Gönderen Konu: TÜRKÇE SÖZLÜKTEN GÜNÜN SÖZÜ  (Okunma sayısı 556866 defa)

0 Üye ve 4 Ziyaretçi konuyu incelemekte.

Çevrimdışı Çağrıbey

  • [GÖKBÖRÜ ANKARA]
  • Türkçü-Turancı
  • *****
  • İleti: 2191
  • Ne mutlu Türk doğup, Türk gibi yaşayana!
Ynt: TÜRKÇE SÖZLÜKTEN GÜNÜN SÖZÜ
« Yanıtla #560 : 24 Eylül 2011 »
Türk Dil Kurumu
SÖZBUL Sözcük-Bulmaca Bilgilendirme Uygulaması
Tarih: 24/09/2011

Türkçe Sözlük'ten günün sözü :
toparlamak (-i) 1. Bir araya getirmek, toplu bir duruma sokmak: "Bir gün okulda işgal eylemi olmuş, bütün öğrencileri toparlamışlar." -Ahmet Ümit. 2. Neler üzerinde durulacağını hatırlayıp bir araya getirmeye çalışmak: "Bildiği bütün Fransızcayı toparlayarak vitrindeki kravatın değerini sordu." -Nâzım Hikmet. 3. Şaşkın durumdan kurtulup kendine gelmek. 4. Çekidüzen vermek: Odayı toparladı.

Yabancı sözlere TDK'nin önerdiği Türkçe karşılık :
defroster İngilizce "Buzu çözen, donmayı önleyen alet." anlamındaki bu söz için Kurumumuzca buzçözer karşılığı önerilmiştir.

Bundan sonra demek ki, defroster yerine, buzçözer sözcüğünü kullanacağız.

Bir yazım kuralı :
Kuruluş, ülke, kitap, dergi ve yön adlarının kısaltmaları genellikle her kelimenin ilk harfinin büyük yazılmasıyla yapılır: TBMM (Türkiye Büyük Millet Meclisi), TDK (Türk Dil Kurumu), ABD (Amerika Birleşik Devletleri); KB (Kutadgu Bilig); TD (Türk Dili); B (batı), D (doğu), KB (kuzeybatı).

Günün atasözü/deyimi :
abdala "kar yağıyor" demişler, "titremeye hazırım (durmuşum)" demiş
Varlıklılar için sıkıntı olabilecek bir durum, yoksullar için söz konusu bile olmaz.
Atasözü
 

Çevrimdışı Çağrıbey

  • [GÖKBÖRÜ ANKARA]
  • Türkçü-Turancı
  • *****
  • İleti: 2191
  • Ne mutlu Türk doğup, Türk gibi yaşayana!
Ynt: TÜRKÇE SÖZLÜKTEN GÜNÜN SÖZÜ
« Yanıtla #561 : 25 Eylül 2011 »
Türk Dil Kurumu
SÖZBUL Sözcük-Bulmaca Bilgilendirme Uygulaması
Tarih: 25/09/2011

Türkçe Sözlük'ten günün sözü :
istidlal , -li isim Arapça (istidla:li, l ince okunur) eskimiş 1. Bir konuda kanıtlara dayanarak sonuç çıkarma. 2. mantık Çıkarım.

Yabancı sözlere TDK'nin önerdiği Türkçe karşılık :
marşandiz Fransızca marchandise "Yük taşımada kullanılan tren, yük katarı." anlamındaki bu söz için Kurumumuzca yük treni karşılığı önerilmiştir.

Bundan sonra demek ki, marşandiz yerine, yük treni sözcüğünü kullanacağız.

Bir yazım kuralı :
Gelenekleşmiş olan T.C. (Türkiye Cumhuriyeti) ve T. (Türkçe) kısaltmalarının dışında büyük harflerle yapılan kısaltmalarda nokta kullanılmaz.

Günün atasözü/deyimi :
yüreği boğazına tıkanmak
Sıkılmak, üzülmek, dertlenmek.
Deyim
 

Çevrimdışı Çağrıbey

  • [GÖKBÖRÜ ANKARA]
  • Türkçü-Turancı
  • *****
  • İleti: 2191
  • Ne mutlu Türk doğup, Türk gibi yaşayana!
Ynt: TÜRKÇE SÖZLÜKTEN GÜNÜN SÖZÜ
« Yanıtla #562 : 26 Eylül 2011 »
Türk Dil Kurumu
SÖZBUL Sözcük-Bulmaca Bilgilendirme Uygulaması
Tarih: 26/09/2011
 
Türkçe Sözlük'ten günün sözü :
reddihâkim isim Arapça (re'ddihâkim) hukuk Hâkimi istememe, kabul etmeme, reddetme.

Yabancı sözlere TDK'nin önerdiği Türkçe karşılık :
matador Fransızca "Boğa güreşi yapan kimse." anlamındaki bu söz için Kurumumuzca boğa güreşçisi karşılığı önerilmiştir.

Bundan sonra demek ki, matador yerine, boğa güreşçisi sözcüğünü kullanacağız.

Bir yazım kuralı :
Tırnak içinde verilen cümlenin içinde yeniden tırnağa alınması gereken bir sözü göstermek için tek tırnak kullanılır: Edebiyat öğretmeni "Şiirler içinde 'Han Duvarları' gibisi var mı?" dedi ve Faruk Nafiz'in bu güzel şiirini okumaya başladı.

Günün atasözü/deyimi :
gözden nihan olmak
Ortadan çekilmek veya görünmez olmak, kaybolmak.
Deyim

Çevrimdışı Çağrıbey

  • [GÖKBÖRÜ ANKARA]
  • Türkçü-Turancı
  • *****
  • İleti: 2191
  • Ne mutlu Türk doğup, Türk gibi yaşayana!
Ynt: TÜRKÇE SÖZLÜKTEN GÜNÜN SÖZÜ
« Yanıtla #563 : 27 Eylül 2011 »
Türk Dil Kurumu
SÖZBUL Sözcük-Bulmaca Bilgilendirme Uygulaması
Tarih: 27/09/2011

Türkçe Sözlük'ten günün sözü :
sıhhi sıfat Arapça (sıhhi:) Sağlıkla ilgili, sağlığa yarar.

Yabancı sözlere TDK'nin önerdiği Türkçe karşılık :
prodüktivite Fransızca productivité "Verilen emeğe ve yapılan masrafa oranla üretilen miktar, ürün verme gücü." anlamındaki bu söz için Kurumumuzca üretkenlik karşılığı önerilmiştir.

Bundan sonra demek ki, prodüktivite yerine, üretkenlik sözcüğünü kullanacağız.

Bir yazım kuralı :
Bilimsel çalışmaların kaynaklar bölümünde makale başlıkları tırnak içinde yazılır.

Günün atasözü/deyimi :
eli dursa ayağı durmaz
Kıpırdak, hareketli (kimse).
Deyim

Çevrimdışı Çağrıbey

  • [GÖKBÖRÜ ANKARA]
  • Türkçü-Turancı
  • *****
  • İleti: 2191
  • Ne mutlu Türk doğup, Türk gibi yaşayana!
Ynt: TÜRKÇE SÖZLÜKTEN GÜNÜN SÖZÜ
« Yanıtla #564 : 28 Eylül 2011 »
Türk Dil Kurumu
SÖZBUL Sözcük-Bulmaca Bilgilendirme Uygulaması
Tarih: 28/09/2011

Türkçe Sözlük'ten günün sözü :
turnagözü isim (turna'gözü) 1. Berrak ve parlak sarı. 2. sıfat Bu renkte olan.

Yabancı sözlere TDK'nin önerdiği Türkçe karşılık :
prolog Fransızca prologue "Bir eserde asıl konu olarak ele alınan olaylardan önce, geçmiş birtakım başka olguları anlatan ilk bölüm." anlamındaki bu söz için Kurumumuzca ön deyiş karşılığı önerilmiştir.

Bundan sonra demek ki, prolog yerine, ön deyiş sözcüğünü kullanacağız.

Bir yazım kuralı :
Kitap adları ve yazı başlıkları cümle içerisinde tırnak içine alınır: Yahya Kemal'in bazı şiirleri "Kendi Gök Kubbemiz" adı altında çıktı. -Ahmet Hamdi Tanpınar.

Günün atasözü/deyimi :
dev gibi
İri ve korkunç.
Deyim

Çevrimdışı Çağrıbey

  • [GÖKBÖRÜ ANKARA]
  • Türkçü-Turancı
  • *****
  • İleti: 2191
  • Ne mutlu Türk doğup, Türk gibi yaşayana!
Ynt: TÜRKÇE SÖZLÜKTEN GÜNÜN SÖZÜ
« Yanıtla #565 : 29 Eylül 2011 »
Türk Dil Kurumu
SÖZBUL Sözcük-Bulmaca Bilgilendirme Uygulaması
Tarih: 29/09/2011

Türkçe Sözlük'ten günün sözü :
beğenmek (-i) 1. İyi veya güzel bulmak: "Biz çocuklar evimizi çok beğendik." -Ayla Kutlu. 2. (nesnesiz) Benzerleri arasından birini seçip ayırmak: "Kimseleri beğenmediğinden çok geç evlendi." -Elif Şafak. 3. Onaylamak, kabul etmek, tasvip etmek.

Yabancı sözlere TDK'nin önerdiği Türkçe karşılık :
stres İngilizce stress "Ameliyat şoku, soğuk, coşku vb. etkenlerin organizmada oluşturduğu bozuklukların tümü." anlamındaki bu söz için Kurumumuzca ruhsal gerilim karşılığı önerilmiştir.

Bundan sonra demek ki, stres yerine, ruhsal gerilim sözcüğünü kullanacağız.

Bir yazım kuralı :
Bazı ölçü birimlerinin Türkçede yazılışları farklı da olsa bunların uluslararası kısaltmaları kullanılır: cm (santimetre), g (gram), l (litre).

Günün atasözü/deyimi :
yakadan geçirmek
eskimiş Evlatlığa kabul etmek.
Deyim

Çevrimdışı Çağrıbey

  • [GÖKBÖRÜ ANKARA]
  • Türkçü-Turancı
  • *****
  • İleti: 2191
  • Ne mutlu Türk doğup, Türk gibi yaşayana!
Ynt: TÜRKÇE SÖZLÜKTEN GÜNÜN SÖZÜ
« Yanıtla #566 : 30 Eylül 2011 »
Türk Dil Kurumu
SÖZBUL Sözcük-Bulmaca Bilgilendirme Uygulaması
Tarih: 30/09/2011

Türkçe Sözlük'ten günün sözü :
mütedair sıfat Arapça (müteda:ir) Ait, için, dolayı, üzerine, ... ile ilgili: "Bu meseleye mütedair verdiğim cevapları, şu suretle hülasa edebilirim." -Atatürk.

Yabancı sözlere TDK'nin önerdiği Türkçe karşılık :
stratosfer Fransızca stratosphére "gök bilimi Yer atmosferinin 10-60 kilometre yükseklikleri arasında kalan katmanı." anlamındaki bu söz için Kurumumuzca kat yuvarı karşılığı önerilmiştir.

Bundan sonra demek ki, stratosfer yerine, kat yuvarı sözcüğünü kullanacağız.

Bir yazım kuralı :
Yazıda satır başına alınan konuşmaları göstermek için uzun çizgi kullanılır: "Frankfurt'a gelene herkesin sorduğu şunlardır:" Eski şehri gezdin mi?" Rothschild'in evine gittin mi?" Goethe'nin evini gezdin mi?" -Ahmet Haşim.

Günün atasözü/deyimi :
engel çıkarmak
Bir işin yapılmasını zorlaştırmak.
Deyim

Çevrimdışı Çağrıbey

  • [GÖKBÖRÜ ANKARA]
  • Türkçü-Turancı
  • *****
  • İleti: 2191
  • Ne mutlu Türk doğup, Türk gibi yaşayana!
Ynt: TÜRKÇE SÖZLÜKTEN GÜNÜN SÖZÜ
« Yanıtla #567 : 02 Ekim 2011 »
Türk Dil Kurumu
SÖZBUL Sözcük-Bulmaca Bilgilendirme Uygulaması
Tarih: 01/10/2011
 
Türkçe Sözlük'ten günün sözü :
bityeniği isim (bi'tyeniği) Bir işin gizli kalmış kötü ve aksak yanı, kuşkulu bir nokta, kurtyeniği: "O zaman da denizde sakal ağartmış olanların çoğu bu işte bir bityeniği var diye işkillenmişler" -Halikarnas Balıkçısı.

Yabancı sözlere TDK'nin önerdiği Türkçe karşılık :
adaptör Fransızca adapteur "Aygıtın kullanabileceği düzeye göre elektrik akımını ayarlayan alet" anlamındaki bu söz için Kurumumuzca uyarlayıcı karşılığı önerilmiştir. 

Bundan sonra demek ki, adaptör yerine, uyarlayıcı sözcüğünü kullanacağız.

Bir yazım kuralı :
Konuşmalar tırnak içinde verildiğinde uzun çizgi kullanılmaz:
Arabamız tutarken Erciyes'in yolunu:
"Hancı dedim, bildin mi Maraşlı Şeyhoğlu'nu?"
(Faruk Nafiz Çamlıbel)

Günün atasözü/deyimi :
liyakat göstermek
Başarmak.
Deyim

Çevrimdışı Çağrıbey

  • [GÖKBÖRÜ ANKARA]
  • Türkçü-Turancı
  • *****
  • İleti: 2191
  • Ne mutlu Türk doğup, Türk gibi yaşayana!
Ynt: TÜRKÇE SÖZLÜKTEN GÜNÜN SÖZÜ
« Yanıtla #568 : 02 Ekim 2011 »
Türk Dil Kurumu
SÖZBUL Sözcük-Bulmaca Bilgilendirme Uygulaması
Tarih: 02/10/2011

Türkçe Sözlük'ten günün sözü :
lapçın Farsça isim (l ince okunur) eskimiş Tabanı meşinden olan mest, edik: "Sarığı ile cübbesi ve lapçınları ile tam bir hoca efendi idi." -Tarık Buğra.
 
Yabancı sözlere TDK'nin önerdiği Türkçe karşılık :
aferist Fransızca affairiste "Çıkarı için hileye başvuran kimse." anlamındaki bu söz için Kurumumuzca dalavereci karşılığı önerilmiştir. 

Bundan sonra demek ki, aferist yerine, dalavereci sözcüğünü kullanacağız.

Bir yazım kuralı :
Fizik, matematik vb. alanlarda birimler arası orantıları gösterirken eğik çizgi kullanılır: g/sn (gram/saniye)
 
Günün atasözü/deyimi :
aynı potada erimek
Benzer konuları ve sorunları birlikte düşünmek veya değerlendirmek.
Deyim 
 

Çevrimdışı Çağrıbey

  • [GÖKBÖRÜ ANKARA]
  • Türkçü-Turancı
  • *****
  • İleti: 2191
  • Ne mutlu Türk doğup, Türk gibi yaşayana!
Ynt: TÜRKÇE SÖZLÜKTEN GÜNÜN SÖZÜ
« Yanıtla #569 : 03 Ekim 2011 »
Türk Dil Kurumu
SÖZBUL Sözcük-Bulmaca Bilgilendirme Uygulaması
Tarih: 03/10/2011

Türkçe Sözlük'ten günün sözü :
dalgınlık, -ğı isim 1. Dalgın olma durumu: "Kendisine bir dalgınlık ve unutkanlık gelmiş." -Peyami Safa. 2. Dalgınca davranış: "Hamal benim dalgınlığımdan istifade ederek birdenbire bir kedi gibi fırladı ve koşmaya başladı." -Kemal Bilbaşar. 3. Derin uyku durumu.

Yabancı sözlere TDK'nin önerdiği Türkçe karşılık :
afiş Fransızca affiche "Bir şeyi duyurmak veya tanıtmak için hazırlanan, kalabalığın görebileceği yere asılmış, genellikle resimli duvar ilanı." anlamındaki bu söz için Kurumumuzca ası karşılığı önerilmiştir.

Bundan sonra demek ki, afiş yerine, ası sözcüğünü kullanacağız.

Bir yazım kuralı :
Türkçe kökenli kelimelerde bugün uzun ünlü yoktur. Uzun ünlü, Arapça ve Farsçadan Türkçeye giren kelimelerde görülür: adalet (ada:let), beraber (bera:ber), ifade (ifa:de), kaide (ka:ide), numune (numu:ne), sade (sa:de), şair (şa:ir). Bu uzun ünlüler yazıda herhangi bir işaretle gösterilmez.

Günün atasözü/deyimi :
dilencinin torbası dolmaz
Şundan bundan yardım dileyerek geçinmeye çalışanların istekleri bitmez.
Atasözü