Gönderen Konu: TÜRKÇE SÖZLÜKTEN GÜNÜN SÖZÜ  (Okunma sayısı 556649 defa)

0 Üye ve 6 Ziyaretçi konuyu incelemekte.

Çevrimdışı Çağrıbey

  • [GÖKBÖRÜ ANKARA]
  • Türkçü-Turancı
  • *****
  • İleti: 2191
  • Ne mutlu Türk doğup, Türk gibi yaşayana!
Ynt: TÜRKÇE SÖZLÜKTEN GÜNÜN SÖZÜ
« Yanıtla #980 : 29 Kasım 2012 »
Türk Dil Kurumu
 SÖZBUL Sözcük-Bulmaca Bilgilendirme Uygulaması
Tarih: 10/11/2012
Sayın Çağrıbey

Türkçe Sözlük'ten günün sözü :
başkalaşım isim jeoloji Bir kütlenin fiziki ve kimyasal özelliklerinin değişmesi, istihale, metamorfizm.

Yabancı sözlere TDK'nin önerdiği Türkçe karşılık :
kaligrafi Fransızca calligraphie "Harflere güzel biçimler vererek yazma sanatı." anlamındaki bu söz için Kurumumuzca güzel yazı sanatı karşılığı önerilmiştir.

Bundan sonra demek ki, kaligrafi yerine, güzel yazı sanatı sözcüğünü kullanacağız.

Bir yazım kuralı :
Virgül birbiri ardınca sıralanan dildeki eş görevli kelime ve kelime gruplarının arasına konur: Zindana atılan mahkûmlar gibi titreşerek, haykırarak geri geri kaçmaya uğraşıyorduk. (Hüseyin Rahmi Gürpınar)
 
Günün atasözü/deyimi :
lafı değiştirmek
Başka konuyu dile getirmek, başka bir şeyden söz etmek.
Deyim
 

Çevrimdışı Çağrıbey

  • [GÖKBÖRÜ ANKARA]
  • Türkçü-Turancı
  • *****
  • İleti: 2191
  • Ne mutlu Türk doğup, Türk gibi yaşayana!
Ynt: TÜRKÇE SÖZLÜKTEN GÜNÜN SÖZÜ
« Yanıtla #981 : 03 Aralık 2012 »
Türk Dil Kurumu
SÖZBUL Sözcük-Bulmaca Bilgilendirme Uygulaması
Tarih: 11/11/2012
Sayın Çağrıbey

Türkçe Sözlük'ten günün sözü :
tercih Arapça isim Bir şeyi öbürüne göre daha iyi, üstün veya önemli sayma, yeğleme: "Böyle bir tercihinin kefaretini ödemek ister gibi de bir porsiyon köfte söylemişti." -Çetin Altan.

Yabancı sözlere TDK'nin önerdiği Türkçe karşılık :
kalitatif Fransızca qualitatif "Nitelik bakımından, nitelikle ilgili." anlamındaki bu söz için Kurumumuzca nitel karşılığı önerilmiştir.

Bundan sonra demek ki, kalitatif yerine, nitel sözcüğünü kullanacağız.

Bir yazım kuralı :
Bilim ve bilgi sözleriyle kurulan birleşik kelimeler ayrı yazılır: dil bilimi, gök bilimi; dil bilgisi, halk bilgisi.

Günün atasözü/deyimi :
para parayı çeker
Elde para bulunursa onunla yeni paralar kazanılır.
Atasözü

Çevrimdışı Çağrıbey

  • [GÖKBÖRÜ ANKARA]
  • Türkçü-Turancı
  • *****
  • İleti: 2191
  • Ne mutlu Türk doğup, Türk gibi yaşayana!
Ynt: TÜRKÇE SÖZLÜKTEN GÜNÜN SÖZÜ
« Yanıtla #982 : 03 Aralık 2012 »
Türk Dil Kurumu
SÖZBUL Sözcük-Bulmaca Bilgilendirme Uygulaması
Tarih: 12/11/2012
Sayın Çağrıbey

Türkçe Sözlük'ten günün sözü :
zehirli sıfat 1. Zehri olan: "Gösterip sivri uzun dişlerini bir daha / Bir zehirli ok gibi attı bana kahkaha" -Enis Behiç Koryürek. 2. mecaz Zararlı (duygu, düşünce vb.).

Yabancı sözlere TDK'nin önerdiği Türkçe karşılık :
kalker Fransızca calcaire "mineroloji Kireç ocağında işlenerek kireç elde edilen, kalsiyum karbon tuzundan bileşik kayaç." anlamındaki bu söz için Kurumumuzca kireç taşı karşılığı önerilmiştir.

Bundan sonra demek ki, kalker yerine, kireç taşı sözcüğünü kullanacağız.

Bir yazım kuralı :
Hane kelimesiyle oluşturulan birleşik kelimeler bitişik yazılır: çayhane, dershane, kahvehane, yazıhane.

Günün atasözü/deyimi :
ağzı kulaklarına varmak
Çok sevinmek.
Deyim

Çevrimdışı Çağrıbey

  • [GÖKBÖRÜ ANKARA]
  • Türkçü-Turancı
  • *****
  • İleti: 2191
  • Ne mutlu Türk doğup, Türk gibi yaşayana!
Ynt: TÜRKÇE SÖZLÜKTEN GÜNÜN SÖZÜ
« Yanıtla #983 : 03 Aralık 2012 »
Türk Dil Kurumu
SÖZBUL Sözcük-Bulmaca Bilgilendirme Uygulaması
Tarih: 13/11/2012
Sayın Çağrıbey

Türkçe Sözlük'ten günün sözü :
peştamal Farsça isim 1. Hamamda örtünmek için kullanılan ince dokuma: "'Misafirlere mahsus bir sürü yedek silecek bohçaları peştamalından kesesine kadar hazır durur." -Refik Halit Karay. 2. İş yaparken bele bağlanan uzun, geniş dokuma. 3. Başa ve omuzlara örtülen dokuma: "Sonra onun da arkasındaki peştamal kan içinde, saçları didik didik, yuvarlandığını gördüm." -Halide Edip Adıvar.

Yabancı sözlere TDK'nin önerdiği Türkçe karşılık :
kameraman Fransızca cameraman "sinema Alıcıyı doğrudan doğruya çalıştıran ve yöneten, alıcı hareketlerini gerçekleştiren, görüntülerin filme alınmasını sağlayan kimse." anlamındaki bu söz için Kurumumuzca çekimci karşılığı önerilmiştir.

Bundan sonra demek ki, kameraman yerine, çekimci sözcüğünü kullanacağız.

Bir yazım kuralı :
Kitap, bildiri, makale vb.nde ana başlıktaki kelimelerin tamamı, alt başlıktaki kelimelerin ise yalnızca ilk harfleri büyük olarak yazılır.

Günün atasözü/deyimi :
köprünün (köprülerin) altından çok su (sular) aktı (geçti)
Zamanla şartlar çok değişti, eski durum kalmadı.
Atasözü

Çevrimdışı Çağrıbey

  • [GÖKBÖRÜ ANKARA]
  • Türkçü-Turancı
  • *****
  • İleti: 2191
  • Ne mutlu Türk doğup, Türk gibi yaşayana!
Ynt: TÜRKÇE SÖZLÜKTEN GÜNÜN SÖZÜ
« Yanıtla #984 : 03 Aralık 2012 »
Türk Dil Kurumu
SÖZBUL Sözcük-Bulmaca Bilgilendirme Uygulaması
Tarih: 14/11/2012
Sayın Çağrıbey

Türkçe Sözlük'ten günün sözü :
bayındır sıfat Gelişip güzelleşmesi, hayat şartlarının uygun duruma getirilmesi için üzerinde çalışılmış olan, bakımlı, imar edilmiş, mamur (yer), abat: "Bir çığlığa tutunup çıktım da uçurumdan / Bir bayındır kent oldu sağlığım" -Turan Oflazoğlu.

Yabancı sözlere TDK'nin önerdiği Türkçe karşılık :
monogami Fransızca monogamie "toplum bilimi Kadının veya erkeğin karşı cinsten yalnız bir kişiyle evlenebilmesini onaylayan, birden çok kadınla veya erkekle evlenmeyi yasaklayan evlilik biçimi." anlamındaki bu söz için Kurumumuzca tek eşlilik karşılığı önerilmiştir.

Bundan sonra demek ki, monogami yerine, tek eşlilik sözcüğünü kullanacağız.

Bir yazım kuralı :
İki veya daha çok kelimeden oluşmuş il, ilçe, semt vb. yer adları bitişik yazılır: Çanakkale; Şebinkarahisar; Beşiktaş.

Günün atasözü/deyimi :
hesapta olmamak
Daha önce düşünülen şeylerin dışında olmak.
Deyim

Çevrimdışı Çağrıbey

  • [GÖKBÖRÜ ANKARA]
  • Türkçü-Turancı
  • *****
  • İleti: 2191
  • Ne mutlu Türk doğup, Türk gibi yaşayana!
Ynt: TÜRKÇE SÖZLÜKTEN GÜNÜN SÖZÜ
« Yanıtla #985 : 03 Aralık 2012 »
Türk Dil Kurumu
SÖZBUL Sözcük-Bulmaca Bilgilendirme Uygulaması
Tarih: 15/11/2012
Sayın Çağrıbey

Türkçe Sözlük'ten günün sözü :
işaretlemek (-i) 1. Bir şeye işaret koymak, bir şeyi işaretle belirtmek: "Gazetesini muhtelif renkli kalemlerle işaretlermiş ve itinayla saklarmış." -Abdülhak Şinasi Hisar. 2. Belirtecek biçimde hareket etmek: "O bir iki sözcükle bildiğini işaretlemek isterdi." -Çetin Altan.

Yabancı sözlere TDK'nin önerdiği Türkçe karşılık :
monogam Fransızca monogame "Eşi bir tek olan." anlamındaki bu söz için Kurumumuzca tek eşli karşılığı önerilmiştir.

Bundan sonra demek ki, monogam yerine, tek eşli   sözcüğünü kullanacağız.

Bir yazım kuralı :
Deyimler ayrı yazılır: akıntıya kürek çekmek, çam devirmek.

Günün atasözü/deyimi :
emmim dayım kesem, elimi soksam yesem
Bir kimsenin rahatça harcayabileceği para, başkalarının verdiği değil kendisinin kazandığı paradır.
Atasözü

Çevrimdışı Çağrıbey

  • [GÖKBÖRÜ ANKARA]
  • Türkçü-Turancı
  • *****
  • İleti: 2191
  • Ne mutlu Türk doğup, Türk gibi yaşayana!
Ynt: TÜRKÇE SÖZLÜKTEN GÜNÜN SÖZÜ
« Yanıtla #986 : 03 Aralık 2012 »
Türk Dil Kurumu
SÖZBUL Sözcük-Bulmaca Bilgilendirme Uygulaması
Tarih: 16/11/2012
Sayın Çağrıbey

Türkçe Sözlük'ten günün sözü :
ticaret sicili isim hukuk Ticaret mahkemelerinin bulunduğu yerlerde ticari işlemlerin kayıt ve tescil edildiği ve herkesin yararlanabileceği resmî kütük.

Yabancı sözlere TDK'nin önerdiği Türkçe karşılık :
monoteizm Fransızca monothéisme "toplum bilimi İnsanın, doğada ve toplumda, ilk veya değişmez sebebi araştırmasına yol açan tarihsel şartların etkisiyle her şeye gücü yeten bir tek Tanrı düşüncesine varması." anlamındaki bu söz için Kurumumuzca tek tanrıcılık karşılığı önerilmiştir.

Bundan sonra demek ki, monoteizm yerine, tek tanrıcılık sözcüğünü kullanacağız.

Bir yazım kuralı :
Batı kökenli alıntıların içindeki veya sonundaki g ünsüzleri olduğu gibi korunur: dogma, magma; arkeolog, monolog.

Günün atasözü/deyimi :
kepenk kapatmak
Çalışamaz duruma gelmek.
Deyim


Çevrimdışı Çağrıbey

  • [GÖKBÖRÜ ANKARA]
  • Türkçü-Turancı
  • *****
  • İleti: 2191
  • Ne mutlu Türk doğup, Türk gibi yaşayana!
Ynt: TÜRKÇE SÖZLÜKTEN GÜNÜN SÖZÜ
« Yanıtla #987 : 03 Aralık 2012 »
Türk Dil Kurumu
SÖZBUL Sözcük-Bulmaca Bilgilendirme Uygulaması
Tarih: 17/11/2012
Sayın Çağrıbey

Türkçe Sözlük'ten günün sözü :
bünye Arapça isim 1. Vücut yapısı: "Bünyesi de, ruhu da hayatın güçlükleriyle ve yoksullukları ile çarpışarak mukavemet ve kudret kazanmıştı." -İbrahim Alaettin Gövsa. 2. Yapılış, kuruluş: "İlk bakışta fertlerin toplum bünyesi içinde çizdiği belirli çizgiler bunlardır." -Çetin Altan. 3. Bir kurum, kuruluş veya iş yerinin iç yapısı.

Yabancı sözlere TDK'nin önerdiği Türkçe karşılık :
moratoryum Fransızca moratorium "ekonomi Çok bunalımlı dönemlerde bir ülkede, bölgede, bir bölüm veya tüm borçlardaki ödeme zorunluluğunun geri bırakılması." anlamındaki bu söz için Kurumumuzca erteletim karşılığı önerilmiştir.

Bundan sonra demek ki, moratoryum yerine, erteletim sözcüğünü kullanacağız.

Bir yazım kuralı :
İki heceli bazı kelimeler ünlüyle başlayan bir ek aldıklarında ikinci hecelerindeki dar ünlüler düşer: bağır / bağrım, geniz / genzi; çevir- / çevril-.

Günün atasözü/deyimi :
çift edersen bağlanırsın, bağ edersen eğlenirsin
Bakımını iyi yaparsan bağın iyi olur, bağla uğraşmak bir eğlencedir.
Atasözü


Çevrimdışı Çağrıbey

  • [GÖKBÖRÜ ANKARA]
  • Türkçü-Turancı
  • *****
  • İleti: 2191
  • Ne mutlu Türk doğup, Türk gibi yaşayana!
Ynt: TÜRKÇE SÖZLÜKTEN GÜNÜN SÖZÜ
« Yanıtla #988 : 03 Aralık 2012 »
Türk Dil Kurumu
SÖZBUL Sözcük-Bulmaca Bilgilendirme Uygulaması
Tarih: 18/11/2012
Sayın Çağrıbey

Türkçe Sözlük'ten günün sözü :
mahşer Arapça isim 1. din bilimi Kıyamet günü dirilenlerin toplanacaklarına inanılan yer. 2. mecaz Büyük kalabalık: "Yangın yeri bir mahşer." -Haldun Taner. 3. mecaz Kargaşa: "Yolcular, içimdeki mahşerden habersiz, yanımdan geçip gidiyorlardı." -Yusuf Ziya Ortaç.

Yabancı sözlere TDK'nin önerdiği Türkçe karşılık :
moren Fransızca moraine "mineroloji Buzulların taşıyıp biriktirdikleri, üzerleri çok kez parıltılı veya çizikli taşlar." anlamındaki bu söz için Kurumumuzca buzul taş karşılığı önerilmiştir.

Bundan sonra demek ki, moren yerine, buzul taş sözcüğünü kullanacağız.

Bir yazım kuralı :
İçeri, dışarı, ileri, şura, bura, ora, yukarı, aşağı gibi sözlerin ek aldıklarında sonlarında bulunan ünlü düşmez: içerde değil içeride, dışardan değil dışarıdan, ilerde değil ileride, şurda değil şurada, burda değil burada, orda değil orada, yukarda değil yukarıda, aşağda değil aşağıda.

Günün atasözü/deyimi :
zemin hazırlamak
Uygun ortam yaratmak.
Deyim


Çevrimdışı Çağrıbey

  • [GÖKBÖRÜ ANKARA]
  • Türkçü-Turancı
  • *****
  • İleti: 2191
  • Ne mutlu Türk doğup, Türk gibi yaşayana!
Ynt: TÜRKÇE SÖZLÜKTEN GÜNÜN SÖZÜ
« Yanıtla #989 : 03 Aralık 2012 »
Türk Dil Kurumu
SÖZBUL Sözcük-Bulmaca Bilgilendirme Uygulaması
Tarih: 19/11/2012
Sayın Çağrıbey

Türkçe Sözlük'ten günün sözü :
mor isim 1. Kırmızı ile mavinin karışmasından oluşan renk, menekşe renginin kırmızıya çalanı. 2. sıfat Bu renkte olan: "Piyanonun solmuş ve eprimiş mor kadifeden şamdanlıkları vardı." -Ayşe Kulin.

Yabancı sözlere TDK'nin önerdiği Türkçe karşılık :
morfem Fransızca morphème "dil bilimi Kelimelere dil bilgisi bakımından biçim veren, çoğu ek durumunda olan öge." anlamındaki bu söz için Kurumumuzca biçim birimi karşılığı önerilmiştir.

Bundan sonra demek ki, morfem yerine, biçim birimi sözcüğünü kullanacağız.

Bir yazım kuralı :
Kendisinden sonraki cümleye bağlı olarak ret, kabul ve teşvik bildiren kelimelerden sonra virgül konur: Peki, gideriz. Hayhay, memnun oluruz. Haydi, geç kalıyoruz.

Günün atasözü/deyimi :
eski dost düşman olmaz olsa da dürüst olmaz
Aralarında ufak tefek dargınlıklar olsa bile eski dostlar birbirlerine düşman olmazlar, yeni kazanılan dostlarla arada henüz sıkı bir bağ oluşmadığı için bu durum söz konusu değildir.
Atasözü