Gönderen Konu: TÜRKÇE SÖZLÜKTEN GÜNÜN SÖZÜ  (Okunma sayısı 522176 defa)

0 Üye ve 2 Ziyaretçi konuyu incelemekte.

Çevrimdışı Çağrıbey

  • [GÖKBÖRÜ ANKARA]
  • Türkçü-Turancı
  • *****
  • İleti: 2148
  • Ne mutlu Türk doğup, Türk gibi yaşayana!
Ynt: TÜRKÇE SÖZLÜKTEN GÜNÜN SÖZÜ
« Yanıtla #680 : 20 Ocak 2012 »
______________________________________

"tepe noktası" demek daha mantıklı
İngilizce "pik" sözcüğüne TDK'nın verdiği "değer bakımından yükselme" karşılığı bence çok uzun.
"Tepe noktası" hem anlam bakımından daha oturaklı hemde daha kısa.

Biz burada TDK'nın bir hizmetini doğrudan aktardığımız için, herhangi bir yorum, ekleme ve çıkartma gibi değişiklik yapmadan, aslına sadık kalarak, sayfalarımıza asıyoruz.

Dilin zenginliğinin ve anlam gücünün göstergelerinden bir tanesi de; olabildiğince kısa sözcüklerle yine olabildiğince çok anlamın karşılanması, çağrıştırılması ve sözcüğün türetilebilmesidir.

Böri Bey,
Önerinizi/önerilerinizi TDK'nın:
Yabancı Sözlere Karşılıklar Kılavuzu
ilişimindeki bölüme  iletebilirsiniz.

Ben birkaç kez öneride bulundum ve dikkate aldıklarını gözlemledim.

Ne mutlu Türk doğup, Türk gibi yaşayana!
Saygılarımla..
Çağrıbey

Çevrimdışı Çağrıbey

  • [GÖKBÖRÜ ANKARA]
  • Türkçü-Turancı
  • *****
  • İleti: 2148
  • Ne mutlu Türk doğup, Türk gibi yaşayana!
Ynt: TÜRKÇE SÖZLÜKTEN GÜNÜN SÖZÜ
« Yanıtla #681 : 21 Ocak 2012 »
Türk Dil Kurumu
SÖZBUL Sözcük-Bulmaca Bilgilendirme Uygulaması
Tarih: 21/01/2012

Türkçe Sözlük'ten günün sözü :
vukuat Arapça çoğul isim (vukua:tı) 1. Polisi ilgilendiren olay veya olaylar: "Vukuat aramaya giden, hadise çıkmıyor diye üzülen ... bir adamım." -Refik Halit Karay. 2. eskimiş Olanlar, olan bitenler.

Yabancı sözlere TDK'nin önerdiği Türkçe karşılık :
pinpon İngilizce ping-pong "spor Kuralları tenisinkine benzeyen, masa üzerinde özel top ve raketlerle oynanan bir oyun, masa topu" anlamındaki bu söz için Kurumumuzca masa tenisi karşılığı önerilmiştir.

Bundan sonra demek ki, pinpon yerine, masa tenisi sözcüğünü kullanacağız.

Bir yazım kuralı :
Uzak Doğu dillerindeki (Çince, Japonca, Korece vb.) özel adlar Türkçede yerleşmiş biçimlerine göre yazılır: Konfüçyüs, Kanton, Pekin, Şangay, Tokyo, Hiroşima, Nagazaki, Osaka, Kyoto.

Günün atasözü/deyimi :
kasavetsiz ağız anahtarsız açılır
Sıkıntısı, kaygısı olmayan kimse, her konuda rahat konuşur.
Atasözü
 

Çevrimdışı Çağrıbey

  • [GÖKBÖRÜ ANKARA]
  • Türkçü-Turancı
  • *****
  • İleti: 2148
  • Ne mutlu Türk doğup, Türk gibi yaşayana!
Ynt: TÜRKÇE SÖZLÜKTEN GÜNÜN SÖZÜ
« Yanıtla #682 : 22 Ocak 2012 »
Türk Dil Kurumu
SÖZBUL Sözcük-Bulmaca Bilgilendirme Uygulaması
Tarih: 22/01/2012
 
Türkçe Sözlük'ten günün sözü :
tepki isim 1. Bir cismin kendini iten veya sıkıştıran başka bir cisme gösterdiği karşı etki, aksülamel, reaksiyon. 2. Herhangi bir etkiye cevap olarak doğan, genellikle olumsuz söz veya davranış: "Seyircilerin şaşkınlığı geçince tepkisi başladı." -Haldun Taner. 3. Karşılık verme.

Yabancı sözlere TDK'nin önerdiği Türkçe karşılık :
sansüalizm Fransızca sensualisme "ruh bilimi Her bilginin temelinde duyumların bulunduğu ileri sürülen öğretilerin genel adı." anlamındaki bu söz için Kurumumuzca duyumculuk karşılığı önerilmiştir.

Bundan sonra demek ki, sansüalizm yerine, duyumculuk sözcüğünü kullanacağız.

Bir yazım kuralı :
Etmek, edilmek, eylemek, kılmak, kılınmak, olmak, olunmak yardımcı fiilleriyle kurulan birleşik fiiller, ilk kelimelerinde herhangi bir ses düşmesi veya türemesi olmadığında ayrı yazılır: arz etmek, azat etmek, söz edilmek, asker eylemek, gerekli kılmak, namazı kılınmak, kul olmak, tebliğ olunmak.

Günün atasözü/deyimi :
romanı yazılmak
Romanlaşmak, roman durumuna gelmek.
Deyim 
 

Çevrimdışı Çağrıbey

  • [GÖKBÖRÜ ANKARA]
  • Türkçü-Turancı
  • *****
  • İleti: 2148
  • Ne mutlu Türk doğup, Türk gibi yaşayana!
Ynt: TÜRKÇE SÖZLÜKTEN GÜNÜN SÖZÜ
« Yanıtla #683 : 23 Ocak 2012 »
Türk Dil Kurumu
SÖZBUL Sözcük-Bulmaca Bilgilendirme Uygulaması
Tarih: 23/01/2012

Türkçe Sözlük'ten günün sözü :
bakımevi isim (bakı'mevi) 1. Bakıma gereksinimi olan kimselerin bakıldıkları, barındıkları kuruluş. 2. Kurum ve kuruluşlarda motorlu araçların onarıldığı ve korunduğu yer veya birim. 3. Belirli noktalarda özellikle kar mücadelesinde kullanılan araç ve gereçlerin barındırıldığı bina. 4. askerlik Motorlu araçların bakım ve onarım işlerinin yapıldığı birim, kademe.

Yabancı sözlere TDK'nin önerdiği Türkçe karşılık :
ütopik Fransızca utopique "Hayal niteliğinde veya hayal ürünü olan." anlamındaki bu söz için Kurumumuzca hayalî karşılığı önerilmiştir.

Bundan sonra demek ki, ütopik yerine, hayalî sözcüğünü kullanacağız.

Bir yazım kuralı :
Biraz, birkaç, birkaçı, birtakım, birçok, birçoğu, hiçbir, hiçbiri, herhangi sözleri gelenekleşmiş olarak bitişik yazılır.

Günün atasözü/deyimi :
ne doğrarsan aşına, o çıkar kaşığına
Kişi, kendisi için önceden yaptığı hazırlıkların verimini ileride alır.
Atasözü
 

Çevrimdışı Çağrıbey

  • [GÖKBÖRÜ ANKARA]
  • Türkçü-Turancı
  • *****
  • İleti: 2148
  • Ne mutlu Türk doğup, Türk gibi yaşayana!
Ynt: TÜRKÇE SÖZLÜKTEN GÜNÜN SÖZÜ
« Yanıtla #684 : 24 Ocak 2012 »
Türk Dil Kurumu
SÖZBUL Sözcük-Bulmaca Bilgilendirme Uygulaması
Tarih: 24/01/2012

Türkçe Sözlük'ten günün sözü :
şölen Moğolca isim 1. Eğlenmek veya bir olayı kutlamak amacıyla birçok kimsenin bir araya gelerek yedikleri yemek, ziyafet, toy: "Sizin şöleniniz, galiba, benimkinden daha masraflı olmuş." -Refik Halit Karay. 2. Belli bir amaçla düzenlenen eğlence. 3. mecaz Sanat gösterisi. 4. toplum bilimi Din töreni niteliğinde yemek toplantısı.

Yabancı sözlere TDK'nin önerdiği Türkçe karşılık :
ürtiker Fransızca urticaire "tıp Ciltte çeşitli sebeplerle oluşan kaşıntılı döküntü." anlamındaki bu söz için Kurumumuzca kurdeşen karşılığı önerilmiştir.

Bundan sonra demek ki, ürtiker yerine, kurdeşen sözcüğünü kullanacağız.

Bir yazım kuralı :
Müzikte kullanılan makam adları bitişik yazılır: acembuselik, hisarbuselik, muhayyerkürdi.

Günün atasözü/deyimi :
kafası dumanlanmak
1. Çok dalgın olmak. 2. Sarhoş olmak. 3. Esrar içmiş olmak.
Deyim
 

Çevrimdışı Çağrıbey

  • [GÖKBÖRÜ ANKARA]
  • Türkçü-Turancı
  • *****
  • İleti: 2148
  • Ne mutlu Türk doğup, Türk gibi yaşayana!
Ynt: TÜRKÇE SÖZLÜKTEN GÜNÜN SÖZÜ
« Yanıtla #685 : 25 Ocak 2012 »
Türk Dil Kurumu
SÖZBUL Sözcük-Bulmaca Bilgilendirme Uygulaması
Tarih: 25/01/2012
 
Türkçe Sözlük'ten günün sözü :
çayır tavuğu isim hayvan bilimi Orman tavuğugillerden, sırtı beyaz çizgili siyah ve esmer, karnı siyah bir kuş (Tympanuchus cupido).

Yabancı sözlere TDK'nin önerdiği Türkçe karşılık :
zeplin Almanca Zeppelin "Havada yolcu taşımaya yarayan, sert gövdeye sahip, gazla yükselen ve pervanelerle hareket eden araç." anlamındaki bu söz için Kurumumuzca hava gemisi karşılığı önerilmiştir

Bundan sonra demek ki, zeplin yerine, hava gemisi sözcüğünü kullanacağız.

Bir yazım kuralı :
Ara yönleri belirten kelimeler bitişik yazılır: güneybatı, güneydoğu, kuzeybatı, kuzeydoğu.

Günün atasözü/deyimi :
gidilmeyen yer senin değildir
Gidemediğiniz yerinizin, kullanamadığınız malınızın size bir yararı olmaz.
Atasözü
 

Çevrimdışı Çağrıbey

  • [GÖKBÖRÜ ANKARA]
  • Türkçü-Turancı
  • *****
  • İleti: 2148
  • Ne mutlu Türk doğup, Türk gibi yaşayana!
Ynt: TÜRKÇE SÖZLÜKTEN GÜNÜN SÖZÜ
« Yanıtla #686 : 26 Ocak 2012 »
Türk Dil Kurumu
SÖZBUL Sözcük-Bulmaca Bilgilendirme Uygulaması
Tarih: 26/01/2012

Türkçe Sözlük'ten günün sözü :
haykırmak (nesnesiz) 1. Telaş, şikâyet vb. sebeplerle yüksek sesle bağırmak: "Çocuk haykırarak ağlamaya başlamıştı." -Ayşe Kulin. 2. Çağırmak, seslenmek: "Kahkahayla karışık bir sesle merdivenden aşağı haykırdım." -Yusuf Ziya Ortaç. 3. mecaz Bir durum veya nitelik çok belirgin olarak görünmek.

Yabancı sözlere TDK'nin önerdiği Türkçe karşılık :
volüm İngilizce volume "Müzikte sesin alçaklığı veya yüksekliği." anlamındaki bu söz için Kurumumuzca ses düzeyi karşılığı önerilmiştir.

Bundan sonra demek ki, volüm yerine, ses düzeyi sözcüğünü kullanacağız.

Bir yazım kuralı :
Din ve mitoloji ile ilgili özel adlar büyük harfle başlar: Tanrı, Allah, Cebrail, Zeus, Osiris, Kibele. Ancak bunlardan bazıları özel ad olarak kullanılmadığında küçük harfle başlar: Eski Yunan tanrıları.

Günün atasözü/deyimi :
dile (dillere) düşmek
Hakkında dedikodu yapılmak.
Deyim
 

Çevrimdışı Çağrıbey

  • [GÖKBÖRÜ ANKARA]
  • Türkçü-Turancı
  • *****
  • İleti: 2148
  • Ne mutlu Türk doğup, Türk gibi yaşayana!
Ynt: TÜRKÇE SÖZLÜKTEN GÜNÜN SÖZÜ
« Yanıtla #687 : 27 Ocak 2012 »
Türk Dil Kurumu
SÖZBUL Sözcük-Bulmaca Bilgilendirme Uygulaması
Tarih: 27/01/2012

Türkçe Sözlük'ten günün sözü :
yükselteç, -ci isim fizik Alçak veya yüksek frekanslı akımların yararlı etkilerini artırmaya yarayan araç, amplifikatör.

Yabancı sözlere TDK'nin önerdiği Türkçe karşılık :
vokal Almanca "dil bilimi Ses yolunda bir engele çarpmadan çıkabilen ses." anlamındaki bu söz için Kurumumuzca ünlü karşılığı önerilmiştir

Bundan sonra demek ki, vokal yerine, ünlü sözcüğünü kullanacağız.

Bir yazım kuralı :
Sıra sayıları yazıyla ve rakamla gösterilebilir. Rakamla gösterilmesi durumunda rakamdan sonra ya nokta konur veya kesme işareti konularak derece gösteren ek yazılır: 15., 56., XX.; 5'inci, 6'ncı.

Günün atasözü/deyimi :
gün olur yılı besler, yıl olur günü beslemez
Öyle zaman olur ki bir aylık kazanç insanı bir yıl geçindirir, öyle zaman da olur ki bir yıllık kazanç bir ay geçindirmeye yetmez.
Atasözü
 

Çevrimdışı Çağrıbey

  • [GÖKBÖRÜ ANKARA]
  • Türkçü-Turancı
  • *****
  • İleti: 2148
  • Ne mutlu Türk doğup, Türk gibi yaşayana!
Ynt: TÜRKÇE SÖZLÜKTEN GÜNÜN SÖZÜ
« Yanıtla #688 : 28 Ocak 2012 »
Türk Dil Kurumu
SÖZBUL Sözcük-Bulmaca Bilgilendirme Uygulaması
Tarih: 28/01/2012

Türkçe Sözlük'ten günün sözü :
çekmeli vagon isim Yükseltileri farklı iki nokta arasında çelik halatlarla ve motor gücüyle çalışan, iki vagonlu ulaşım aracı, füniküler.

Yabancı sözlere TDK'nin önerdiği Türkçe karşılık :
ütopist Fransızca utopiste "Bir şeyi gerçekleşmiş gibi kabul edip zihninde tasarlayan kimse." anlamındaki bu söz için Kurumumuzca hayalci karşılığı önerilmiştir.

Bundan sonra demek ki, ütopist yerine, hayalci sözcüğünü kullanacağız.

Bir yazım kuralı :
"İle" bağlacı, ünlüyle biten kelimelere eklendiğinde başındaki i ünlüsü y'ye dönüşür ve büyük ünlü uyumuna uyar: arkadaşı-y-la (arkadaşı ile), çevre-y-le (çevre ile), sürü-y-le (sürü ile), yapı-y-la (yapı ile).

Günün atasözü/deyimi :
aksi şeytan
İşler yolunda gitmediği zaman "ne kadar ilgisiz, münasebetsiz" anlamında kullanılan bir söz.
Deyim
 

Çevrimdışı Çağrıbey

  • [GÖKBÖRÜ ANKARA]
  • Türkçü-Turancı
  • *****
  • İleti: 2148
  • Ne mutlu Türk doğup, Türk gibi yaşayana!
Ynt: TÜRKÇE SÖZLÜKTEN GÜNÜN SÖZÜ
« Yanıtla #689 : 29 Ocak 2012 »
Türk Dil Kurumu
SÖZBUL Sözcük-Bulmaca Bilgilendirme Uygulaması
Tarih: 29/01/2012

Türkçe Sözlük'ten günün sözü :
deprem bölgesi isim coğrafya Depremlerin sık sık oluştuğu, gevşek ve kırık yer altı kuşağı.

Yabancı sözlere TDK'nin önerdiği Türkçe karşılık :
üniversal Fransızca universal "Bütün insanlığı ilgilendiren." anlamındaki bu söz için Kurumumuzca evrensel karşılığı önerilmiştir.

Bundan sonra demek ki, üniversal yerine, evrensel sözcüğünü kullanacağız.

Bir yazım kuralı :
Yuvar ve küre sözleriyle kurulan birleşik kelimeler ayrı yazılır: göz yuvarı, yer yuvarı; hava küre, ışık küre, yarı küre.

Günün atasözü/deyimi :
erken kalkan (çıkan) yol alır, er evlenen döl alır
Yapacakları işe erken başlayanlar kazançlı olurlar.
Atasözü