Gönderen Konu: TÜRKÇE SÖZLÜKTEN GÜNÜN SÖZÜ  (Okunma sayısı 556781 defa)

0 Üye ve 7 Ziyaretçi konuyu incelemekte.

Çevrimdışı Çağrıbey

  • [GÖKBÖRÜ ANKARA]
  • Türkçü-Turancı
  • *****
  • İleti: 2191
  • Ne mutlu Türk doğup, Türk gibi yaşayana!
Ynt: TÜRKÇE SÖZLÜKTEN GÜNÜN SÖZÜ
« Yanıtla #720 : 26 Şubat 2012 »
Türk Dil Kurumu
SÖZBUL Sözcük-Bulmaca Bilgilendirme Uygulaması
Tarih: 26/02/2012

Türkçe Sözlük'ten günün sözü :
meşguliyet Arapça isim (meşgu:liyet) 1. Meşgul olma, uğraşma durumu: "Çile çeken derviş, dergâhta kendisine gösterilen vazife dışında her istediğini okumakta ve bazı meşguliyetlerde bulunmakta serbestti." -Asaf Hâlet Çelebi. 2. Bir insanın yaptığı iş veya meslek, iş güç, uğraş.

Yabancı sözlere TDK'nin önerdiği Türkçe karşılık :
voltaj Fransızca voltage "fizik Bir iletkenin uçları arasındaki gizil güç farkı, potansiyel farkı." anlamındaki bu söz için Kurumumuzca gerilim karşılığı önerilmiştir.

Bundan sonra demek ki, voltaj yerine, gerilim sözcüğünü kullanacağız.

Bir yazım kuralı :
Yer adlarında ilk isimden sonra gelen deniz, nehir, göl, dağ, boğaz vb. tür bildiren ikinci isimler büyük harfle başlar: Ağrı Dağı, Çanakkale Boğazı, Dicle Irmağı, Van Gölü..

Günün atasözü/deyimi :
evlenenle ev alana Allah yardım eder
Evlenene ve ev alana herkesin kolaylık göstermesi, onlara Allah'ın yardımının dolaylı olarak ulaşıyor olması demektir.
Atasözü
 

Çevrimdışı Çağrıbey

  • [GÖKBÖRÜ ANKARA]
  • Türkçü-Turancı
  • *****
  • İleti: 2191
  • Ne mutlu Türk doğup, Türk gibi yaşayana!
Ynt: TÜRKÇE SÖZLÜKTEN GÜNÜN SÖZÜ
« Yanıtla #721 : 27 Şubat 2012 »
Türk Dil Kurumu
SÖZBUL Sözcük-Bulmaca Bilgilendirme Uygulaması
Tarih: 27/02/2012

Türkçe Sözlük'ten günün sözü :
iptizal, -li Arapça isim (iptiza:li) eskimiş 1. Bayağılaşma, ayağa düşme. 2. Bir şeyi sürekli olarak kullanma.

Yabancı sözlere TDK'nin önerdiği Türkçe karşılık :
grafik Fransızca graphique "Bir olayın çeşitli durumlarını göstermeye veya birkaç şey arasında karşılaştırma yapmaya yarayan çizgilerden oluşmuş biçim." anlamındaki bu söz için Kurumumuzca çizge karşılığı önerilmiştir.

Bundan sonra demek ki, grafik yerine, çizge sözcüğünü kullanacağız.

Bir yazım kuralı :
"ile" ayrı olarak yazılabildiği gibi kelimelere eklenerek de yazılabilir: bulutla veya bulut ile.

Günün atasözü/deyimi :
gölge düşmek
Bir şey üzerine karaltı inmek, üzerine gölge gelmek.
Deyim
 

Çevrimdışı Çağrıbey

  • [GÖKBÖRÜ ANKARA]
  • Türkçü-Turancı
  • *****
  • İleti: 2191
  • Ne mutlu Türk doğup, Türk gibi yaşayana!
Ynt: TÜRKÇE SÖZLÜKTEN GÜNÜN SÖZÜ
« Yanıtla #722 : 28 Şubat 2012 »
Türk Dil Kurumu
SÖZBUL Sözcük-Bulmaca Bilgilendirme Uygulaması
Tarih: 28/02/2012

Türkçe Sözlük'ten günün sözü :
istinat, -dı Arapça isim (istina:dı) eskimiş 1. Dayanma, yaslanma. 2. Güvenme, kuvvet alma. 3. Bir şeyi kanıt sayma.

Yabancı sözlere TDK'nin önerdiği Türkçe karşılık :
graben Almanca "coğrafya Yer kabuğunun birbirine paralel olarak uzanan kırıkları veya basamaklı kırık dizileri arasındaki çökmüş bölümü." anlamındaki bu söz için Kurumumuzca çöküntü hendeği karşılığı önerilmiştir.

Bundan sonra demek ki, graben yerine, çöküntü hendeği sözcüğünü kullanacağız.

Bir yazım kuralı :
İki noktadan sonra gelen cümleler büyük harfle başlar: Menfaat sandalyeye benzer: Başında taşırsan seni küçültür, ayağının altına alırsan yükseltir. (Cenap Şahabettin)

Günün atasözü/deyimi :
çobansız koyunu kurt kapar
Yöneticisi, koruyucusu olmayan kişiyi ve topluluğu düşman ezer.
Atasözü 
 

Çevrimdışı Böri

  • Türkçü-Turancı
  • *****
  • İleti: 1084
Ynt: TÜRKÇE SÖZLÜKTEN GÜNÜN SÖZÜ
« Yanıtla #723 : 29 Şubat 2012 »
Alıntı
Yukarıdaki sözcükler bende hiçbir anlam çağrıştırmıyor, zihnimde hiçbir nesnenin imgesini canlandırmıyor. Yani ne demeye geldiğini, zorlamama rağmen, anlamıyorum.
Ha Arapça, Farsça, İngilizce vs. ha uydurukça ne fark eder ki? Anlamını bilmedikten ve zihnimde bir imge uyandırmadıktan sonra ha uydurukça olmuş ha başka dillerden sonuçta hepsi Türk Dilini tahrip ediyor.

Lakin aşağıdaki sözcükler zihnimde bir imge canlandırıp, bu imgenin nesnel yansıyışı olarak anlamını(belki bazılarında biraz zorlasa da) bulabiliyorum.

Ası : Afiş, pankarta, tanıtım için yapılmış materyaller olarak anlamlandırabiliyorum.

Bildirmen : Bildirme işiyle görevli olan, tebligatçı vb. olarak anlamlandırabiliyorum.

Acıdaş : Bir acı ve sıkıntıyı birlikte yaşayan kişiler, zorluklarda kader birliği yapanlar olarak, biraz zorlayarak da olsa, anlamlandırabiliyorum.

Boğazlak: Pis boğaz, çok yemek yiyen, iştahı açık olarak biraz zorlayarak da olsa anlamlandırabiliyorum.

Çürükçe :Çürüğe çalan, çürümeye yüz tutmuş, sağlam olmayan olarak biraz anlamlandırabiliyorum.

Dalgı : Dalmak, farkında olmadan düşünceye dalmak,  uyanık olunmasına rağmen çevrenin farkında olmamak olarak çokça zorlayarak da olsa anlamlandırabiliyorum.

Durduraç: Fren, durdurma aleti olarak kolayca anlamlandırabiliyorum.

Gözerimi : Gözün görebildiği uzaklık, gözün gördüğü yerler olarak kolayca anlamlandırabiliyorum.

Isın: Isınmaktan emir olarak anlıyorum ancak bu sözcük başka anlamlar yüklenmek amacıyla uydurulmuş gibi duruyor. Yani zihnimde ısınmaktan emir dışında hiçbir anlam imgesi çağrıştırmıyor.

Isıtaç: Isıtma gereci.

Işıtaç: Işıtma, aydınlatma gereci

İnerçıkar: Asansör

İzlek: Film, video vs. gibi görsel nesneler.

Düzçizer: Cetvel

Kalık: Bu kelimeyi uydurukça kabul etmemek gerekir. Evde kalmış kızlara denir. Kartlaşmış, zamanı geçmiş gibi anlamlar çağrıştırmaktadır.

Onulmaz: Bu kelimeyi uydurukça kabul etmemek gerekir. Anlamı çok belirgin ve herkesin anlayabildiği yerleşmiş bir kelimedir. İflah olmaz, tedavisi mümkün olmayan, hiç bir şeyin çare olmayacağı ümitsiz vaka gibi anlamlar çağrıştırmaktadır.

Önel: Öncelikli, önce gelen, önde yer alan olarak çokça zorlayarak da olsa anlamlandırabiliyorum.

Tapıncak: İbadet edilen, tapınılan, dini ritüellerin yapıldığı yer. Atsız Bey’de Uygur Masalında bu kelimeyi, verdiğim anlamlarda, kullanmıştır.

Tutu: İpotek ve güvence amacıyla alıkonan değerli şey karşılığında çok da yerinde ve anlamlı bir sözcük.

Tutumbilim: Ekonomi, tasarruf, iktisat bilimi karşılığında duyar duymaz anlamı zihinde yankı bulan bir sözcük.

Sütsü: Süte benzer, sütü anımsatır, sütü okşar, süt türevi, süt taklidi vs.

Süzek: Halk dilinde yaygın olarak kullanılan süzme işine yarayan alet, kevgir anlamında sözcük.

Yangı: Aşk, gizli gizli çekilen sevda, tutulma, karasevda.

___________________________________

Ası : Afiş

Bildirmen : Bildirme işiyle görevli olan, muhabir

Acıdaş : Bir acı ve sıkıntıyı birlikte yaşayan kişiler, dertortağı

Boğazlak: guatr*

Çürükçe : kangren*

Dalgı : uyanık olunmasına rağmen çevrenin farkında olmamak, gaflet

Durduraç: Fren, durdurma aleti

Gözerimi : Gözün görebildiği uzaklık, ufuk

Isın: kalori*

Isıtaç: Isıtma gereci, kalorifer

Işıtaç: Işıtma, aydınlatma gereci, lamba

İnerçıkar: Asansör

İzlek: tema*

Düzçizer: Cetvel

Kalık: tapon*

Onulmaz: Bu kelimeyi uydurukça kabul etmemek gerekir. Anlamı çok belirgin ve herkesin anlayabildiği yerleşmiş bir kelimedir. İflah olmaz, tedavisi mümkün olmayan, hiç bir şeyin çare olmayacağı ümitsiz vaka gibi anlamlar çağrıştırmaktadır. / çaresiz

Önel: mühlet*

Tapıncak: İbadet edilen, tapınılan, dini ritüellerin yapıldığı yer. Atsız Bey’de Uygur Masalında bu kelimeyi, verdiğim anlamlarda, kullanmıştır. / fetiş, put, totem

Tutu: İpotek

Tutumbilim: Ekonomi, tasarruf, iktisat bilimi

Sütsü: emülsiyon*

Süzek: Halk dilinde yaygın olarak kullanılan süzme işine yarayan alet, kevgir anlamında sözcük. / filtre

Yangı: iltihap*

Türkiye'ye ihanet edenler cezalandırılmalıdır!

Çevrimdışı Çağrıbey

  • [GÖKBÖRÜ ANKARA]
  • Türkçü-Turancı
  • *****
  • İleti: 2191
  • Ne mutlu Türk doğup, Türk gibi yaşayana!
Ynt: TÜRKÇE SÖZLÜKTEN GÜNÜN SÖZÜ
« Yanıtla #724 : 29 Şubat 2012 »
Boğazlak: guatr*

Çürükçe : kangren*

Isın: kalori*

İzlek: tema*

Kalık: tapon*

Önel: mühlet*

Sütsü: emülsiyon*

Yangı: iltihap*

Zaten bu sözcüklerin zihnimde yeterince nesnel ışıklar oluşturmadığını belirtmiştim.
Ayrıca dil toplumun bütün bireylerinin anlayabildiği ortak iletişin gereci olduğuna göre bir sözcüğü toplumun geneli anlamıyorsa o sözcük o dilin ortak iletişim gereçlerinden birisi sayılamaz. Olsa olsa bir meslek ya da özel bilime ait ve o meslek ve bilimle ilgilenenler dışındakilerin anlamayacağı sınırlı anlamlı söz dizimlerinden öteye değer taşımazlar.
Dilde sadeleştirmeye evet, ancak uydurmacılığa hayır.
Sadece Isın: kalori* noktasında, mesleğime ait bir sözcük olmasına rağmen, yanılmışım.
Evet ısın sözcüğü kalori anlamında kullanıyor lakin dil kuralları açısından yerliyerindeliği tartışılır ki ben de bile, mesleğime ait bir sözcük olmasına rağmen, duyar duymaz bir anlam çağrışımı ve nesnel imge oluşturmadı. Demek ki bu sözcükte bir sıkıntı var.
Ben ısın sözcüğünü duyduğumda sözcüğü söyleyen kişinini bana ısınmamı söylediğini anlarım.

Ne mutlu Türk doğup, Türk gibi yaşayana!
Saygılarımla..
Çağrıbey

Çevrimdışı Çağrıbey

  • [GÖKBÖRÜ ANKARA]
  • Türkçü-Turancı
  • *****
  • İleti: 2191
  • Ne mutlu Türk doğup, Türk gibi yaşayana!
Ynt: TÜRKÇE SÖZLÜKTEN GÜNÜN SÖZÜ
« Yanıtla #725 : 29 Şubat 2012 »
Türk Dil Kurumu
SÖZBUL Sözcük-Bulmaca Bilgilendirme Uygulaması
Tarih: 29/02/2012

Türkçe Sözlük'ten günün sözü :
artık yıl isim Dört yılda bir gelen 366 günlük yıl, seneikebise "1996, 2000, 2004, 2008, 2012 gibi dört ile bölünebilen her yıl, artık yıldır."

Yabancı sözlere TDK'nin önerdiği Türkçe karşılık :
komünikasyon Fransızca communication "teknik Telefon, telgraf, televizyon, radyo vb. araçlardan yararlanarak yürütülen bilgi alışverişi." anlamındaki bu söz için Kurumumuzca iletişim karşılığı önerilmiştir.

Bundan sonra demek ki, komünikasyon yerine, iletişim sözcüğünü kullanacağız.

Bir yazım kuralı :
Bağlaç olan da, de ayrı yazılır: Kızı da geldi gelini de.

Günün atasözü/deyimi :
baskıdaki altından askıdaki salkım yeğdir
Kullanılan, işe yarayan değersiz şey, saklanan ve kullanılmayan çok değerli şeyden daha iyidir.
Atasözü

Çevrimdışı Çağrıbey

  • [GÖKBÖRÜ ANKARA]
  • Türkçü-Turancı
  • *****
  • İleti: 2191
  • Ne mutlu Türk doğup, Türk gibi yaşayana!
Ynt: TÜRKÇE SÖZLÜKTEN GÜNÜN SÖZÜ
« Yanıtla #726 : 01 Mart 2012 »
Türk Dil Kurumu
SÖZBUL Sözcük-Bulmaca Bilgilendirme Uygulaması
Tarih: 01/03/2012

Türkçe Sözlük'ten günün sözü :
dönence isim coğrafya ve gök bilimi Yerküre üzerinde, güneş ışınlarının yılda iki kez dik açı ile geldiği, sıcak kuşağın kuzey ve güney sınırlarını oluşturan ve Ekvator'un 23° 27' kuzey ve güneyinden geçtiği varsayılan iki çemberden her biri, tropika: Oğlak dönencesi. Yengeç dönencesi.

Yabancı sözlere TDK'nin önerdiği Türkçe karşılık :
agrega Fransızca agrégat "Benzer olmayan maddelerden oluşmuş bütün." anlamındaki bu söz için Kurumumuzca katışmaç karşılığı önerilmiştir.

Bundan sonra demek ki, agrega yerine, katışmaç sözcüğünü kullanacağız.

Bir yazım kuralı :
Özel adlar yerine kullanılan "o" zamiri cümle içinde büyük harfle yazılmaz.

Günün atasözü/deyimi :
boyun kırmak
Saygı duyulan bir kimse karşısında, ayaktayken başı öne bükmek.
Deyim

Çevrimdışı Çağrıbey

  • [GÖKBÖRÜ ANKARA]
  • Türkçü-Turancı
  • *****
  • İleti: 2191
  • Ne mutlu Türk doğup, Türk gibi yaşayana!
Ynt: TÜRKÇE SÖZLÜKTEN GÜNÜN SÖZÜ
« Yanıtla #727 : 02 Mart 2012 »
Türk Dil Kurumu
SÖZBUL Sözcük-Bulmaca Bilgilendirme Uygulaması
Tarih: 02/03/2012

Türkçe Sözlük'ten günün sözü :
bağımlı sıfat 1. Başka bir şeyin istemine, gücüne veya yardımına bağlı olan, özgürlüğü, özerkliği olmayan, tabi. 2. Bir kimseye veya şeye maddi veya manevi yönden aşırı bağlı olan. 3. Sigara, uyuşturucu madde vb. kötü alışkanlıklara aşırı derecede düşkün, müptela.

Yabancı sözlere TDK'nin önerdiği Türkçe karşılık :
fenomenoloji Fransızca phénomenologie "Algılanan görüngeler öğretisi." anlamındaki bu söz için Kurumumuzca görüngü bilimi karşılığı önerilmiştir.

Bundan sonra demek ki, fenomenoloji yerine, görüngü bilimi sözcüğünü kullanacağız.

Bir yazım kuralı :
İki veya daha çok kelimenin birleşmesinden oluşmuş kişi adları, soyadları ve lakaplar bitişik yazılır: Birol; Adıvar, Boynueğri Mehmet Paşa.

Günün atasözü/deyimi :
ata arpa, yiğide pilav
Canlıların güçleri, gelişmelerine yarayan şeylerle artar.
Atasözü

Çevrimdışı Çağrıbey

  • [GÖKBÖRÜ ANKARA]
  • Türkçü-Turancı
  • *****
  • İleti: 2191
  • Ne mutlu Türk doğup, Türk gibi yaşayana!
Ynt: TÜRKÇE SÖZLÜKTEN GÜNÜN SÖZÜ
« Yanıtla #728 : 03 Mart 2012 »
Türk Dil Kurumu
SÖZBUL Sözcük-Bulmaca Bilgilendirme Uygulaması
Tarih: 03/03/2012

Türkçe Sözlük'ten günün sözü :
desibel Fransızca décibel isim fizik Ses şiddetini gösteren birimin onda biri.

Yabancı sözlere TDK'nin önerdiği Türkçe karşılık :
feribot İngilizce ferryboat "Kara yolu ve demir yolu araçları ile yolcuları bir kıyıdan öbür kıyıya geçirmeye yarayan gemi." anlamındaki bu söz için Kurumumuzca arabalı vapur karşılığı önerilmiştir.

Bundan sonra demek ki, feribot yerine, arabalı vapur sözcüğünü kullanacağız.

Bir yazım kuralı :
"m" ile yapılmış ikilemeler ayrı yazılır: çocuk mocuk, kitap mitap.

Günün atasözü/deyimi :
tezkere almak
Askerlik görevini tamamlayarak bunu bildiren bir belge almak.
Deyim

Çevrimdışı Çağrıbey

  • [GÖKBÖRÜ ANKARA]
  • Türkçü-Turancı
  • *****
  • İleti: 2191
  • Ne mutlu Türk doğup, Türk gibi yaşayana!
Ynt: TÜRKÇE SÖZLÜKTEN GÜNÜN SÖZÜ
« Yanıtla #729 : 04 Mart 2012 »
Türk Dil Kurumu
SÖZBUL Sözcük-Bulmaca Bilgilendirme Uygulaması
Tarih: 04/03/2012

Türkçe Sözlük'ten günün sözü :
heves Arapça isim 1. İstek, eğilim, arzu, şevk: "İşin doğrusu birbirimizin özel yaşamını öğrenmeye ne vaktimiz olurdu ne de hevesimiz." -Refik Mağden. 2. Gelip geçici istek.

Yabancı sözlere TDK'nin önerdiği Türkçe karşılık :
feodalite Fransızca féodalité "tarih Orta Çağda özellikle Batı Avrupa'da toprağı ve üzerinde yaşayan köylüleri tek bir kimsenin malı sayan siyasal düzen." anlamındaki bu söz için Kurumumuzca derebeylik karşılığı önerilmiştir.

Bundan sonra demek ki, feodalite yerine, derebeylik sözcüğünü kullanacağız.

Bir yazım kuralı :
Sonu sert ünsüzle biten alıntı kelimeler ünlü ile başlayan bir ek aldıklarında kelime sonundaki sert ünsüzler yumuşar: bent / bendi, standart / standardı.

Günün atasözü/deyimi :
miras helal hele (ele) al demişler
Miras, alabildiği takdirde mirasçının hakkıdır.
Atasözü