük harfle başlar: Antep fıstığı, Brüksel lahanası, Hindistan cevizi, İngiliz anahtarı, Maraş dondurması, Van kedisi.

Günün atasözü/deyimi :
bey ardından çomak çalan çok olur
Güçlü bir kişi ile yüz yüze bulunduklarında ağızlarını açamayanlar, o gittikten sonra aleyhinde atıp tutarlar.
Atasözü

Çevrimdışı Çağrı Bey

  • Türkçü-Turancı
  • *****
  • İleti: 690
Ynt: TÜRKÇE SÖZLÜKTEN GÜNÜN SÖZÜ.
« Yanıtla #118 : 30 Mart 2011 »
Türk Dil Kurumu
SÖZBUL Sözcük-Bulmaca Bilgilendirme Uygulaması
Tarih: 10/07/2010

Türkçe Sözlük'ten günün sözü :
hasta hakları isim Sağlık hizmeti verilirken temel insan haklarının güvenceye alınmasını, insan onuru ve bütünlüğünün korunmasını amaçlayan haklar.

Yabancı sözlere TDK'nin önerdiği Türkçe karşılık :
proses İngilizce process "Aralarında birlik olan veya belli bir düzen veya zaman içinde tekrarlanan, ilerleyen, gelişen olaylar ve hareketler dizisi." anlamına gelen bu söz için Kurumumuzca süreç karşılığı önerilmiştir.

Bundan sonra demek ki, proses yerine süreç sözcüğünü kullanacağız.

Bir yazım kuralı :
Ev kelimesiyle kurulan birleşik kelimeler bitişik yazılır: aşevi, bakımevi, basımevi, doğumevi, gözlemevi, huzurevi, konukevi, orduevi, öğretmenevi, polisevi, yayınevi.

Günün atasözü/deyimi :
elden ağza yaşamak
Günlük kazancı ancak gereksinimlerini karşılayacak kadar olmak.
Deyim

Çevrimdışı Çağrı Bey

  • Türkçü-Turancı
  • *****
  • İleti: 690
Ynt: TÜRKÇE SÖZLÜKTEN GÜNÜN SÖZÜ.
« Yanıtla #119 : 30 Mart 2011 »
Türk Dil Kurumu
SÖZBUL Sözcük-Bulmaca Bilgilendirme Uygulaması
Tarih: 11/07/2010

Türkçe Sözlük'ten günün sözü :
nüfus bilimi isim İnsan nüfusunu yapı, gelişme ve dağılım açısından inceleyen bilim, demografi.

Yabancı sözlere TDK'nin önerdiği Türkçe karşılık :
trekking İngilizce "Belli kurallar ve grup anlayışı içinde doğada yapılan uzun yürüyüş." anlamına gelen bu söz için Kurumumuzca doğa yürüyüşü karşılığı önerilmiştir.

Bundan sonra demek ki, trekking yerine doğa yürüyüşü sözcüğünü kullanacağız.

Bir yazım kuralı :
Benzetme yoluyla insanın bir niteliğini anlatmak üzere bitki, hayvan ve nesne adlarıyla kurulan birleşik kelimeler ayrı yazılır: çetin ceviz, çöpsüz üzüm; eski kurt, sarı çıyan, sağmal inek; eski toprak, eski tüfek, kara maşa, sapsız balta.

Günün atasözü/deyimi :
çağrılan yere git, ar eyleme; çağrılmadığın yere gidip yerini dar eyleme
Kişi, çağrıldığı yere gitmeli, çağrılmadığı yere gitmemelidir.
Atasözü