TÜRKÇE SÖZLÜKTEN GÜNÜN SÖZÜ

[Böri]

Sayın Çağrıbey,

İzninizle Atatürk'ün Dil Devrimi ile hiçbir ilgisi olmayan uydurma sözcüklere dikkat çekmek istiyorum...

(Bu sözcükler milletimiz tarafından asla benimsenmemiştir.)


sürdürümcü olmak, sağtöre, uyarlaç, bulunak, ası, kışkırtman, belit, duyarca, özengen, işlemce, düzenleyim, aşnı, inerçıkar, bakışımsız, sonuşmaz, emmeç, öndelik, özetlem, yakaç, yazçizici, öldürmen, düzçizer, onulmaz, inginlik, acıdaş, elcil, tutumbilim, eşlek, sütsü, umunç, süzek, tapıncak, bölüngü, gülüt, dalgı, durduraç, boğazlak, duyuk, yıkılgı, eylemce, seslem, oydaş, yangı, tümlev, tutu, kıyınç, giziletim, çürükçe, ısıtaç, ısın, uydumcu, tümdurum, bölek, boyuncak, kıpma, ışıtaç, kıygın, sürem, konalga, bildirmen, önel, ingin, dumağı, uçman, kılgı, özek, ılgım, yalgın, gözerimi, oyulgan, duyunçsal, satlıcan, anlak, dokunca, elmen, bölüt, kalık, ötedevim, izdem, izlek, yerbetim

____________________________________

Bu sözcükleri uyduranlar akıllarınca Türk diline darbe vurmak istemişlerdir!

[Çağrıbey]

Türk Dil Kurumu
SÖZBUL Sözcük-Bulmaca Bilgilendirme Uygulaması
Tarih: 19/02/2012

Türkçe Sözlük'ten günün sözü :
tetir isim halk ağzında 1. Cevizin yeşil kabuğu ve yaprağı. 2. Yeşil ceviz kabuğu, nar vb. bitkilerin bıraktığı kalıcı boya lekesi.

Yabancı sözlere TDK'nin önerdiği Türkçe karşılık :
immoral Fransızca "felsefe Daha üstün saydığı bir töre adına geçerli töreyi tanımayan." anlamındaki bu söz için Kurumumuzca töretanımaz karşılığı önerilmiştir.

Bundan sonra demek ki, immoral yerine, töretanımaz sözcüğünü kullanacağız.

Bir yazım kuralı :
Şiirde seslerin ölçü dolayısıyla düştüğünü göstermek için kesme işareti kullanılır: Bir ok attım karlı dağın ardına / Düştü n'ola sevdiğimin yurduna / İl yanmazken ben yanarım derdine / Engel aramızı açtı n'eyleyim (Karacaoğlan)

Günün atasözü/deyimi :
yemeden içmeden kesilmek
Bir üzüntü veya heyecan sebebiyle yiyemez, içemez duruma gelmek, iştahı kesilmek.
Deyim 

[Çağrıbey]

Türk Dil Kurumu
SÖZBUL Sözcük-Bulmaca Bilgilendirme Uygulaması
Tarih: 20/02/2012

Türkçe Sözlük'ten günün sözü :
tembih Arapça isim (tembi:hi) 1. Bir şeyin belli biçimde ve yolda yapılmasını söyleme, bunu üsteleyerek hatırlatma, uyarı, uyarma: "Bu zılgıtın içinde bir daha böyle yergiler yazmaması tembihi de vardır." -Salâh Birsel. 2. biyoloji Bir uyaran karşısında organizmanın gösterdiği tepki, uyarım.

Yabancı sözlere TDK'nin önerdiği Türkçe karşılık :
objektif Fransızca "felsefe Bireyin kişisel görüşünden bağımsız olan." anlamındaki bu söz için Kurumumuzca nesnel karşılığı önerilmiştir.

Bundan sonra demek ki, objektif yerine, nesnel sözcüğünü kullanacağız.

Bir yazım kuralı :
Noktasız yapılan kısaltmalara getirilen ekleri ayırmak için kesme işareti kullanılır: TBMM'nin, TDK'nin, BM'de, ABD'de, TV'ye

Günün atasözü/deyimi :
yaralı kuşa kurşun sıkılmaz
Birinin düşkünlüğünden yararlanarak ondan öç almak doğru değildir.
Atasözü 

[Çağrıbey]

Türk Dil Kurumu
SÖZBUL Sözcük-Bulmaca Bilgilendirme Uygulaması
Tarih: 21/02/2012

Türkçe Sözlük'ten günün sözü :
imparator otu isim bitki bilimi Maydanozgillerden, baharlı ve yakıcı olan kökü hekimlikte kullanılan bir ot (Peucedaum imperatoria).

Yabancı sözlere TDK'nin önerdiği Türkçe karşılık :
objektivizm Fransızca objectivisme "felsefe Öznenin değil nesnenin gerçekliğine dayanan bilgileri arayan akıl yolu." anlamındaki bu söz için Kurumumuzca nesnelcilik karşılığı önerilmiştir.

Bundan sonra demek ki, objektivizm yerine, nesnelcilik sözcüğünü kullanacağız.

Bir yazım kuralı :
Organ adlarıyla yapılan ikilemelerde kelimenin ikinci hecesindeki dar ünlü düşmez: ağız ağıza, omuz omuza.

Günün atasözü/deyimi :
yüzük takmak
Evlenmeye söz verme belirtisi olarak nişan yüzüğü takmak, nişanlanmak.
Deyim

[Çağrıbey]

Türk Dil Kurumu
SÖZBUL Sözcük-Bulmaca Bilgilendirme Uygulaması
Tarih: 22/02/2012

Türkçe Sözlük'ten günün sözü :
rika Arapça isim eskimiş Arap harflerinin en çok kullanılan el yazısı biçimi.

Yabancı sözlere TDK'nin önerdiği Türkçe karşılık :
psikopati Fransızca psychopathie "Düşünme, anlama, kavrama, karar verme, önlem alma vb. yeteneklerdeki eksiklik." anlamındaki bu söz için Kurumumuzca akıl hastalığı karşılığı önerilmiştir.

Bundan sonra demek ki, psikopati yerine, akıl hastalığı sözcüğünü kullanacağız.

Bir yazım kuralı :
Kişi adlarından sonra gelen saygı sözlerine getirilen ekleri ayırmak için kesme işareti kullanılır: Nihat Bey'e, Ayşe Hanım'dan, Mahmut Efendi'ye, Enver Paşa'ya vb.

Günün atasözü/deyimi :
eden bulur, inleyen ölür
Nasıl davranırsan öyle karşılık görürsün.
Atasözü 
 

[Çağrıbey]

Türk Dil Kurumu
SÖZBUL Sözcük-Bulmaca Bilgilendirme Uygulaması
Tarih: 23/02/2012

Türkçe Sözlük'ten günün sözü :
muhatara Arapça isim (muha:tara) eskimiş 1. Korku verici durum, tehlike. 2. Zarar, ziyan.

Yabancı sözlere TDK'nin önerdiği Türkçe karşılık :
şoför Fransızca chauffeur "Karada kullanılan motorlu araçları sürüp yöneten kimse." anlamındaki bu söz için Kurumumuzca sürücü karşılığı önerilmiştir.

Bundan sonra demek ki, şoför yerine, sürücü sözcüğünü kullanacağız.

Bir yazım kuralı :
Soru eki gelenekleşmiş olarak ayrı yazılır: Sen de mi geldin?

Günün atasözü/deyimi :
ateş almaya mı geldin?
Uğradığı yerden hemen gitmeye kalkan kimseye sitem olarak söylenen bir söz.
Deyim
 

[Fatih]

Sayın Çağrıbey,

İzninizle Atatürk'ün Dil Devrimi ile hiçbir ilgisi olmayan uydurma sözcüklere dikkat çekmek istiyorum...

(Bu sözcükler milletimiz tarafından asla benimsenmemiştir.)


sürdürümcü olmak, sağtöre, uyarlaç, bulunak, ası, kışkırtman, belit, duyarca, özengen, işlemce, düzenleyim, aşnı, inerçıkar, bakışımsız, sonuşmaz, emmeç, öndelik, özetlem, yakaç, yazçizici, öldürmen, düzçizer, onulmaz, inginlik, acıdaş, elcil, tutumbilim, eşlek, sütsü, umunç, süzek, tapıncak, bölüngü, gülüt, dalgı, durduraç, boğazlak, duyuk, yıkılgı, eylemce, seslem, oydaş, yangı, tümlev, tutu, kıyınç, giziletim, çürükçe, ısıtaç, ısın, uydumcu, tümdurum, bölek, boyuncak, kıpma, ışıtaç, kıygın, sürem, konalga, bildirmen, önel, ingin, dumağı, uçman, kılgı, özek, ılgım, yalgın, gözerimi, oyulgan, duyunçsal, satlıcan, anlak, dokunca, elmen, bölüt, kalık, ötedevim, izdem, izlek, yerbetim

____________________________________

Bu sözcükleri uyduranlar akıllarınca Türk diline darbe vurmak istemişlerdir!

Sayın Böri soydaşıma katılıyorum.
Türkçeye yabancı kelime ve kavramların doldurulması ne kadar büyük ihanetse, Türk dilinde yeri ve kökü olmayan uyduruk kelime ve kavramların Türkçeye doldurulması da aynı derecede Türk Diline ihanettir.
Dilin sadeleştirilmesi başka şey, uydurukçalaştırılması başka şeydir.
Çok oturgaçlı götürgeçlerle, tavuksal fırlangaçlarla, gökgötürü konuksal avratlarla yapılanlar Türkçenin sadeleştirilmesi ve yabancı kelimelerden arındırılması için değil düpedüz Türkçenin katledilmesine yönelik hain uygulamalardır.
    Kök Tenğri'nin esenliği bütün Türklerin üzerinedir.

[Çağrıbey]

Türk Dil Kurumu
SÖZBUL Sözcük-Bulmaca Bilgilendirme Uygulaması
Tarih: 24/02/2012

Türkçe Sözlük'ten günün sözü :
peştahta Farsça isim (pe'ştahta) eskimiş 1. İş masası gibi kullanılan çekmece. 2. Sarrafların üzerinde para saydıkları tahta.

Yabancı sözlere TDK'nin önerdiği Türkçe karşılık :
şov İngilizce show "Genellikle şarkı, dans vb. türlerin yer aldığı eğlence." anlamındaki bu söz için Kurumumuzca gösteri karşılığı önerilmiştir.

Bundan sonra demek ki, şov yerine, gösteri sözcüğünü kullanacağız.

Bir yazım kuralı :
Kanun, tüzük, yönetmelik, yönerge ve genelge adlarına gelen ekler kesme işaretiyle ayrılır: Millî Eğitim Temel Kanunu'na, Medeni Kanun'un, Atatürk Uluslararası Barış Ödülü Tüzüğü'nde, Telif Hakkı Yayın ve Satış Yönetmeliği'nin.

Günün atasözü/deyimi :
gidip de gelmemek var, gelip de görmemek (bulmamak) var
Uzak bir yere giden kişi geri dönmeyebilir, dönse de ayrılırken bıraktığı yakınlarını bulmayabilir.
Atasözü 
 

[Çağrıbey]

sürdürümcü olmak, sağtöre, uyarlaç, bulunak, , kışkırtman, belit, duyarca, özengen, işlemce, düzenleyim, aşnı, , bakışımsız, sonuşmaz, emmeç, öndelik, özetlem, yakaç, yazçizici, öldürmen, , , inginlik, , elcil, , eşlek, , umunç, , , bölüngü, gülüt, , , , duyuk, yıkılgı, eylemce, seslem, oydaş, , tümlev, , kıyınç, giziletim, , , , uydumcu, tümdurum, bölek, boyuncak, kıpma, , kıygın, sürem, konalga, , , ingin, dumağı, uçman, kılgı, , ılgım, yalgın, , oyulgan, duyunçsal, satlıcan, anlak, dokunca, elmen, bölüt, , ötedevim, izdem, , yerbetim

Yukarıdaki sözcükler bende hiçbir anlam çağrıştırmıyor, zihnimde hiçbir nesnenin imgesini canlandırmıyor. Yani ne demeye geldiğini, zorlamama rağmen, anlamıyorum.
Ha Arapça, Farsça, İngilizce vs. ha uydurukça ne fark eder ki? Anlamını bilmedikten ve zihnimde bir imge uyandırmadıktan sonra ha uydurukça olmuş ha başka dillerden sonuçta hepsi Türk Dilini tahrip ediyor.

Lakin aşağıdaki sözcükler zihnimde bir imge canlandırıp, bu imgenin nesnel yansıyışı olarak anlamını(belki bazılarında biraz zorlasa da) bulabiliyorum.

Ası : Afiş, pankarta, tanıtım için yapılmış materyaller olarak anlamlandırabiliyorum.

Bildirmen : Bildirme işiyle görevli olan, tebligatçı vb. olarak anlamlandırabiliyorum.

Acıdaş : Bir acı ve sıkıntıyı birlikte yaşayan kişiler, zorluklarda kader birliği yapanlar olarak, biraz zorlayarak da olsa, anlamlandırabiliyorum.

Boğazlak: Pis boğaz, çok yemek yiyen, iştahı açık olarak biraz zorlayarak da olsa anlamlandırabiliyorum.

Çürükçe :Çürüğe çalan, çürümeye yüz tutmuş, sağlam olmayan olarak biraz anlamlandırabiliyorum.

Dalgı : Dalmak, farkında olmadan düşünceye dalmak,  uyanık olunmasına rağmen çevrenin farkında olmamak olarak çokça zorlayarak da olsa anlamlandırabiliyorum.

Durduraç: Fren, durdurma aleti olarak kolayca anlamlandırabiliyorum.

Gözerimi : Gözün görebildiği uzaklık, gözün gördüğü yerler olarak kolayca anlamlandırabiliyorum.

Isın: Isınmaktan emir olarak anlıyorum ancak bu sözcük başka anlamlar yüklenmek amacıyla uydurulmuş gibi duruyor. Yani zihnimde ısınmaktan emir dışında hiçbir anlam imgesi çağrıştırmıyor.

Isıtaç: Isıtma gereci.

Işıtaç: Işıtma, aydınlatma gereci

İnerçıkar: Asansör

İzlek: Film, video vs. gibi görsel nesneler.

Düzçizer: Cetvel

Kalık: Bu kelimeyi uydurukça kabul etmemek gerekir. Evde kalmış kızlara denir. Kartlaşmış, zamanı geçmiş gibi anlamlar çağrıştırmaktadır.

Onulmaz: Bu kelimeyi uydurukça kabul etmemek gerekir. Anlamı çok belirgin ve herkesin anlayabildiği yerleşmiş bir kelimedir. İflah olmaz, tedavisi mümkün olmayan, hiç bir şeyin çare olmayacağı ümitsiz vaka gibi anlamlar çağrıştırmaktadır.

Önel: Öncelikli, önce gelen, önde yer alan olarak çokça zorlayarak da olsa anlamlandırabiliyorum.

Tapıncak: İbadet edilen, tapınılan, dini ritüellerin yapıldığı yer. Atsız Bey’de Uygur Masalında bu kelimeyi, verdiğim anlamlarda, kullanmıştır.

Tutu: İpotek ve güvence amacıyla alıkonan değerli şey karşılığında çok da yerinde ve anlamlı bir sözcük.

Tutumbilim: Ekonomi, tasarruf, iktisat bilimi karşılığında duyar duymaz anlamı zihinde yankı bulan bir sözcük.

Sütsü: Süte benzer, sütü anımsatır, sütü okşar, süt türevi, süt taklidi vs.

Süzek: Halk dilinde yaygın olarak kullanılan süzme işine yarayan alet, kevgir anlamında sözcük.

Yangı: Aşk, gizli gizli çekilen sevda, tutulma, karasevda.


Ne mutlu Türk doğup, Türk gibi yaşayana!
Saygılarımla..
Çağrıbey

[Çağrıbey]

Türk Dil Kurumu
SÖZBUL Sözcük-Bulmaca Bilgilendirme Uygulaması
Tarih: 25/02/2012

Türkçe Sözlük'ten günün sözü :
çekberi isim (çe'kberi) Harman yerinde yığınları çekmeye yarayan alet, gelberi.

Yabancı sözlere TDK'nin önerdiği Türkçe karşılık :
vualet Fransızca "Örtmek için kullanılan şey." anlamındaki bu söz için Kurumumuzca örtü karşılığı önerilmiştir.

Bundan sonra demek ki, vualet yerine, örtü sözcüğünü kullanacağız.

Bir yazım kuralı :
Dilimizde sert ünsüzle biten kelimelere gelen ekler sert ünsüzle başlar: aş-çı, bas-kı, geç-tim, ipek-çi, süt-çü.

Günün atasözü/deyimi :
mezada çıkarmak (koymak)
Bir malı açık artırma yoluyla satışa çıkarmak.
Deyim