Gönderen Konu: TÜRKÇE SÖZLÜKTEN GÜNÜN SÖZÜ  (Okunma sayısı 558772 defa)

0 Üye ve 1 Ziyaretçi konuyu incelemekte.

Çevrimdışı Çağrı Bey

  • Türkçü-Turancı
  • *****
  • İleti: 690
Ynt: TÜRKÇE SÖZLÜKTEN GÜNÜN SÖZÜ.
« Yanıtla #190 : 09 Nisan 2011 »
Türk Dil Kurumu
SÖZBUL Sözcük-Bulmaca Bilgilendirme Uygulaması
Tarih: 20/09/2010

Türkçe Sözlük'ten günün sözü :
etkin okul isim, eğitim bilimi Eğitim etkinliklerinin planlanması, uygulanması ve değerlendirilmesi konularında öğrencilere geniş çapta katılma imkânı sağlayan okul.

Yabancı sözlere TDK'nin önerdiği Türkçe karşılık :
plonjon Fransızca plongeon "Topu yakalamak amacıyla savunmadaki bir oyuncunun yatay olarak sıçraması." anlamındaki bu söz için Kurumumuzca dalış karşılığı önerilmiştir.

Bundan sonra demek ki, plonjon yerine dalış sözcüğünü kullanacağız.

Bir yazım kuralı :
demek ve yemek fiillerine ünlüyle başlayan bir ek geldiğinde fiil kökündeki e ünlüsü i'ye dönüşür: diyen, diyerek, diyecek, diyelim, diye; yiyen, yiyerek, yiyecek, yiyelim, yiye, yiyince, yiyip. Ancak deyince, deyip sözlerinde e yazılışta korunur.

Günün atasözü/deyimi :
akşam ise yat, sabah ise git
Geceler dinlenme, gündüzler ise iş yapma zamanıdır.
Atasözü

Çevrimdışı Çağrı Bey

  • Türkçü-Turancı
  • *****
  • İleti: 690
Ynt: TÜRKÇE SÖZLÜKTEN GÜNÜN SÖZÜ.
« Yanıtla #191 : 09 Nisan 2011 »
Türk Dil Kurumu
SÖZBUL Sözcük-Bulmaca Bilgilendirme Uygulaması
Tarih: 21/09/2010

Türkçe Sözlük'ten günün sözü :
barış isim 1. Barışma işi: "Biz baba kız biliyorduk ki bu gibi kaçışlar, bir barışla biter."- M. Ş. Esendal. 2. Savaşın bittiğinin bir antlaşmayla belirtilmesinden sonraki durum, sulh, hazar: "Atatürk'ün insan haklarına ve dünya barışına ne kadar saygılı bir lider olduğunu ifade etti."- H. Taner. 3. Böyle bir antlaşmadan sonra insanlık tarihindeki süreç: "Barış içinde yaşamak." 4. Uyum, karşılıklı anlayış ve hoşgörü ile oluşturulan ortam.

Yabancı sözlere TDK'nin önerdiği Türkçe karşılık :
taşizm Fransızca tachisme "Doğa biçimlerini değil, boya biçimlerini değerlendiren ve boya vuruşundan doğan görüntünün, insanın iç coşkusunu anlatmaya yeter olduğunu savunan soyut resim anlayışı." anlamındaki bu söz için Kurumumuzca lekecilik karşılığı önerilmiştir.

Bundan sonra demek ki, taşizm yerine lekecilik sözcüğünü kullanacağız.

Bir yazım kuralı :
Sonunda nokta bulunan kısaltmalar kesmeyle ayrılmaz. Bu tür kısaltmalarda ek, noktadan sonra ve kelimenin okunuşuna uygun olarak yazılır: Alm.dan, İng.yi, vb.nin.

Günün atasözü/deyimi :
baştan kara gitmek
Sonunu düşünmeden hesapsızca, batarcasına yaşamak.
Deyim

Çevrimdışı Çağrı Bey

  • Türkçü-Turancı
  • *****
  • İleti: 690
Ynt: TÜRKÇE SÖZLÜKTEN GÜNÜN SÖZÜ.
« Yanıtla #192 : 09 Nisan 2011 »
Türk Dil Kurumu
SÖZBUL Sözcük-Bulmaca Bilgilendirme Uygulaması
Tarih: 22/09/2010

Türkçe Sözlük'ten günün sözü :
cebellezi isim, argo (cebe'llezi:) Hakkı olmayan bir şeyi kendisine mal etme, çalma: "Filmin maliyeti on beş bin dolar tutar mı? Sponsora yirmi beş bin gösterilmiş, aradaki fark elbette cebellezi."- A. İlhan.

Yabancı sözlere TDK'nin önerdiği Türkçe karşılık :
statik Fransızca statique "Hareket etmeyen nesnelerin üzerindeki kuvvet dengeleri ile uğraşan bilim dalı." anlamındaki bu söz için Kurumumuzca duruk karşılığı önerilmiştir.

Bundan sonra demek ki, statik yerine duruk sözcüğünü kullanacağız.

Bir yazım kuralı :
Kelime içinde yan yana gelen üç ünsüzden ilk ikisi kendinden önceki ünlüyle, üçüncüsü ise kendinden sonraki ünlüyle hece kurar: alt-lık, Türk-çe, kork-mak.

Günün atasözü/deyimi :
dünür gitmek
Evlenecek bir kimse için kız istemeye gitmek.
Deyim

Çevrimdışı Çağrı Bey

  • Türkçü-Turancı
  • *****
  • İleti: 690
Ynt: TÜRKÇE SÖZLÜKTEN GÜNÜN SÖZÜ.
« Yanıtla #193 : 09 Nisan 2011 »
Türk Dil Kurumu
SÖZBUL Sözcük-Bulmaca Bilgilendirme Uygulaması
Tarih: 23/09/2010

Türkçe Sözlük'ten günün sözü :
ekinoks isim, gök bilimi Fransızca équinoxe Gece ile gündüzün eşit olması, gün tün eşitliği, ılım.

Yabancı sözlere TDK'nin önerdiği Türkçe karşılık :
mizanpaj Fransızca mise en page "Gazete, dergi vb. yayınlarda sayfa düzeni yapma." anlamındaki bu söz için Kurumumuzca sayfalama karşılığı önerilmiştir.

Bundan sonra demek ki, mizanpaj yerine sayfalama sözcüğünü kullanacağız.

Bir yazım kuralı :
Akım, çağ ve dönem adlarından sonra gelen ekler kesmeyle ayrılmaz: Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatına, Eski Çağın, Yükselme Döneminin.

Günün atasözü/deyimi :
aşure yemeye giden kaşığını cebinde taşır
Bir şeyden yararlanmak isteyen gerekli araçları hazırlamalıdır.
Atasözü

Çevrimdışı Çağrı Bey

  • Türkçü-Turancı
  • *****
  • İleti: 690
Ynt: TÜRKÇE SÖZLÜKTEN GÜNÜN SÖZÜ.
« Yanıtla #194 : 09 Nisan 2011 »
Türk Dil Kurumu
SÖZBUL Sözcük-Bulmaca Bilgilendirme Uygulaması
Tarih: 24/09/2010

Türkçe Sözlük'ten günün sözü :
dayak arsızı sıfat Dayaktan korkmaz olmuş, dayak yemeye alışmış (kimse), tokat arsızı.

Yabancı sözlere TDK'nin önerdiği Türkçe karşılık :
türbülans Fransızca turbulence "Beklenen hızından farklı bir biçimde ve beklenmeyen yönlerden gelen şiddetli hava akımı." anlamındaki bu söz için Kurumumuzca burgaç sözü önerilmiştir.

Bundan sonra demek ki, türbülans yerine burgaç sözcüğünü kullanacağız.

Bir yazım kuralı :
Avrupa Birliği sözüne getirilen ekler kesme işareti ile ayrılır.

Günün atasözü/deyimi :
boş eşek yorga gider
Üzerinde bir görev bulunmayan kaygısız kişi dilediği gibi, rahat bir biçimde yaşar.
Atasözü

Çevrimdışı Çağrı Bey

  • Türkçü-Turancı
  • *****
  • İleti: 690
Ynt: TÜRKÇE SÖZLÜKTEN GÜNÜN SÖZÜ.
« Yanıtla #195 : 09 Nisan 2011 »
Türk Dil Kurumu
SÖZBUL Sözcük-Bulmaca Bilgilendirme Uygulaması
Tarih: 25/09/2010

Türkçe Sözlük'ten günün sözü :
daktilotekni isim (daktilo'tekni, l ince okunur) Fransızca dactylotechnie Suçlunun parmak izlerini belirlemeye, kimliğini araştırıp bulmaya yarayan yöntemlerin bütünü.

Yabancı sözlere TDK'nin önerdiği Türkçe karşılık :
formasyon Fransızca formation Bu söz "1. Bir şey belli bir biçim kazanma, 2. eğitim bilimi Öğretmen olabilmek için alınan mesleki eğitim derslerinin bütünü." anlamlarında kullanılmaktadır. Kurumumuzca sözün ilk anlamı için biçimlenme, ikinci anlamı için yetişim karşılıkları önerilmiştir.

Bundan sonra demek ki, formasyon yerine biçimlenme ve/veya yetişim sözcüğünü kullanacağız.

Bir yazım kuralı :
Kitap, dergi vb.nin künyelerinin sonuna nokta konur: Agâh Sırrı Levend, Türk Dilinde Gelişme ve Sadeleşme Evreleri, TDK Yayınları, Ankara, 1960.

Günün atasözü/deyimi :
fücceten gitmek
Ansızın ölüvermek
Deyim

Çevrimdışı Çağrı Bey

  • Türkçü-Turancı
  • *****
  • İleti: 690
Ynt: TÜRKÇE SÖZLÜKTEN GÜNÜN SÖZÜ.
« Yanıtla #196 : 09 Nisan 2011 »
Türk Dil Kurumu
SÖZBUL Sözcük-Bulmaca Bilgilendirme Uygulaması
Tarih: 26/09/2010

Türkçe Sözlük'ten günün sözü :
ölçünlü dil isim, dil bilimi Kuralları sözlüklerde ve yazım kılavuzlarında belirlenmiş, eğitim, hukuk, basın yayın alanları ile resmî yazışmalarda kullanılan, işlev ve geçerlilik alanı geniş, sosyal sınıf ve yerel iz taşımayan dil türü, standart dil.

Yabancı sözlere TDK'nin önerdiği Türkçe karşılık :
nüans Fransızca nuance Bu söz "1. Aynı cinsten olan şeyler arasındaki ince fark, 2. En küçük ayrıntı." anlamlarında kullanılmaktadır. Bu söz için yerine göre kullanılmak üzere ayırtı, çalar, ince ayrım karşılıkları önerilmiştir.

Bundan sonra demek ki, nüans yerine ayırtı, çalar ve/veya ince ayrım sözcüğünü kullanacağız.

Bir yazım kuralı :
-r / -ar / -er, -maz / -mez ve -an / -en sıfat-fiil ekleriyle kurulan sıfat tamlaması yapısındaki birleşik kelimeler ayrı yazılır: yazar kasa, güler yüz, çıkmaz sokak, tükenmez kalem, uçan daire, istenmeyen adam.

Günün atasözü/deyimi :
geldik yüze, çıktık düze
Kasım ayından sonra gelen yüzüncü günde kışın soğuk günleri geride kalır.
Atasözü

Çevrimdışı Çağrı Bey

  • Türkçü-Turancı
  • *****
  • İleti: 690
Ynt: TÜRKÇE SÖZLÜKTEN GÜNÜN SÖZÜ.
« Yanıtla #197 : 09 Nisan 2011 »
Türk Dil Kurumu
SÖZBUL Sözcük-Bulmaca Bilgilendirme Uygulaması
Tarih: 27/09/2010

Türkçe Sözlük'ten günün sözü :
nokta turizmi isim Gezi, ziyaret ve alışveriş programı önceden belirlenen varış noktasında yapılan turistik etkinlik, destinasyon turizmi.

Yabancı sözlere TDK'nin önerdiği Türkçe karşılık :
agrafi Fransızca agraphie ruh bilimi "Ellerinde, parmaklarında hiçbir sakatlık olmamasına karşın ruhsal sebeplerle yazma melekesini yitirme." anlamındaki bu söz için Kurumumuzca yazma yitimi karşılığı önerilmiştir.

Bundan sonra demek ki, agrafi yerine yazma yitimi sözcüğünü kullanacağız.

Bir yazım kuralı :
Kurum, kuruluş ve kurul adlarının her kelimesi büyük harfle başlar: Türkiye Büyük Millet Meclisi, Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi, Devlet Malzeme Ofisi, Millî Kütüphane, Atatürk Orman Çiftliği, Çankaya Lisesi; Anadolu Kulübü, Mavi Köşe Bakkaliyesi; Yeşilay Derneği, Muharip Gaziler Derneği, Emek İnşaat; Bakanlar Kurulu, Danışma Kurulu, Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı; Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü.

Günün atasözü/deyimi :
hakikatsiz çıkmak
Vefasız olmak.
Deyim

Çevrimdışı Çağrı Bey

  • Türkçü-Turancı
  • *****
  • İleti: 690
Ynt: TÜRKÇE SÖZLÜKTEN GÜNÜN SÖZÜ.
« Yanıtla #198 : 09 Nisan 2011 »
Türk Dil Kurumu
SÖZBUL Sözcük-Bulmaca Bilgilendirme Uygulaması
Tarih: 28/09/2010

Türkçe Sözlük'ten günün sözü :
bibliyofil sıfat Fransızca bibliophile Kitapsever. kitapsever sıfat (kita'psever) Arapça + Türkçe Öz ve biçim yönünden iyi nitelikli kitapları seçen, kitaba tutkuyla bağlı (kimse), bibliyofil.

Yabancı sözlere TDK'nin önerdiği Türkçe karşılık :
ablatif Fransızca dil bilgisi "Ad soylu bir sözün taşıdığı kavramda çıkış bildiren, -dan / -den, - tan / -ten ekleri ile kurulan durum." anlamındaki bu söz için Kurumumuzca çıkma durumu karşılığı önerilmiştir.

Bundan sonra demek ki, ablatif yerine çıkma durumu sözcüğünü kullanacağız.

Bir yazım kuralı :
Kitap, dergi vb.nde bulunan resim, çizelge, tablo vb.nin altında yer alan açıklayıcı yazılar büyük harfle başlar.

Günün atasözü/deyimi :
(bir şey) abanoz kesilmek
1) Sertleşerek dayanıklılığı artmak. 2) Kirden dolayı matlaşmak, asıl rengini kaybetmek.
Deyim

Çevrimdışı Çağrı Bey

  • Türkçü-Turancı
  • *****
  • İleti: 690
Ynt: TÜRKÇE SÖZLÜKTEN GÜNÜN SÖZÜ.
« Yanıtla #199 : 09 Nisan 2011 »
Türk Dil Kurumu
SÖZBUL Sözcük-Bulmaca Bilgilendirme Uygulaması
Tarih: 29/09/2010

Türkçe Sözlük'ten günün sözü :
değişim yönetimi isim, ekonomi Hızla değişen bir ortamda ayakta kalabilmek ve rakiplerin önüne geçebilmek için şirketin kendini yenilemesi, değişim fırsatlarını çözümleyip ortaya çıkan potansiyeli değerlendirmesi ve en uygun stratejinin belirlenip uygulanması için yeniden örgütlenme ve yapılanma işi.

Yabancı sözlere TDK'nin önerdiği Türkçe karşılık :
folklor Fransızca folklore "Bir ülkede yaşayan halkın kültür ürünlerini, sözlü edebiyatını, geleneklerini, törelerini, inançlarını, mutfağını, müziğini, oyunlarını, halk hekimliğini inceleyerek bunların birbirleriyle ilişkilerini belirten; kaynak, evrim, yayılım, değişim, etkileşim vb. sorunlarını çözmeye, sonuç, kural, kuram ve yasaları bulmaya çalışan bilim dalı." anlamındaki bu söz için Kurumumuzca halk bilimi karşılığı önerilmiştir.

Bundan sonra demek ki, folklor yerine halk bilimi sözcüğünü kullanacağız.

Bir yazım kuralı :
Ağa, baba, bey, efendi, hanım, nine vb. sözlerle kurulan birleşik kelimeler bitişik yazılır: ağababa, ağabey, beyefendi, efendibaba, hanımanne, hanımefendi, hacıağa, kadınnine, paşababa.

Günün atasözü/deyimi :
çırak çıkarmak
1) Bir kimseyi umduğundan az bir kazançla ortaklıktan ayırmak. 2) esk. Cariye veya odalıkların saray, konak, köşk vb. büyük yerlerde yıllarca hizmet ettikten sonra evlenmelerine veya o yerlerden ayrılmalarına izin vermek.
Deyim